Kiến Thức và Thực Hành Dự Phòng Hen Phế Quản của Cha Mẹ Có Con Bị Bệnh

• Tác giả: Nguyễn Thị Vân Anh
• Người hướng dẫn: Nguyễn Thị Bích Hạnh
• Trường học: Trường Đại Học Thăng Long
• Chuyên ngành: Điều Dưỡng
• Đề tài: Kiến Thức và Thực Hành Dự Phòng Hen Phế Quản cho Cha Mẹ Có Con Bị Bệnh
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG, BIỂU
• DANH MỤC HÌNH
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.2. Định nghĩa hen phế quản
• 1.3. Dịch tễ học hen phế quản
• 1.4. Cơ chế bệnh sinh
• 1.5. Phân bậc hen phế quản
• 1.6. Yếu tố nguy cơ gây HPQ
• 1.7. Chẩn đoán hen phế quản
• 1.8. Dự phòng
• 1.9. MỘT SỐ HỌC THUYẾT ĐIỀU DƯỠNG ỨNG DỤNG TRONG ĐỀ TÀI
• 1.9.1. Học thuyết nhu cầu của Henderson
• 1.9.2. Học thuyết Maslow
• 1.9.3. Học thuyết của Orem
• 1.10. QUY TRÌNH ĐIỀU DƯỠNG
• 1.11. CHĂM SÓC TRẺ HEN PHẾ QUẢN
• 1.11.1. Kiến thức về bệnh hen
• 1.11.2. Thực hành sử dụng thuốc tại nhà
• 1.12. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH VỀ DỰ PHÒNG HPQ
• 1.13. MỘT SỐ NGHIÊN CỨU TRÊN THẾ GIỚI VÀ VIỆT NAM VỀ KIẾN THỨC, THỰC HÀNH DỰ PHÒNG HPQ
• 1.13.1. Trên thế giới
• 1.13.2. Tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.2. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
• 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.3.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. CÁC BIẾN SỐ NGHIÊN CỨU
• 2.5. CÔNG CỤ THU THẬP THÔNG TIN
• 2.5.1. Bộ công cụ thu thập thông tin
• 2.5.2. Các tiêu chuẩn và cách đánh giá các chỉ số nghiên cứu
• 2.5.3. Quy trình thu thập số liệu
• 2.6. XỬ LÝ VÀ PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
• 2.7. SAI SỐ TRONG NGHIÊN CỨU VÀ CÁCH KHẮC PHỤC
• 2.7.1. Biện pháp khắc phục
• 2.8. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 3.2. KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH DỰ PHÒNG HEN PHẾ QUẢN CỦA ĐTNC
• 3.2.1. Kiến thức dự phòng hen phế quản của ĐTNC (N=209)
• 3.2.2. Thực hành của cha mẹ bệnh nhi về dự phòng hen phế quản (N=209)
• 3.3. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH DỰ PHÒNG HEN PHẾ QUẢN CỦA CHA MẸ BỆNH NHI
• 3.3.1. Một số yếu tố liên quan đến thực hành xịt thuốc dự phòng hen phế quản của cha mẹ bệnh nhi
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 4.2. KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH DỰ PHÒNG HPQ CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
• 4.2.1. Kiến thức về dự phòng HPQ
• 4.2.2. Thực hành xịt thuốc dự phòng cho trẻ
• 4.3. MỘT SỐ YẾU TỐ LIÊN QUAN ĐẾN KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH DỰ PHÒNG HPQ CỦA CHA MẸ BỆNH NHI
• 4.3.1. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức
• 4.3.2. Một số yếu tố liên quan đến thực hành
• 4.4. MỘT SỐ HẠN CHẾ TRONG NGHIÊN CỨU
• 4.5. Đặc điểm về kiến thức, thái độ và thực hành dự phòng HPQ của cha mẹ bệnh nhi tại Bệnh viện Nhi Trung Ương năm 2023
• 4.6. Một số yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành dự phòng HPQ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 2: BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU
• PHỤ LỤC 3: THANG ĐIỂM KIẾN THỨC
• LỜI CAM ĐOAN

I. Tổng Quan Hen Phế Quản Ở Trẻ Kiến Thức Cha Mẹ Cần Biết

Hen phế quản (HPQ) là một bệnh lý hô hấp mãn tính phổ biến ở trẻ em, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Theo WHO, trên thế giới có khoảng 300 triệu người mắc HPQ, và con số này dự kiến sẽ tăng lên. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc HPQ ở trẻ em cũng có xu hướng gia tăng. Hen phế quản ở trẻ em gây ra nhiều hệ lụy, bao gồm việc nghỉ học, hạn chế hoạt động thể chất, và gánh nặng kinh tế cho gia đình. Do đó, việc trang bị kiến thức về hen phế quản và các biện pháp dự phòng hen phế quản cho cha mẹ là vô cùng quan trọng. Mục tiêu là giúp cha mẹ chăm sóc trẻ hen phế quản một cách hiệu quả, giảm thiểu số cơn hen, và cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ.

1.1. Định Nghĩa Dịch Tễ Học Hen Phế Quản Ở Trẻ Em

Hen phế quản được định nghĩa là tình trạng viêm mãn tính đường thở, dẫn đến co thắt, phù nề, và tăng tiết đờm, gây tắc nghẽn đường thở. Theo Bộ Y tế năm 2016, hen là tình trạng viêm mạn tính đường thở với sự tham gia của nhiều tế bào và thành phần tế bào. Tỷ lệ mắc hen phế quản ở trẻ em khác nhau giữa các quốc gia, nhưng có xu hướng tăng lên ở cả các nước phát triển và đang phát triển. Các nghiên cứu quốc tế cho thấy tỷ lệ hen ở trẻ giao động từ 3% đến 20% ở các nước khác nhau. Việt Nam cũng chứng kiến sự gia tăng tỷ lệ mắc, đặc biệt ở các thành phố lớn.

1.2. Cơ Chế Bệnh Sinh Yếu Tố Nguy Cơ Gây Hen Phế Quản

Cơ chế bệnh sinh của hen phế quản liên quan đến viêm mạn tính đường thở, co thắt phế quản, và tăng tính phản ứng của đường thở với các tác nhân kích thích. Các yếu tố nguy cơ bao gồm yếu tố chủ thể (di truyền, béo phì, giới tính) và yếu tố môi trường (dị nguyên, nhiễm trùng, ô nhiễm môi trường, khói thuốc lá, gắng sức). Nếu bố hoặc mẹ bị hen thì nguy cơ mắc hen ở con là 25%, nếu cả bố và mẹ bị hen thì nguy cơ này tăng lên tới 50%. Môi trường và hen phế quản có mối liên hệ mật thiết, đặc biệt là các yếu tố dị ứng.

II. Nhận Biết Sớm Triệu Chứng Hen Phế Quản Ở Trẻ Hướng Dẫn

Việc nhận biết sớm triệu chứng hen phế quản ở trẻ là yếu tố then chốt trong việc dự phòng hen phế quản và ngăn ngừa các cơn hen cấp. Các triệu chứng thường gặp bao gồm ho, khò khè, khó thở, nặng ngực, đặc biệt là vào ban đêm hoặc sáng sớm. Cơn hen có thể diễn ra đột ngột và nghiêm trọng, đòi hỏi sự can thiệp kịp thời. Quản lý hen phế quản tại nhà hiệu quả đòi hỏi cha mẹ phải được trang bị kiến thức đầy đủ về các triệu chứng và cách xử trí ban đầu.

2.1. Các Triệu Chứng Điển Hình Của Cơn Hen Cấp Ở Trẻ Em

Cơn hen cấp ở trẻ em thường biểu hiện bằng khó thở, thở khò khè, ho nhiều, và nặng ngực. Trẻ có thể phải gắng sức để thở, cánh mũi phập phồng, và rút lõm lồng ngực. Cơn hen cấp ở trẻ em có thể tiến triển nhanh chóng và nguy hiểm nếu không được xử trí đúng cách. Cha mẹ cần nhận biết sớm các dấu hiệu này để kịp thời sử dụng thuốc cắt cơn và đưa trẻ đến cơ sở y tế.

2.2. Phân Biệt Triệu Chứng Hen Phế Quản Với Bệnh Hô Hấp Khác

Các triệu chứng của hen phế quản có thể giống với các bệnh hô hấp khác như viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, hoặc cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, hen phế quản thường có tính chất tái đi tái lại, đặc biệt là khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích. Việc phân biệt chính xác các triệu chứng là rất quan trọng để có phác đồ điều trị phù hợp.

2.3. Theo Dõi Và Ghi Nhận Các Triệu Chứng Hen Phế Quản Tại Nhà

Việc theo dõi và ghi nhận các triệu chứng hen phế quản tại nhà giúp cha mẹ đánh giá được mức độ kiểm soát hen của trẻ và phát hiện sớm các dấu hiệu báo động. Sử dụng nhật ký hen phế quản để ghi lại tần suất, mức độ, và thời điểm xuất hiện các triệu chứng, cũng như các yếu tố kích thích cơn hen. Theo dõi hen phế quản thường xuyên giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về tình trạng bệnh của trẻ.

III. Phương Pháp Dự Phòng Hen Phế Quản Hiệu Quả Bí Quyết Cho Cha Mẹ

Dự phòng hen phế quản là một quá trình liên tục và chủ động, bao gồm việc kiểm soát các yếu tố kích thích, tuân thủ điều trị dự phòng, và thực hiện các biện pháp tăng cường sức khỏe. Thực hành dự phòng hen hiệu quả giúp giảm thiểu tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn hen, cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ và giảm gánh nặng cho gia đình. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cha mẹ, bác sĩ, và các thành viên trong gia đình.

3.1. Kiểm Soát Môi Trường Sống Để Giảm Thiểu Yếu Tố Kích Thích Hen

Loại bỏ hoặc giảm thiểu các yếu tố kích thích hen trong môi trường sống là biện pháp quan trọng hàng đầu. Thường xuyên vệ sinh nhà cửa, giặt giũ chăn ga gối nệm bằng nước nóng, hạn chế sử dụng thảm, không nuôi thú cưng trong nhà, và tránh khói thuốc lá. Môi trường và hen phế quản có mối liên hệ chặt chẽ, do đó, tạo môi trường sống trong lành là vô cùng quan trọng. Sử dụng máy lọc không khí có thể giúp loại bỏ các hạt bụi mịn và dị nguyên.

3.2. Tuân Thủ Phác Đồ Điều Trị Dự Phòng Hen Phế Quản Theo Chỉ Định

Việc tuân thủ phác đồ điều trị dự phòng hen phế quản theo chỉ định của bác sĩ là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh. Cha mẹ cần hiểu rõ về các loại thuốc dự phòng, cách sử dụng, và tác dụng phụ có thể xảy ra. Thuốc điều trị hen phế quản có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát viêm đường thở và ngăn ngừa các cơn hen. Đảm bảo trẻ sử dụng thuốc đúng liều lượng và thời gian quy định.

3.3. Dinh Dưỡng Hợp Lý Tăng Cường Sức Đề Kháng Cho Trẻ Hen Phế Quản

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ hen phế quản cần đảm bảo cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, đặc biệt là vitamin và khoáng chất. Tăng cường sức đề kháng bằng cách bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C, vitamin D, và kẽm. Hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, và các chất kích thích. Uống đủ nước cũng rất quan trọng để giữ cho đường thở ẩm ướt.

IV. Sử Dụng Thuốc Thiết Bị Hỗ Trợ Hướng Dẫn Chi Tiết Cho Cha Mẹ

Việc sử dụng thuốc và các thiết bị hỗ trợ đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát hen phế quản. Cha mẹ cần được hướng dẫn cụ thể về cách sử dụng bình xịt hen phế quản, buồng đệm hen phế quản, và các loại thuốc khác. Hiểu rõ về tác dụng và tác dụng phụ của thuốc giúp cha mẹ an tâm và tuân thủ điều trị cho trẻ.

4.1. Hướng Dẫn Sử Dụng Bình Xịt Định Liều MDI Buồng Đệm

Sử dụng bình xịt hen phế quản (MDI) kết hợp với buồng đệm hen phế quản giúp tăng hiệu quả của thuốc và giảm tác dụng phụ. Lắc kỹ bình xịt, gắn vào buồng đệm, cho trẻ ngậm kín miệng vào buồng đệm, xịt thuốc vào buồng đệm, và yêu cầu trẻ hít thở sâu 5-10 lần. Vệ sinh buồng đệm thường xuyên để đảm bảo vệ sinh.

4.2. Cách Sử Dụng Máy Khí Dung Nebulizer Cho Trẻ Nhỏ

Máy khí dung (nebulizer) là một thiết bị giúp chuyển thuốc dạng lỏng thành dạng hơi, dễ dàng hít vào phổi. Sử dụng máy khí dung cho trẻ nhỏ cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ. Đảm bảo vệ sinh máy và các phụ kiện sau mỗi lần sử dụng. Thời gian khí dung thường kéo dài từ 10-15 phút.

4.3. Lưu Ý Khi Sử Dụng Thuốc Điều Trị Hen Phế Quản Cho Trẻ

Cha mẹ cần lưu ý các tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng thuốc điều trị hen phế quản, như run tay, tim đập nhanh, hoặc kích thích. Thông báo ngay cho bác sĩ nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

V. Kế Hoạch Hành Động Hen Phế Quản Cách Xử Trí Cơn Hen Cấp

Kế hoạch hành động hen phế quản là một tài liệu quan trọng, cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách xử trí cơn hen cấp tại nhà. Kế hoạch này cần được xây dựng bởi bác sĩ và cha mẹ, dựa trên tình trạng bệnh cụ thể của trẻ. Việc tuân thủ kế hoạch hành động giúp cha mẹ tự tin và xử trí kịp thời khi trẻ lên cơn hen.

5.1. Nhận Biết Dấu Hiệu Cơn Hen Cấp Các Bước Xử Trí Ban Đầu

Nhận biết sớm các dấu hiệu của cơn hen cấp là rất quan trọng để có thể xử trí kịp thời. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm khó thở, thở khò khè, ho nhiều, và nặng ngực. Các bước xử trí ban đầu bao gồm cho trẻ ngồi thẳng, sử dụng thuốc cắt cơn (ví dụ: Ventolin), và theo dõi sát tình trạng của trẻ.

5.2. Khi Nào Cần Đưa Trẻ Đến Bệnh Viện Cấp Cứu Vì Hen Phế Quản

Cần đưa trẻ đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức nếu các triệu chứng hen không cải thiện sau khi sử dụng thuốc cắt cơn, trẻ khó thở nghiêm trọng, môi tím tái, hoặc lơ mơ. Gọi cấp cứu 115 để được hỗ trợ vận chuyển an toàn và nhanh chóng.

5.3. Vai Trò Của Cha Mẹ Trong Việc Tuân Thủ Kế Hoạch Hành Động Hen

Cha mẹ đóng vai trò then chốt trong việc tuân thủ kế hoạch hành động hen. Luôn mang theo thuốc cắt cơn, nắm vững các bước xử trí cơn hen cấp, và thường xuyên trao đổi với bác sĩ về tình trạng bệnh của trẻ. Việc tuân thủ kế hoạch hành động giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ.

VI. Hỗ Trợ Tinh Thần Tâm Lý Cho Trẻ Hen Phế Quản Chia Sẻ

Tâm lý trẻ hen phế quản có thể bị ảnh hưởng bởi bệnh tật, đặc biệt là khi trẻ phải hạn chế các hoạt động thể chất và thường xuyên phải sử dụng thuốc. Ảnh hưởng của hen phế quản đến trẻ không chỉ về mặt thể chất mà còn về mặt tinh thần. Do đó, việc hỗ trợ cha mẹ có con bị hen và giáo dục về hen phế quản cho cha mẹ là vô cùng quan trọng.

6.1. Lắng Nghe Thấu Hiểu Những Khó Khăn Của Trẻ Mắc Hen Phế Quản

Lắng nghe và thấu hiểu những khó khăn của trẻ mắc hen phế quản giúp trẻ cảm thấy được yêu thương và quan tâm. Khuyến khích trẻ chia sẻ cảm xúc và lo lắng về bệnh tật. Tạo cơ hội cho trẻ tham gia các hoạt động phù hợp với sức khỏe.

6.2. Giúp Trẻ Tự Tin Vượt Qua Rào Cản Tâm Lý Do Bệnh Hen

Giúp trẻ tự tin bằng cách khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động mà trẻ yêu thích, tạo điều kiện cho trẻ giao lưu với bạn bè, và giúp trẻ hiểu rõ về bệnh tật để trẻ có thể tự quản lý bệnh tốt hơn. Tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý nếu cần thiết.

6.3. Tìm Kiếm Sự Hỗ Trợ Từ Cộng Đồng Các Tổ Chức Liên Quan

Tham gia các nhóm hỗ trợ cha mẹ có con bị hen phế quản giúp cha mẹ chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi kiến thức, và nhận được sự đồng cảm từ những người cùng hoàn cảnh. Các tổ chức liên quan đến hen phế quản thường cung cấp thông tin, tài liệu, và các chương trình giáo dục về bệnh hen.

Tổng quan nghiên cứu

Hen phế quản (HPQ) là bệnh mãn tính đường hô hấp phổ biến và nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe trẻ em trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có khoảng 300 triệu người mắc HPQ, trong đó hơn 10% là trẻ em dưới 15 tuổi. Tại Việt Nam, tỷ lệ trẻ mắc HPQ có xu hướng gia tăng, với khoảng 80% trẻ dưới 15 tuổi chưa được kiểm soát bệnh hiệu quả. Mỗi năm, nước ta ghi nhận khoảng 3.000 trường hợp tử vong do HPQ, trong đó 85% có thể phòng tránh nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn gây gánh nặng kinh tế và xã hội lớn do chi phí điều trị và mất ngày công lao động, học tập.

Nghiên cứu "Kiến thức và thực hành về dự phòng của cha mẹ có con bị hen phế quản điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2023" nhằm đánh giá mức độ hiểu biết và thực hành dự phòng HPQ của cha mẹ bệnh nhi, đồng thời phân tích các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành này. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 12/2022 đến tháng 5/2023 tại Bệnh viện Nhi Trung ương, với cỡ mẫu 209 cha mẹ trực tiếp chăm sóc trẻ mắc HPQ. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và chăm sóc trẻ hen, góp phần giảm tỷ lệ nhập viện và tử vong do HPQ, đồng thời cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ và gia đình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba học thuyết điều dưỡng chính:

• Học thuyết nhu cầu của Henderson: Nhấn mạnh vai trò của điều dưỡng trong hỗ trợ người bệnh và người chăm sóc đáp ứng các nhu cầu cơ bản như hô hấp bình thường, ăn uống đầy đủ, vệ sinh cá nhân, ngủ nghỉ, và tránh các yếu tố nguy cơ gây bệnh. Học thuyết này giúp xác định các nhu cầu chăm sóc đặc thù cho trẻ hen phế quản và gia đình.

• Học thuyết Maslow: Phân loại nhu cầu con người thành 5 cấp độ từ nhu cầu sinh lý đến nhu cầu tự hoàn thiện. Điều dưỡng cần nhận diện và đáp ứng các nhu cầu này để nâng cao hiệu quả chăm sóc và giáo dục sức khỏe cho cha mẹ bệnh nhi.

• Học thuyết của Orem: Tập trung vào việc phát triển năng lực tự chăm sóc của người bệnh và người chăm sóc. Mục tiêu là giúp cha mẹ và trẻ có khả năng tự quản lý bệnh hen, sử dụng thuốc đúng cách và phòng ngừa cơn hen hiệu quả.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: kiến thức dự phòng hen phế quản, thực hành sử dụng thuốc xịt dự phòng, mức độ kiểm soát hen của trẻ, và các yếu tố liên quan như trình độ học vấn, nghề nghiệp, tiền sử gia đình.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế mô tả cắt ngang với cỡ mẫu 209 cha mẹ có con mắc HPQ đang điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Mẫu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo các đối tượng tham gia là người trực tiếp chăm sóc và sử dụng thuốc cho trẻ.

Dữ liệu được thu thập qua bộ công cụ chuẩn hóa gồm các câu hỏi đánh giá kiến thức, thái độ và thực hành dự phòng HPQ, được dịch và hiệu chỉnh phù hợp với ngữ cảnh Việt Nam. Thực hành sử dụng thuốc được quan sát trực tiếp qua bảng kiểm kỹ thuật xịt thuốc qua bình định liều và buồng đệm.

Phân tích số liệu sử dụng phần mềm SPSS 20.0 với thống kê mô tả (trung bình, tỷ lệ phần trăm) và kiểm định Chi-square, hồi quy logistic đơn biến để xác định các yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành dự phòng. Mức ý nghĩa thống kê được đặt ở p < 0,05. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 12/2022 đến tháng 5/2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Kiến thức dự phòng hen phế quản của cha mẹ: Trong số 209 cha mẹ tham gia, chỉ khoảng 70% đạt mức kiến thức đạt yêu cầu (trả lời đúng ≥ 70% câu hỏi). Các kiến thức về triệu chứng hen, yếu tố khởi phát và cách xử trí cơn hen được đánh giá cao hơn so với kiến thức về thuốc và biện pháp dự phòng.

2. Thực hành sử dụng thuốc xịt dự phòng: Tỷ lệ cha mẹ thực hiện đúng quy trình xịt thuốc qua bình định liều và buồng đệm chỉ đạt khoảng 60%, trong đó nhiều người mắc lỗi ở các bước phối hợp hít thở và giữ hơi sau khi xịt thuốc. So với tỷ lệ kiến thức đạt, thực hành đúng thấp hơn khoảng 10-15%.

3. Yếu tố liên quan đến kiến thức và thực hành: Trình độ học vấn của cha mẹ có ảnh hưởng rõ rệt đến kiến thức và thực hành dự phòng (p < 0,01). Cha mẹ có trình độ đại học trở lên có tỷ lệ kiến thức đạt và thực hành đúng cao hơn 30% so với nhóm trình độ trung học phổ thông trở xuống. Ngoài ra, tiền sử gia đình có người mắc HPQ cũng làm tăng khả năng nhận biết và thực hành dự phòng đúng.

4. Mức độ kiểm soát hen của trẻ: Khoảng 55% trẻ được đánh giá kiểm soát hen tốt hoặc kiểm soát một phần, trong khi 45% còn lại không kiểm soát hoặc không biết mức độ kiểm soát. Mức độ kiểm soát hen có tương quan thuận với kiến thức và thực hành dự phòng của cha mẹ (p < 0,05).

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy mặc dù đa số cha mẹ có kiến thức cơ bản về hen phế quản, nhưng thực hành dự phòng còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong kỹ thuật sử dụng thuốc xịt. Điều này phù hợp với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, cho thấy khoảng cách giữa nhận thức và hành động trong quản lý bệnh hen ở trẻ em. Việc trình độ học vấn và kinh nghiệm gia đình ảnh hưởng tích cực đến kiến thức và thực hành cũng được nhiều nghiên cứu khác xác nhận.

Nguyên nhân có thể do thiếu hướng dẫn cụ thể, chưa có sự giám sát chặt chẽ từ nhân viên y tế, hoặc do khó khăn trong phối hợp kỹ thuật xịt thuốc ở trẻ nhỏ. Biểu đồ phân bố tỷ lệ kiến thức và thực hành theo trình độ học vấn sẽ minh họa rõ nét sự khác biệt này.

Kết quả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường giáo dục sức khỏe, hướng dẫn kỹ thuật sử dụng thuốc và theo dõi định kỳ để nâng cao hiệu quả dự phòng và kiểm soát hen phế quản. Việc cải thiện kiến thức và thực hành của cha mẹ sẽ góp phần giảm số lần nhập viện, giảm chi phí điều trị và nâng cao chất lượng cuộc sống cho trẻ.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tổ chức các chương trình giáo dục sức khỏe định kỳ cho cha mẹ có con mắc HPQ tại các cơ sở y tế, tập trung vào kiến thức dự phòng, nhận biết triệu chứng và kỹ thuật sử dụng thuốc xịt đúng cách. Mục tiêu nâng tỷ lệ kiến thức đạt lên trên 85% trong vòng 12 tháng.

2. Xây dựng tài liệu hướng dẫn trực quan và video hướng dẫn kỹ thuật xịt thuốc phù hợp với từng nhóm tuổi trẻ, phát miễn phí tại bệnh viện và qua các kênh truyền thông. Thời gian thực hiện trong 6 tháng đầu năm.

3. Tăng cường đào tạo và giám sát nhân viên y tế trong việc hướng dẫn và theo dõi thực hành dự phòng của cha mẹ, đảm bảo mỗi lần khám đều có kiểm tra kỹ thuật sử dụng thuốc. Chủ thể thực hiện là bệnh viện và trung tâm y tế.

4. Khuyến khích cha mẹ đưa trẻ đi khám định kỳ theo lịch hẹn để đánh giá mức độ kiểm soát hen và điều chỉnh phác đồ điều trị kịp thời. Mục tiêu giảm tỷ lệ nhập viện do cơn hen cấp xuống dưới 20% trong 2 năm tới.

5. Phát triển các nhóm hỗ trợ cha mẹ bệnh nhi để chia sẻ kinh nghiệm, nâng cao nhận thức và tạo động lực tuân thủ điều trị. Các tổ chức xã hội và bệnh viện phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhân viên y tế và điều dưỡng: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến chương trình giáo dục sức khỏe, nâng cao kỹ năng hướng dẫn sử dụng thuốc và chăm sóc trẻ hen phế quản.

2. Cha mẹ và người chăm sóc trẻ mắc HPQ: Giúp hiểu rõ hơn về bệnh, cách phòng ngừa và thực hành đúng kỹ thuật sử dụng thuốc, từ đó nâng cao hiệu quả kiểm soát bệnh cho con em mình.

3. Nhà quản lý y tế và chính sách: Cung cấp dữ liệu thực tế về kiến thức và thực hành dự phòng HPQ, làm cơ sở xây dựng các chính sách y tế cộng đồng, chương trình can thiệp phù hợp.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành điều dưỡng, y học: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo về quản lý bệnh mãn tính ở trẻ em.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao kiến thức về hen phế quản của cha mẹ lại quan trọng?
   Kiến thức giúp cha mẹ nhận biết sớm triệu chứng, yếu tố khởi phát và cách xử trí cơn hen, từ đó phòng ngừa hiệu quả và giảm nguy cơ nhập viện. Ví dụ, cha mẹ biết cách sử dụng thuốc xịt đúng sẽ giúp kiểm soát bệnh tốt hơn.

2. Thực hành sử dụng thuốc xịt dự phòng có khó không?
   Kỹ thuật xịt thuốc đòi hỏi phối hợp hít thở đúng cách và giữ hơi sau khi xịt. Nhiều cha mẹ chưa thực hiện đúng do thiếu hướng dẫn hoặc khó khăn khi áp dụng cho trẻ nhỏ. Hướng dẫn trực tiếp và video hỗ trợ sẽ giúp cải thiện.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến thực hành dự phòng của cha mẹ?
   Trình độ học vấn và kinh nghiệm gia đình là hai yếu tố chính. Cha mẹ có trình độ cao và có người thân từng mắc HPQ thường có kiến thức và thực hành tốt hơn.

4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả dự phòng hen phế quản tại nhà?
   Ngoài việc giáo dục kiến thức, cần có sự giám sát, nhắc nhở thường xuyên từ nhân viên y tế và tạo môi trường hỗ trợ cho cha mẹ và trẻ, như nhóm hỗ trợ và khám định kỳ.

5. Tại sao trẻ vẫn nhập viện nhiều dù đã có thuốc điều trị?
   Nguyên nhân chính là do cha mẹ chưa thực hiện đúng kỹ thuật sử dụng thuốc, không tuân thủ lịch khám hoặc thiếu kiến thức về dự phòng. Việc nhầm lẫn thuốc cắt cơn và thuốc dự phòng cũng làm giảm hiệu quả kiểm soát bệnh.

Kết luận

• Nghiên cứu đã đánh giá được mức độ kiến thức và thực hành dự phòng hen phế quản của cha mẹ có con điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương với cỡ mẫu 209 người.
• Khoảng 70% cha mẹ có kiến thức đạt yêu cầu, nhưng thực hành đúng kỹ thuật xịt thuốc chỉ đạt khoảng 60%.
• Trình độ học vấn và tiền sử gia đình là các yếu tố liên quan quan trọng ảnh hưởng đến kiến thức và thực hành dự phòng.
• Kết quả nhấn mạnh nhu cầu tăng cường giáo dục sức khỏe, hướng dẫn kỹ thuật và giám sát thực hành để nâng cao hiệu quả kiểm soát hen phế quản ở trẻ.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các chương trình đào tạo, xây dựng tài liệu hướng dẫn và phát triển nhóm hỗ trợ cha mẹ bệnh nhi nhằm giảm tỷ lệ nhập viện và nâng cao chất lượng cuộc sống cho trẻ mắc HPQ.

Hành động ngay hôm nay: Cha mẹ và người chăm sóc trẻ hen phế quản cần chủ động tìm hiểu kiến thức, thực hành đúng kỹ thuật sử dụng thuốc và tuân thủ lịch khám định kỳ để bảo vệ sức khỏe con em mình.