Dạy Học Kỹ Thuật Legato Cho Giọng Soprano Tại Trường Đại Học Văn Hóa Nghệ Thuật Quân Đội

• Tác giả: Nguyễn Thị Hồng Hạnh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Tố Mai
• Trường học: Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội
• Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học Âm nhạc
• Đề tài: Kỹ Thuật Legato Cho Giọng Soprano
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG DẠY HỌC THANH NHẠC
• 1.1. Một số khái niệm
• 1.2. Kỹ thuật thanh nhạc
• 1.3. Kỹ thuật legato
• 1.4. Vai trò của kỹ thuật legato trong thanh nhạc
• 1.5. Thực trạng dạy học kỹ thuật legato cho hệ trung cấp thanh nhạc Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân Đội
• 1.6. Khái quát về Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội
• 1.7. Vài nét về Khoa Thanh nhạc
• 1.8. Đặc điểm khả năng thanh nhạc của học viên hệ trung cấp
• 1.9. Nội dung chương trình môn Thanh nhạc hệ trung cấp
• 1.10. Thực trạng dạy học cho giọng soprano
• 2. CHƯƠNG 2: BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ THUẬT LEGATO CHO GIỌNG SOPRANO
• 2.1. Xây dựng các bài tập luyện thanh
• 2.2. Tiêu chí xây dựng
• 2.3. Một số bài tập luyện thanh
• 2.4. Kỹ thuật hơi thở, cộng minh
• 2.5. Vận dụng hơi thở
• 2.6. Vận dụng cộng minh
• 2.7. Kết hợp kỹ thuật legato với các kỹ thuật khác
• 2.7.1. Kết hợp legato với staccato
• 2.7.2. Kết hợp legato với hát nhanh nhiều nốt
• 2.7.3. Kết hợp legato với xử lý sắc thái to nhỏ
• 2.8. Phát âm nhả chữ khi hát legato
• 2.9. Tiếng nước ngoài
• 2.10. Vận dụng kỹ thuật legato vào một số tác phẩm
• 2.10.1. Aria nước ngoài
• 2.10.2. Ca khúc Việt Nam
• 2.11. Thực nghiệm sư phạm
• 2.11.1. Mục đích thực nghiệm
• 2.11.2. Nội dung và đối tượng thực nghiệm
• 2.11.3. Thời gian thực nghiệm
• 2.11.4. Tiến hành thực nghiệm
• 2.11.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• CHƯƠNG TRÌNH CHUYÊN NGÀNH THANH NHẠC, HỆ TRUNG CẤP
• PHỤ LỤC 2: GIÁO ÁN GIỜ THỰC NGHIỆM
• PHỤ LỤC 3: MỘT SỐ BẢN NHẠC
• PHỤ LỤC 4: MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC NGHIỆM

I. Tổng Quan Về Kỹ Thuật Legato Cho Giọng Soprano Khái Niệm

Bài viết này tập trung vào kỹ thuật Legato cho giọng Soprano, một yếu tố then chốt trong phương pháp dạy học thanh nhạc tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội. Legato trong thanh nhạc là kỹ thuật hát liền tiếng, chuyển tiếp mượt mà giữa các nốt nhạc, tạo nên sự liên kết uyển chuyển trong giai điệu. Đây là nền tảng quan trọng để phát triển kỹ thuật thanh nhạc cho mọi giọng hát, đặc biệt là Soprano. Việc nắm vững kỹ thuật hát Legato giúp ca sĩ thể hiện được sự mềm mại, tinh tế và truyền cảm trong âm nhạc. Theo NSND Nguyễn Trung Kiên, ca hát là sự phối hợp giữa âm nhạc và ngôn ngữ, đòi hỏi người hát phải làm chủ kỹ thuật để biểu đạt cảm xúc một cách trọn vẹn. Bài viết sẽ đi sâu vào các khía cạnh lý thuyết và thực hành của Legato cho Soprano, đồng thời đề xuất các bài tập Legato hiệu quả.

1.1. Định Nghĩa Chi Tiết về Kỹ Thuật Legato Trong Thanh Nhạc

Kỹ thuật Legato (hát liền tiếng) là phương pháp hát chuyển tiếp liên tục, đều đặn từ âm nọ sang âm kia, tạo nên những câu hát liên kết không ngắt quãng. Đây là cách hát cơ bản để đáp ứng tính chất mềm mại của giai điệu, với âm thanh có chất lượng tốt. Legato đòi hỏi sự kiểm soát hơi thở ổn định, vị trí âm thanh chuẩn xác và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các bộ phận phát âm. Kỹ thuật này giúp giọng Soprano đạt được sự mượt mà, uyển chuyển và biểu cảm trong các tác phẩm âm nhạc.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Legato Đối Với Giọng Soprano Chuyên Nghiệp

Đối với giọng Soprano, kỹ thuật Legato đóng vai trò then chốt trong việc tạo nên sự chuyên nghiệp và đẳng cấp. Nó cho phép ca sĩ thể hiện những đoạn nhạc phức tạp một cách dễ dàng, đồng thời duy trì được sự ổn định và chất lượng âm thanh. Legato cũng giúp Soprano kiểm soát được âm vực rộng, từ những nốt trầm ấm áp đến những nốt cao vút, mà vẫn giữ được sự liền mạch và thống nhất trong toàn bộ tác phẩm. Việc luyện tập Legato thường xuyên giúp phát triển giọng hát và mở rộng khả năng biểu diễn của Soprano.

II. Thách Thức Dạy Legato Cho Soprano Vấn Đề Giải Pháp

Việc giảng dạy thanh nhạc, đặc biệt là kỹ thuật Legato cho giọng Soprano, đối diện với nhiều thách thức. Học viên thường gặp khó khăn trong việc kiểm soát hơi thở, duy trì vị trí âm thanh ổn định và phối hợp các bộ phận phát âm một cách nhịp nhàng. Bên cạnh đó, sự khác biệt về tố chất giọng hát và khả năng tiếp thu của từng học viên cũng đòi hỏi giáo trình thanh nhạc và phương pháp dạy học phải linh hoạt và phù hợp. Theo kinh nghiệm giảng dạy tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, việc xây dựng các bài tập luyện thanh khoa học, kết hợp với sự hướng dẫn tận tình của giảng viên, là chìa khóa để vượt qua những thách thức này. Cần chú trọng đến việc phát triển kỹ thuật hỗ trợ giọng hát và tạo điều kiện cho học viên luyện thanh thường xuyên.

2.1. Các Lỗi Thường Gặp Khi Luyện Tập Kỹ Thuật Legato Soprano

Một số lỗi thường gặp khi luyện tập kỹ thuật Legato cho Soprano bao gồm: hơi thở không ổn định, vị trí âm thanh không chuẩn xác, phát âm không rõ ràng, và sự căng thẳng trong cơ thể. Những lỗi này có thể dẫn đến âm thanh bị ngắt quãng, rè, hoặc mất kiểm soát. Để khắc phục, cần tập trung vào việc luyện tập hơi thở sâu và ổn định, tìm kiếm vị trí âm thanh cộng hưởng tốt nhất, và thả lỏng cơ thể để tạo sự thoải mái khi hát. Kỹ thuật nối giọng cũng cần được chú trọng để đảm bảo sự liền mạch giữa các nốt nhạc.

2.2. Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Hiệu Quả Dạy Và Học Legato Soprano

Hiệu quả dạy và học Legato Soprano chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm: trình độ chuyên môn của giảng viên, sự phù hợp của giáo trình thanh nhạc, môi trường học tập, và sự nỗ lực của học viên. Giảng viên cần có kiến thức sâu rộng về kỹ thuật thanh nhạc, kinh nghiệm giảng dạy thực tế, và khả năng truyền đạt hiệu quả. Giáo trình cần được thiết kế khoa học, phù hợp với trình độ và mục tiêu của học viên. Môi trường học tập cần tạo sự thoải mái, khuyến khích sự sáng tạo và trao đổi kinh nghiệm. Học viên cần có ý thức tự giác, chăm chỉ luyện tập, và sẵn sàng tiếp thu những kiến thức mới.

III. Phương Pháp Rèn Luyện Legato Soprano Bài Tập Thực Hành

Để rèn luyện kỹ thuật Legato cho giọng Soprano, cần áp dụng một phương pháp dạy học thanh nhạc toàn diện, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Các bài tập luyện thanh cần được thiết kế khoa học, từ đơn giản đến phức tạp, tập trung vào việc phát triển hơi thở, vị trí âm thanh, và sự phối hợp giữa các bộ phận phát âm. Bên cạnh đó, việc vận dụng Legato vào các tác phẩm âm nhạc cụ thể, từ Aria nước ngoài đến ca khúc Việt Nam, giúp học viên hiểu rõ hơn về ứng dụng thực tế của kỹ thuật này. Theo nghiên cứu của Nguyễn Thị Hồng Hạnh, việc kết hợp Legato với các kỹ thuật khác như Staccato và xử lý sắc thái to nhỏ, cũng là một yếu tố quan trọng để nâng cao khả năng biểu diễn.

3.1. Xây Dựng Bài Tập Luyện Thanh Legato Hiệu Quả Cho Soprano

Việc xây dựng bài tập luyện thanh Legato hiệu quả cho Soprano cần tuân thủ một số nguyên tắc cơ bản. Đầu tiên, cần xác định rõ mục tiêu của bài tập, ví dụ: cải thiện hơi thở, tăng cường vị trí âm thanh, hoặc phát triển sự liền mạch giữa các nốt nhạc. Sau đó, lựa chọn các mẫu âm phù hợp, từ đơn giản (ví dụ: các quãng 3, quãng 5) đến phức tạp (ví dụ: các quãng 8, các chuỗi nốt liên tiếp). Cuối cùng, hướng dẫn học viên thực hiện bài tập một cách chính xác, chú trọng đến hơi thở, vị trí âm thanh, và sự thả lỏng cơ thể. Các bài tập Legato nên được thực hiện thường xuyên và đều đặn để đạt được hiệu quả tốt nhất.

3.2. Hướng Dẫn Vận Dụng Hơi Thở Và Cộng Minh Trong Kỹ Thuật Legato

Hơi thở và cộng minh là hai yếu tố then chốt trong kỹ thuật Legato. Để hát Legato tốt, cần có hơi thở sâu và ổn định, giúp duy trì âm thanh liên tục và không bị ngắt quãng. Đồng thời, cần tìm kiếm vị trí cộng minh tốt nhất, giúp âm thanh vang vọng, đầy đặn và dễ nghe. Việc luyện tập hơi thở và cộng minh cần được thực hiện thường xuyên và kết hợp với các bài tập Legato khác. Cần chú trọng đến việc kiểm soát luồng hơi, điều chỉnh khẩu hình, và cảm nhận sự rung động của âm thanh trong cơ thể.

IV. Ứng Dụng Legato Vào Biểu Diễn Aria Ca Khúc Việt Nam

Việc ứng dụng kỹ thuật Legato vào biểu diễn là bước quan trọng để đánh giá hiệu quả của quá trình luyện tập. Aria nước ngoài, với những giai điệu phức tạp và đòi hỏi kỹ thuật cao, là một thử thách lớn đối với giọng Soprano. Tuy nhiên, việc chinh phục những tác phẩm này sẽ giúp ca sĩ nâng cao trình độ chuyên môn và khả năng biểu diễn. Bên cạnh đó, việc vận dụng Legato vào ca khúc Việt Nam cũng rất quan trọng, giúp ca sĩ thể hiện được sự mềm mại, uyển chuyển và truyền cảm trong âm nhạc dân tộc. Theo kinh nghiệm của nhiều nghệ sĩ, việc kết hợp Legato với phong cách hát Legato đặc trưng của từng dòng nhạc, sẽ tạo nên những màn trình diễn ấn tượng và độc đáo.

4.1. Phân Tích Cách Sử Dụng Legato Trong Các Aria Nổi Tiếng

Phân tích cách sử dụng Legato trong các Aria nổi tiếng giúp học viên hiểu rõ hơn về ứng dụng thực tế của kỹ thuật này. Ví dụ, trong Aria "Queen of the Night" (Mozart), Legato được sử dụng để tạo sự liền mạch và uyển chuyển trong những đoạn nhạc cao vút. Trong Aria "Casta Diva" (Bellini), Legato được sử dụng để thể hiện sự mềm mại, dịu dàng và trang nghiêm. Việc phân tích chi tiết cách sử dụng Legato trong từng Aria giúp học viên học hỏi kinh nghiệm và áp dụng vào quá trình luyện tập của mình.

4.2. Vận Dụng Legato Để Thể Hiện Ca Khúc Việt Nam Truyền Cảm

Vận dụng Legato để thể hiện ca khúc Việt Nam đòi hỏi sự tinh tế và khéo léo. Cần chú trọng đến việc phát âm rõ ràng, thể hiện đúng ngữ điệu, và truyền tải được cảm xúc của bài hát. Legato giúp tạo sự liền mạch và uyển chuyển trong giai điệu, đồng thời làm nổi bật vẻ đẹp của ngôn ngữ tiếng Việt. Việc lựa chọn ca khúc phù hợp với âm vực Soprano và phong cách hát Legato cũng rất quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

V. Đánh Giá Hiệu Quả Phương Pháp Thực Nghiệm Sư Phạm Legato

Để đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học Legato cho giọng Soprano, cần thực hiện thực nghiệm sư phạm một cách khoa học và khách quan. Mục đích thực nghiệm là kiểm chứng tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp rèn luyện kỹ thuật Legato đã đề xuất. Nội dung và đối tượng thực nghiệm cần được xác định rõ ràng, đảm bảo tính đại diện và so sánh được. Thời gian thực nghiệm cần đủ dài để đánh giá được sự tiến bộ của học viên. Tiến hành thực nghiệm cần tuân thủ các nguyên tắc sư phạm, đảm bảo tính công bằng và khách quan. Đánh giá kết quả thực nghiệm cần dựa trên các tiêu chí cụ thể, ví dụ: sự cải thiện về hơi thở, vị trí âm thanh, và khả năng biểu diễn.

5.1. Thiết Kế Thực Nghiệm Đánh Giá Khách Quan Kỹ Năng Legato

Thiết kế thực nghiệm đánh giá khách quan kỹ năng Legato đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Cần xác định rõ các tiêu chí đánh giá, ví dụ: sự liền mạch giữa các nốt nhạc, sự ổn định của âm thanh, và khả năng biểu cảm. Sau đó, lựa chọn các bài tập và tác phẩm phù hợp để đánh giá kỹ năng Legato của học viên. Cuối cùng, xây dựng bảng điểm chi tiết và hướng dẫn đánh giá cụ thể để đảm bảo tính khách quan và công bằng.

5.2. Phân Tích Kết Quả Thực Nghiệm Và Đề Xuất Cải Tiến Phương Pháp

Phân tích kết quả thực nghiệm giúp đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học Legato và đề xuất các cải tiến phù hợp. Cần so sánh kết quả trước và sau thực nghiệm để đánh giá sự tiến bộ của học viên. Đồng thời, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả thực nghiệm, ví dụ: trình độ chuyên môn của giảng viên, sự phù hợp của giáo trình thanh nhạc, và sự nỗ lực của học viên. Dựa trên kết quả phân tích, đề xuất các cải tiến về phương pháp dạy học, giáo trình thanh nhạc, và bài tập luyện thanh để nâng cao hiệu quả đào tạo.

VI. Kết Luận Triển Vọng Phát Triển Kỹ Thuật Legato Soprano

Nghiên cứu về kỹ thuật Legato cho giọng Soprano tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội đã đạt được những kết quả đáng khích lệ. Các biện pháp rèn luyện kỹ thuật Legato đã đề xuất đã được chứng minh là khả thi và hiệu quả. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần được nghiên cứu sâu hơn, ví dụ: phát triển các bài tập Legato phù hợp với từng loại giọng Soprano, ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy thanh nhạc, và xây dựng mạng lưới hợp tác giữa các cơ sở đào tạo thanh nhạc. Với sự nỗ lực của các nhà âm nhạc học, giảng viên, và học viên, kỹ thuật Legato cho giọng Soprano sẽ ngày càng phát triển và đạt được những thành tựu mới.

6.1. Tóm Tắt Những Điểm Chính Trong Nghiên Cứu Về Legato Soprano

Nghiên cứu đã làm rõ khái niệm Legato, tầm quan trọng của Legato đối với giọng Soprano, các thách thức trong dạy và học Legato, và các biện pháp rèn luyện kỹ thuật Legato hiệu quả. Nghiên cứu cũng đã thực hiện thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học Legato và đề xuất các cải tiến phù hợp. Kết quả nghiên cứu đã góp phần nâng cao chất lượng đào tạo thanh nhạc tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Kỹ Thuật Thanh Nhạc Legato Soprano

Hướng nghiên cứu tiếp theo về kỹ thuật thanh nhạc Legato Soprano có thể tập trung vào việc phát triển các bài tập Legato phù hợp với từng loại giọng Soprano (ví dụ: Soprano coloratura, Soprano lyric, Soprano dramatic). Nghiên cứu cũng có thể tập trung vào việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy thanh nhạc, ví dụ: sử dụng phần mềm luyện thanh, tạo các video hướng dẫn, và xây dựng các khóa học trực tuyến. Ngoài ra, cần tăng cường hợp tác giữa các cơ sở đào tạo thanh nhạc để chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao trình độ chuyên môn.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đời sống âm nhạc Việt Nam ngày càng phát triển, nhu cầu học tập và biểu diễn ca hát cũng gia tăng rõ rệt. Theo ước tính, các trường đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp đã thu hút hàng nghìn học viên mỗi năm, trong đó giọng soprano chiếm tỷ lệ cao nhất trong hệ Trung cấp Thanh nhạc. Tuy nhiên, việc dạy học kỹ thuật legato – một kỹ thuật hát liền tiếng cơ bản và quan trọng trong thanh nhạc – vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ thuật legato cho giọng soprano, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo thanh nhạc hệ Trung cấp tại trường này trong giai đoạn từ 2015 đến 2017.

Kỹ thuật legato được xem là nền tảng trong nghệ thuật ca hát, giúp tạo nên âm thanh mềm mại, liên tục và uyển chuyển, rất phù hợp với các thể loại thanh nhạc cổ điển phương Tây (bel canto) cũng như các dòng nhạc truyền thống và hiện đại của Việt Nam. Tuy nhiên, thực trạng dạy học tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội cho thấy nhiều học viên soprano chưa thành thạo kỹ thuật này, ảnh hưởng đến chất lượng biểu diễn và phát triển giọng hát. Nghiên cứu tập trung vào đối tượng học viên nữ cao (soprano) hệ Trung cấp Thanh nhạc, với phạm vi áp dụng tại trường trong khoảng thời gian hai năm, nhằm xây dựng và thử nghiệm các biện pháp rèn luyện kỹ thuật legato hiệu quả.

Việc nâng cao kỹ thuật legato không chỉ giúp học viên phát triển giọng hát một cách toàn diện mà còn góp phần nâng cao uy tín đào tạo của nhà trường, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội và thị trường nghệ thuật. Các chỉ số đánh giá hiệu quả đào tạo như tỷ lệ học viên đạt chuẩn kỹ thuật legato, thành tích thi đua nghệ thuật và khả năng biểu diễn chuyên nghiệp sẽ được cải thiện rõ rệt sau khi áp dụng các biện pháp đề xuất.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết kỹ thuật thanh nhạc bel canto và lý thuyết phát triển giọng hát soprano trong thanh nhạc hiện đại. Bel canto, xuất phát từ truyền thống opera Ý thế kỷ XVII-XVIII, nhấn mạnh kỹ thuật hát legato như một yếu tố nền tảng để tạo nên âm thanh mềm mại, liên tục và biểu cảm. Các kỹ thuật đi kèm như hơi thở, cộng minh, staccato, marcato cũng được xem xét để kết hợp hiệu quả với legato.

Khái niệm chính bao gồm:

• Kỹ thuật legato: hát liền tiếng, chuyển tiếp âm thanh liên tục, không ngắt quãng giữa các nốt.
• Giọng soprano: giọng nữ cao với âm vực từ c1 đến c3 hoặc cao hơn, gồm nhiều loại như soprano kịch tính, trữ tình, màu sắc.
• Phương pháp luyện thanh: các bài tập vocalise, bài hát aria, romance nhằm phát triển kỹ thuật legato và các kỹ thuật bổ trợ.
• Thực trạng dạy học: đánh giá hiện trạng kỹ thuật legato của học viên và phương pháp giảng dạy tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp các phương pháp sau:

• Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tổng hợp, phân tích các công trình, giáo trình thanh nhạc trong và ngoài nước liên quan đến kỹ thuật legato và giọng soprano.
• Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: phân tích, tổng hợp, so sánh các lý thuyết về kỹ thuật thanh nhạc và phương pháp dạy học.
• Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: quan sát, điều tra thực trạng dạy học kỹ thuật legato tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội; thực nghiệm sư phạm với nhóm học viên soprano hệ Trung cấp.

Nguồn dữ liệu chính gồm: hồ sơ học viên, kết quả thực nghiệm luyện tập kỹ thuật legato, phỏng vấn giảng viên và học viên, tài liệu giảng dạy hiện hành. Cỡ mẫu thực nghiệm khoảng 30 học viên soprano, được chọn ngẫu nhiên từ các khóa Trung cấp trong giai đoạn 2015-2017. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả và so sánh tỷ lệ thành công trước và sau thực nghiệm.

Timeline nghiên cứu kéo dài 24 tháng, từ tháng 9/2015 đến tháng 9/2017, bao gồm các giai đoạn: khảo sát thực trạng (3 tháng), xây dựng biện pháp (6 tháng), thực nghiệm sư phạm (12 tháng), đánh giá và hoàn thiện đề xuất (3 tháng).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng kỹ thuật legato của học viên soprano còn hạn chế: Khoảng 60% học viên mới vào trường chưa thành thạo kỹ thuật legato, biểu hiện qua việc không giữ được âm thanh liên tục, âm sắc chưa mềm mại và thiếu sự liên kết giữa các nốt. Tỷ lệ này giảm còn khoảng 35% ở học viên năm thứ ba nhưng vẫn còn đáng kể.

2. Phương pháp giảng dạy chưa đồng nhất và thiếu bài tập luyện thanh chuyên biệt: 70% giảng viên sử dụng các bài tập legato chung chung, chưa có hệ thống bài tập riêng biệt cho từng loại giọng soprano. Một số giảng viên trẻ chưa kết hợp hiệu quả legato với các kỹ thuật khác như staccato, luyến láy, dẫn đến hiệu quả luyện tập chưa cao.

3. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy biện pháp rèn luyện kỹ thuật legato có hiệu quả rõ rệt: Sau 12 tháng thực nghiệm với các bài tập luyện thanh được thiết kế riêng cho giọng soprano, tỷ lệ học viên đạt chuẩn kỹ thuật legato tăng từ 40% lên 85%. Đồng thời, khả năng biểu diễn các tác phẩm aria và romance có sử dụng legato cũng được cải thiện đáng kể, với điểm trung bình đánh giá kỹ thuật tăng 30%.

4. Sự phối hợp giữa kỹ thuật legato và hơi thở, cộng minh là yếu tố then chốt: Học viên được hướng dẫn bài bản về kỹ thuật hơi thở sâu, tiết kiệm và cộng minh đã thể hiện legato mượt mà hơn 50% so với nhóm đối chứng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế kỹ thuật legato của học viên chủ yếu do thiếu bài tập luyện thanh chuyên biệt và phương pháp giảng dạy chưa đồng bộ. So với các nghiên cứu trong ngành thanh nhạc tại các trường âm nhạc quốc tế, việc xây dựng hệ thống bài tập luyện thanh phù hợp với đặc điểm giọng soprano Việt Nam là cần thiết để nâng cao hiệu quả đào tạo.

Kết quả thực nghiệm cho thấy việc áp dụng các bài tập luyện thanh legato kết hợp với kỹ thuật hơi thở và cộng minh giúp học viên cải thiện kỹ thuật hát liền tiếng rõ rệt. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ học viên đạt chuẩn kỹ thuật legato trước và sau thực nghiệm, cũng như bảng điểm đánh giá kỹ thuật biểu diễn aria và romance.

Ngoài ra, việc xác định đúng loại giọng soprano và lựa chọn bài hát phù hợp cũng góp phần nâng cao hiệu quả luyện tập. So với các nghiên cứu trước đây, luận văn đã bổ sung các biện pháp rèn luyện phù hợp với đặc điểm thể trạng và âm vực giọng soprano của học viên Việt Nam, góp phần làm phong phú thêm phương pháp dạy học thanh nhạc trong nước.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Xây dựng hệ thống bài tập luyện thanh legato chuyên biệt cho giọng soprano: Thiết kế các bài tập từ cơ bản đến nâng cao, kết hợp legato với các kỹ thuật khác như staccato, luyến láy, hát nhanh nhiều nốt. Mục tiêu nâng tỷ lệ học viên đạt chuẩn kỹ thuật legato lên trên 90% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Khoa Thanh nhạc phối hợp với các giảng viên giàu kinh nghiệm.

2. Đào tạo nâng cao năng lực giảng viên về phương pháp dạy kỹ thuật legato: Tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo chuyên sâu về kỹ thuật legato và cách vận dụng trong giảng dạy. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu nhà trường và tổ bộ môn Thanh nhạc.

3. Tăng cường thực hành và biểu diễn cho học viên: Tổ chức các buổi biểu diễn nội bộ, thi kỹ thuật legato định kỳ để học viên có cơ hội áp dụng và nâng cao kỹ năng. Mục tiêu tăng số buổi biểu diễn lên ít nhất 4 lần/năm. Chủ thể thực hiện: Khoa Thanh nhạc và Nhà hát thực hành biểu diễn.

4. Phát triển tài liệu, giáo trình và video hướng dẫn kỹ thuật legato: Biên soạn tài liệu luyện thanh legato phù hợp với đặc điểm giọng soprano Việt Nam, đồng thời sản xuất video hướng dẫn để học viên tự học tại nhà. Thời gian hoàn thành trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban biên soạn giáo trình và nhóm nghiên cứu khoa học của trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giảng viên thanh nhạc tại các trường âm nhạc chuyên nghiệp: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và phương pháp thực tiễn để nâng cao kỹ năng giảng dạy kỹ thuật legato, đặc biệt cho giọng soprano hệ Trung cấp.

2. Học viên thanh nhạc, đặc biệt là giọng soprano: Tài liệu giúp học viên hiểu rõ về kỹ thuật legato, các bài tập luyện thanh hiệu quả và cách vận dụng trong biểu diễn.

3. Nhà nghiên cứu và phát triển chương trình đào tạo âm nhạc: Luận văn góp phần làm rõ thực trạng và đề xuất giải pháp đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo thanh nhạc phù hợp với đặc điểm giọng hát Việt Nam.

4. Các đơn vị tổ chức biểu diễn và đào tạo nghệ thuật: Tham khảo để xây dựng chương trình đào tạo, tuyển chọn và phát triển tài năng ca hát chuyên nghiệp, nâng cao chất lượng biểu diễn nghệ thuật.

Câu hỏi thường gặp

1. Kỹ thuật legato là gì và tại sao quan trọng trong thanh nhạc?
   Kỹ thuật legato là cách hát liền tiếng, chuyển tiếp âm thanh liên tục, không ngắt quãng giữa các nốt. Đây là kỹ thuật nền tảng giúp tạo âm thanh mềm mại, uyển chuyển, rất quan trọng trong việc biểu đạt cảm xúc và giữ sự liên kết giai điệu trong ca hát.

2. Đặc điểm của giọng soprano trong thanh nhạc là gì?
   Giọng soprano là giọng nữ cao với âm vực thường từ c1 đến c3 hoặc cao hơn. Có nhiều loại soprano như kịch tính, trữ tình, màu sắc, mỗi loại có đặc điểm âm sắc và kỹ thuật khác nhau, phù hợp với các thể loại nhạc khác nhau.

3. Những khó khăn thường gặp khi học kỹ thuật legato cho giọng soprano?
   Học viên thường gặp khó khăn trong việc giữ hơi thở đều, liên kết âm thanh mượt mà giữa các nốt, kiểm soát vị trí âm thanh và phối hợp legato với các kỹ thuật khác như staccato hay luyến láy.

4. Phương pháp luyện tập legato hiệu quả cho học viên soprano?
   Phương pháp hiệu quả bao gồm luyện các bài tập vocalise từ đơn giản đến phức tạp, kết hợp kỹ thuật hơi thở sâu, cộng minh, và thực hành biểu diễn các tác phẩm aria, romance có sử dụng legato. Việc luyện tập đều đặn và có sự hướng dẫn chuyên sâu của giảng viên là rất cần thiết.

5. Làm thế nào để giảng viên nâng cao hiệu quả dạy kỹ thuật legato?
   Giảng viên cần được đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật legato, xây dựng hệ thống bài tập phù hợp với từng đối tượng học viên, kết hợp linh hoạt các kỹ thuật thanh nhạc khác, đồng thời tạo môi trường thực hành biểu diễn thường xuyên để học viên áp dụng kỹ thuật vào thực tế.

Kết luận

• Kỹ thuật legato là nền tảng quan trọng trong đào tạo thanh nhạc, đặc biệt với giọng soprano hệ Trung cấp tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.
• Thực trạng dạy học hiện nay còn nhiều hạn chế về phương pháp và bài tập luyện thanh chuyên biệt, ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.
• Nghiên cứu đã đề xuất và thực nghiệm thành công các biện pháp rèn luyện kỹ thuật legato, nâng tỷ lệ học viên đạt chuẩn lên 85-90%.
• Các biện pháp bao gồm xây dựng bài tập chuyên biệt, đào tạo giảng viên, tăng cường thực hành biểu diễn và phát triển tài liệu hướng dẫn.
• Đề nghị nhà trường và các đơn vị liên quan triển khai áp dụng các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để nâng cao chất lượng đào tạo thanh nhạc, đáp ứng yêu cầu phát triển nghệ thuật và xã hội.

Hành động tiếp theo là tổ chức các khóa tập huấn giảng viên, xây dựng bộ bài tập luyện thanh legato và triển khai thực nghiệm mở rộng. Các giảng viên, học viên và nhà quản lý đào tạo thanh nhạc nên tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập.