Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, thực tập quốc tế đã trở thành xu hướng quan trọng trong giáo dục nhằm trang bị kỹ năng thực tiễn cho sinh viên, giúp họ dễ dàng tìm kiếm việc làm phù hợp. Tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, chương trình thực tập quốc tế dành cho sinh viên năm thứ ba chuyên ngành tiếng Anh được tổ chức tại Thái Lan kéo dài 4 tuần, nhằm tạo cơ hội trải nghiệm môi trường giáo dục nước ngoài và phát triển kỹ năng nghề nghiệp. Theo báo cáo của nhà trường năm 2017, mức độ hài lòng của sinh viên sau thực tập có sự khác biệt rõ rệt, tuy nhiên chưa có nghiên cứu chính thức nào đánh giá kỳ vọng và sự hài lòng của sinh viên đối với chương trình này.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định kỳ vọng của sinh viên EFL (English as a Foreign Language) về thực tập quốc tế, mức độ đáp ứng kỳ vọng và các yếu tố ảnh hưởng đến sự thỏa mãn của họ. Nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm thứ ba tại Trường Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế, trong chương trình thực tập quốc tế tại Thái Lan năm 2020. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp thông tin quý giá cho giảng viên, sinh viên và nhà quản lý nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức và hỗ trợ thực tập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên khung lý thuyết tích hợp bốn yếu tố chính ảnh hưởng đến kỳ vọng và sự hài lòng của sinh viên trong thực tập quốc tế: yếu tố cá nhân, giám sát viên, chuyên môn và bối cảnh xã hội.

  • Yếu tố cá nhân bao gồm kiến thức nền tảng, thái độ tích cực và kỹ năng tự chủ, trong đó sự tự tin được xem là nhân tố quyết định mức độ hài lòng.
  • Yếu tố giám sát viên tập trung vào đặc điểm, kinh nghiệm và phản hồi của người hướng dẫn, với vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và tạo động lực cho sinh viên.
  • Yếu tố chuyên môn liên quan đến kỹ năng giảng dạy, quản lý lớp học và khả năng sáng tạo trong phương pháp giảng dạy.
  • Yếu tố bối cảnh gồm rào cản ngôn ngữ, khác biệt văn hóa, điều kiện sinh hoạt và mối quan hệ xã hội tại môi trường thực tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính với kỹ thuật thu thập dữ liệu chính là phỏng vấn sâu hai vòng nhằm khai thác kỳ vọng trước thực tập và sự hài lòng sau thực tập của 5 sinh viên năm thứ ba tham gia chương trình thực tập quốc tế tại Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế.

  • Cỡ mẫu: 5 sinh viên, gồm 3 sinh viên chuyên ngành Sư phạm tiếng Anh và 2 sinh viên chuyên ngành Tiếng Anh.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn theo tiêu chí lần đầu tham gia thực tập quốc tế, tham gia đầy đủ 4 tuần thực tập, trình độ ngôn ngữ và chuyên môn đa dạng, tự nguyện tham gia nghiên cứu.
  • Phân tích dữ liệu: Mã hóa dữ liệu phỏng vấn dựa trên khung bốn yếu tố, xác định mức độ kỳ vọng và sự hài lòng theo 5 tiêu chí cụ thể về tự đánh giá, biểu hiện lo lắng, sự tự tin, số lượng kỳ vọng và mức độ hài lòng.
  • Thời gian nghiên cứu: Thực hiện phỏng vấn trước và sau kỳ thực tập kéo dài 4 tuần vào năm 2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ba mô hình kỳ vọng và sự hài lòng được xác định:

    • Kỳ vọng cao – hài lòng cao (1 sinh viên)
    • Kỳ vọng trung bình – hài lòng cao (2 sinh viên)
    • Kỳ vọng trung bình – hài lòng trung bình (2 sinh viên)

  2. Kỳ vọng cá nhân và sự tự tin là nhân tố quyết định mức độ hài lòng. Sinh viên có sự tự tin cao và sáng tạo trong giảng dạy (ví dụ: sử dụng tiếng Thái để giải thích bài học) đạt mức hài lòng cao (khoảng 90-95%).

  3. Ảnh hưởng của giám sát viên: Giám sát viên có tính cách thân thiện, nhiệt tình, linh hoạt và có kinh nghiệm sâu rộng góp phần nâng cao sự hài lòng của sinh viên. Ngược lại, giám sát viên thiếu kinh nghiệm hoặc phản hồi không rõ ràng làm giảm sự hài lòng (giảm khoảng 20-30% so với nhóm hài lòng cao).

  4. Tác động của điều kiện bối cảnh: Rào cản ngôn ngữ, khác biệt văn hóa và điều kiện sinh hoạt ảnh hưởng đến trải nghiệm thực tập. Sinh viên vượt qua được rào cản ngôn ngữ nhờ sự hỗ trợ của bạn bè và khóa học tiếng Thái ngắn hạn có mức độ hài lòng cao hơn.

  5. Khối lượng công việc thực tập: Thời gian thực tập 4 tuần được đánh giá là ngắn, chưa đủ để sinh viên tích lũy kinh nghiệm chuyên môn sâu, ảnh hưởng đến mức độ hài lòng về mặt phát triển kỹ năng.

Thảo luận kết quả

  • Vai trò yếu tố cá nhân: Sự tự tin và sáng tạo là yếu tố then chốt giúp sinh viên vượt qua khó khăn, tăng cường hiệu quả giảng dạy và nâng cao sự hài lòng. Kết quả này phù hợp với nghiên cứu trước đây về tác động tích cực của thực tập quốc tế đến sự tự tin của sinh viên.

  • Ảnh hưởng của giám sát viên: Giám sát viên không chỉ cung cấp phản hồi kịp thời, tích cực mà còn tạo môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ sinh viên phát triển. Ngược lại, giám sát viên thiếu kinh nghiệm hoặc phản hồi chung chung làm giảm hiệu quả thực tập, tương đồng với các nghiên cứu về vai trò quan trọng của người hướng dẫn trong thực tập.

  • Tầm quan trọng của khối lượng công việc: Thời gian thực tập ngắn hạn hạn chế khả năng phát triển kỹ năng chuyên môn, đề xuất cần xem xét kéo dài thời gian thực tập hoặc tăng cường các hoạt động thực hành để nâng cao hiệu quả.

  • Trình bày dữ liệu: Các kết quả có thể được minh họa qua biểu đồ phân bố mức độ kỳ vọng và hài lòng của từng sinh viên, bảng so sánh các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động tương ứng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kỹ năng mềm và ngôn ngữ trước thực tập nhằm nâng cao sự tự tin và khả năng thích nghi của sinh viên, giúp họ vượt qua rào cản ngôn ngữ và văn hóa. Thời gian thực hiện: trước kỳ thực tập 1-2 tháng. Chủ thể: Nhà trường và giảng viên.

  2. Đào tạo và nâng cao năng lực giám sát viên về kỹ năng phản hồi tích cực, hỗ trợ sinh viên và quản lý công việc thực tập hiệu quả. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể: Ban quản lý chương trình thực tập và giảng viên hướng dẫn.

  3. Xây dựng chương trình thực tập với khối lượng công việc hợp lý và thời gian đủ dài để sinh viên có thể tích lũy kinh nghiệm thực tế sâu sắc hơn, tối thiểu 6 tuần. Chủ thể: Nhà trường và đối tác thực tập.

  4. Tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa và hỗ trợ sinh viên trong quá trình thực tập nhằm giảm thiểu khó khăn về bối cảnh xã hội và sinh hoạt, tăng cường sự hài lòng và trải nghiệm tích cực. Thời gian thực hiện: trong suốt kỳ thực tập. Chủ thể: Nhà trường, đối tác và sinh viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên và người hướng dẫn thực tập: Nắm bắt được kỳ vọng và nhu cầu của sinh viên để hỗ trợ hiệu quả, cải thiện chất lượng giám sát và phản hồi trong quá trình thực tập.

  2. Sinh viên chuẩn bị tham gia thực tập quốc tế: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng và chuẩn bị tâm thế, kỹ năng cần thiết để đạt hiệu quả cao trong thực tập.

  3. Nhà quản lý và tổ chức đào tạo: Có cơ sở để thiết kế, điều chỉnh chương trình thực tập quốc tế phù hợp với đặc điểm sinh viên và điều kiện thực tế, nâng cao chất lượng đào tạo.

  4. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo ngoại ngữ: Tham khảo phương pháp nghiên cứu định tính, khung lý thuyết tích hợp và kết quả phân tích về kỳ vọng, sự hài lòng trong thực tập quốc tế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kỳ vọng của sinh viên về thực tập quốc tế thường tập trung vào những yếu tố nào?
    Sinh viên thường kỳ vọng được áp dụng kiến thức chuyên môn, phát triển kỹ năng giao tiếp, nhận được sự hỗ trợ tích cực từ giám sát viên và trải nghiệm môi trường văn hóa mới. Ví dụ, sinh viên mong muốn giám sát viên thân thiện, phản hồi nhanh và rõ ràng.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của sinh viên trong thực tập quốc tế?
    Sự tự tin của sinh viên và chất lượng hỗ trợ từ giám sát viên là hai yếu tố quyết định. Sinh viên tự tin và được giám sát viên nhiệt tình, có kinh nghiệm hỗ trợ thường đạt mức hài lòng cao.

  3. Thời gian thực tập 4 tuần có đủ để sinh viên phát triển kỹ năng không?
    Theo nghiên cứu, 4 tuần được xem là ngắn, chưa đủ để sinh viên tích lũy kinh nghiệm sâu sắc. Kéo dài thời gian thực tập hoặc tăng cường hoạt động thực hành được khuyến nghị để nâng cao hiệu quả.

  4. Làm thế nào để sinh viên vượt qua rào cản ngôn ngữ và văn hóa khi thực tập ở nước ngoài?
    Sinh viên nên được đào tạo kỹ năng ngôn ngữ và văn hóa trước khi thực tập, đồng thời nhận được sự hỗ trợ từ bạn bè, giám sát viên và tham gia các khóa học ngắn hạn về giao tiếp tại địa phương.

  5. Giám sát viên nên làm gì để nâng cao sự hài lòng của sinh viên trong thực tập?
    Giám sát viên cần cung cấp phản hồi kịp thời, cụ thể, tích cực và xây dựng; tạo môi trường làm việc thân thiện, hỗ trợ sinh viên giải quyết khó khăn và khuyến khích sáng tạo trong giảng dạy.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định ba mô hình kỳ vọng và sự hài lòng khác nhau của sinh viên trong thực tập quốc tế, phản ánh sự đa dạng trong trải nghiệm cá nhân và bối cảnh.
  • Yếu tố cá nhân, đặc biệt là sự tự tin và sáng tạo, đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao sự hài lòng của sinh viên.
  • Giám sát viên có kinh nghiệm, thân thiện và phản hồi hiệu quả góp phần quan trọng vào thành công của thực tập.
  • Thời gian thực tập hiện tại còn ngắn, cần xem xét kéo dài để tăng cường phát triển kỹ năng chuyên môn.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đào tạo kỹ năng, nâng cao năng lực giám sát viên và cải thiện điều kiện thực tập nhằm nâng cao chất lượng chương trình.

Hành động ngay hôm nay: Các nhà quản lý và giảng viên nên áp dụng các khuyến nghị từ nghiên cứu để cải thiện chương trình thực tập quốc tế, đồng thời sinh viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng về kỹ năng và tâm lý để tận dụng tối đa cơ hội thực tập.