I. Cơ sở lý luận về kỹ năng giải quyết vấn đề trong hoạt động học tập của sinh viên
Kỹ năng giải quyết vấn đề (GQVĐ) là một trong những kỹ năng mềm quan trọng mà sinh viên năm nhất cần phát triển. Kỹ năng này không chỉ giúp sinh viên vượt qua những khó khăn trong học tập mà còn là nền tảng cho sự phát triển bản thân. Theo các nghiên cứu, kỹ năng GQVĐ bao gồm nhiều bước như nhận diện vấn đề, phân tích thông tin, ra quyết định và thực hiện giải pháp. Việc hiểu rõ các bước này sẽ giúp sinh viên có thể áp dụng vào thực tiễn học tập. Đặc biệt, trong môi trường học tập mới, sinh viên năm nhất thường gặp phải nhiều thách thức, từ việc làm quen với phương pháp học tập đến việc giao tiếp với bạn bè và giảng viên. Do đó, việc trang bị cho sinh viên những kỹ năng này là rất cần thiết.
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Trên thế giới, nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng kỹ năng GQVĐ là một kỹ năng xã hội thiết yếu. Các nghiên cứu từ Liên Xô và Mỹ đã đóng góp nhiều vào việc hiểu rõ hơn về cấu trúc và quy trình của kỹ năng này. Các tác giả như X. Petrovski và J. Bransford đã xác định rằng kỹ năng GQVĐ không chỉ là một quá trình tư duy mà còn là một kỹ năng có thể rèn luyện và phát triển. Họ nhấn mạnh rằng việc nhận diện tình huống có vấn đề là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình GQVĐ. Điều này cho thấy rằng việc giáo dục và đào tạo kỹ năng GQVĐ cho sinh viên là một nhiệm vụ cần thiết trong bối cảnh hiện nay.
1.2. Các khái niệm cơ bản có liên quan đến vấn đề nghiên cứu
Kỹ năng GQVĐ có thể được định nghĩa là khả năng nhận diện, phân tích và giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình học tập. Các khái niệm như kỹ năng mềm, kỹ năng tư duy, và kỹ năng giao tiếp đều có liên quan mật thiết đến kỹ năng GQVĐ. Sinh viên năm nhất cần hiểu rõ các khái niệm này để có thể áp dụng vào thực tiễn học tập. Việc phát triển kỹ năng GQVĐ không chỉ giúp sinh viên giải quyết vấn đề hiệu quả mà còn nâng cao khả năng làm việc nhóm và giao tiếp, từ đó tạo ra môi trường học tập tích cực hơn.
II. Thực trạng kỹ năng giải quyết vấn đề trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất trường Cao đẳng Sư phạm Long An
Nghiên cứu thực trạng kỹ năng GQVĐ của sinh viên năm nhất tại trường Cao đẳng Sư phạm Long An cho thấy nhiều sinh viên còn gặp khó khăn trong việc áp dụng kỹ năng này vào học tập. Các yếu tố như thiếu tự tin, không quen với phương pháp học tập mới, và áp lực từ môi trường học tập đã ảnh hưởng đến khả năng GQVĐ của sinh viên. Kết quả khảo sát cho thấy chỉ một phần nhỏ sinh viên có thể nhận diện và giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Điều này cho thấy cần có những biện pháp can thiệp kịp thời để nâng cao kỹ năng GQVĐ cho sinh viên.
2.1. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện thông qua việc khảo sát 400 sinh viên năm nhất và 30 giảng viên tại trường. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi và phỏng vấn đã được sử dụng để thu thập thông tin về nhận thức và thực trạng kỹ năng GQVĐ của sinh viên. Kết quả cho thấy có sự khác biệt rõ rệt về mức độ GQVĐ giữa các ngành học, điều này cho thấy cần có những chương trình đào tạo phù hợp với từng nhóm sinh viên.
2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng kỹ năng GQVĐ
Các yếu tố từ phía bản thân sinh viên, giáo viên và nhà trường đều có ảnh hưởng lớn đến kỹ năng GQVĐ. Sinh viên năm nhất thường thiếu kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết để giải quyết vấn đề. Giáo viên cũng cần có những phương pháp giảng dạy phù hợp để hỗ trợ sinh viên trong việc phát triển kỹ năng này. Nhà trường cần tạo ra môi trường học tập tích cực, khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động nhóm và thực hành kỹ năng GQVĐ.
III. Một số biện pháp nhằm cải thiện kỹ năng giải quyết vấn đề trong hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất
Để cải thiện kỹ năng GQVĐ cho sinh viên năm nhất, cần triển khai một số biện pháp cụ thể. Đầu tiên, tổ chức các buổi đào tạo kỹ năng mềm, trong đó có kỹ năng GQVĐ, cho sinh viên. Thứ hai, khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động ngoại khóa, giúp họ có cơ hội thực hành và rèn luyện kỹ năng này. Cuối cùng, giáo viên cần áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tạo điều kiện cho sinh viên tự do thảo luận và giải quyết vấn đề trong nhóm.
3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp
Cơ sở đề xuất các biện pháp này dựa trên thực trạng kỹ năng GQVĐ của sinh viên và các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng này. Việc cải thiện kỹ năng GQVĐ không chỉ giúp sinh viên giải quyết vấn đề hiệu quả hơn mà còn nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. Các biện pháp này cần được thực hiện đồng bộ và liên tục để đạt được hiệu quả cao nhất.
3.2. Đánh giá tính cần thiết và khả thi của một số biện pháp cụ thể
Đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp cải thiện kỹ năng GQVĐ cho thấy rằng sinh viên rất cần những chương trình đào tạo kỹ năng mềm. Các biện pháp này không chỉ khả thi mà còn có thể được triển khai ngay trong năm học tới. Sự hỗ trợ từ phía giáo viên và nhà trường là rất quan trọng để đảm bảo thành công của các biện pháp này.
