Kết Quả Chăm Sóc Bệnh Nhi Viêm Màng Não Virus Tại Trung Tâm Bệnh Nhiệt Đới Bệnh Viện Nhi Trung Ương Năm 2022

• Tác giả: Trần Anh Tùng
• Người hướng dẫn: BS. Đào Hữu Nam
• Trường học: Trường Đại Học Thăng Long
• Chuyên ngành: Điều Dưỡng
• Đề tài: Kết Quả Chăm Sóc Bệnh Nhi Viêm Màng Não Virus Tại Bệnh Viện Nhi Trung Ương Năm 2022
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Đặc điểm sinh lý màng não trẻ em
• 1.2. Đặc điểm dịch tễ bệnh viêm màng não
• 1.2.1. Tỷ lệ mắc
• 1.2.1.1. Trên thế giới
• 1.2.1.2. Tại Việt Nam
• 1.2.2. Tác nhân gây bệnh
• 1.2.3. Phương thức lây truyền
• 1.3. Đặc điểm bệnh
• 1.3.1. Đặc điểm lâm sàng của viêm màng não do virus
• 1.3.2. Cận lâm sàng
• 1.3.3. Diễn biến trong quá trình chăm sóc
• 1.4. Phòng bệnh
• 1.4.1. Phòng bệnh đặc hiệu
• 1.4.2. Phòng bệnh không đặc hiệu
• 1.5. Công tác chăm sóc điều dưỡng
• 1.5.1. Khái niệm về chăm sóc điều dưỡng
• 1.5.2. Một số học thuyết điều dưỡng liên quan đến công tác chăm sóc người bệnh
• 1.5.3. Quy trình chăm sóc điều dưỡng đối với bệnh nhi viêm màng não
• 1.5.4. Nhận biết các dấu hiệu nặng ở trẻ em
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu. Tiêu chuẩn lựa chọn người bệnh
• 2.2. Tiêu chuẩn loại trừ người bệnh
• 2.3. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.4. Cách chọn mẫu, cỡ mẫu nghiên cứu: chọn mẫu thuận tiện
• 2.5. Thiết kế và phương pháp nghiên cứu
• 2.5.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả loạt ca bệnh
• 2.5.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.6. Nội dung nghiên cứu
• 2.6.1. Mục tiêu 1: Mô tả nhu cầu chăm sóc ở bệnh nhi viêm màng não virus
• 2.6.2. Mục tiêu 2: Phân tích kết quả chăm sóc và theo dõi bệnh nhi viêm màng não virus tại trung tâm bệnh nhiệt đới Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2022
• 2.7. Phương pháp thu thập số liệu và xử lý số liệu
• 2.7.1. Công cụ thu thập số liệu
• 2.7.2. Kỹ thuật thu thập số liệu
• 2.7.3. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu
• 2.7.4. Quy trình nghiên cứu
• 2.7.5. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.3. Đặc điểm tiền sử của trẻ viêm màng não
• 3.4. Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của trẻ viêm màng não
• 3.5. Nhu cầu chăm sóc của bệnh nhi viêm màng não
• 3.6. Hoạt động chăm sóc và kết quả chăm sóc, theo dõi bệnh nhi viêm màng não
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Nhu cầu chăm sóc ở bệnh nhi viêm màng não
• 4.2. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.3. Phân bố bệnh nhi theo địa dư
• 4.4. Phân bố bệnh nhi theo tuổi
• 4.5. Thời điểm nhập viện điều trị
• 4.6. Đặc điểm lâm sàng
• 4.7. Đặc điểm cận lâm sàng
• 4.8. Nhu cầu và hoạt động chăm sóc ở bệnh nhi viêm màng não
• 4.8.1. Nhu cầu chăm sóc về thân nhiệt
• 4.8.2. Nhu cầu chăm sóc đau đầu
• 4.8.3. Nhu cầu chăm sóc về co giật
• 4.8.4. Nhu cầu chăm sóc về hô hấp
• 4.8.5. Nhu cầu chăm sóc về tiêu hóa
• 4.8.6. Nhu cầu chăm sóc về tuần hoàn
• 4.8.7. Nhu cầu chăm sóc sau chọc dịch não tủy
• 4.8.8. Phân loại mức độ nhu cầu chăm sóc ở bệnh nhi viêm màng não
• 4.9. Phân tích kết quả chăm sóc và theo dõi bệnh nhi viêm màng não
• 4.9.1. Kết quả chăm sóc bệnh nhi viêm màng não
• 4.9.2. Thời gian điều trị
• 4.9.3. Chi phí điều trị bệnh nhi viêm màng não
• 4.9.4. Một số yếu tố liên quan đến kết quả chăm sóc bệnh nhi viêm màng não
• 4.10. Một số hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ, KÝ HIỆU VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC HÌNH

I. Tổng Quan Viêm Màng Não Virus ở Bệnh Nhi Cập Nhật 2022

Viêm màng não là tình trạng viêm các màng não bao quanh não và tủy sống. Tình trạng viêm thường do vi khuẩn hoặc siêu vi gây ra, chúng thường xâm nhập từ đường tiêu hóa hoặc hô hấp qua đường máu vào màng não. Viêm màng não do virus ở trẻ em là một bệnh truyền nhiễm phổ biến, chủ yếu do nhiễm enterovirus và arbovirus. Tại Hoa Kỳ, có khoảng 75.000 trường hợp xảy ra mỗi năm, phần lớn xảy ra ở trẻ em. Ở Trung Quốc, enterovirus là nguyên nhân chính gây viêm màng não do virus. Ở các vùng ôn đới, tỷ lệ mắc bệnh tăng lên trong mùa hè và đầu mùa thu. Các yếu tố nguy cơ bao gồm tuổi nhỏ, suy giảm miễn dịch, giới tính nam, tiếp xúc với trẻ em bị viêm màng não và tiếp xúc với nguồn nước bị ô nhiễm. Can thiệp sớm có thể cải thiện tiên lượng. Việc chăm sóc bệnh nhân, nhất là với bệnh nhân nhi lại có những đặc thù riêng.

1.1. Đặc điểm Sinh lý Màng Não Trẻ Em Lưu thông Dịch Não Tủy

Màng não cứng cấu tạo bằng mô liên kết collagen. Mặt ngoài của màng dính với cốt mạc nội sọ, trừ những nơi có xoang tĩnh mạch màng cứng đi giữa màng cứng và xương sọ. Màng tủy cứng không dính với thành xương xung quanh như màng não cứng mà ngăn cách với thành ống sống bằng khoang ngoài cứng. Màng nhện là một màng mỏng nằm giữa màng cứng và màng mềm nhưng ngăn cách với màng mềm bằng khoang dưới nhện chứa đầy dịch não tuỷ. Màng mềm là màng mô liên kết chứa nhiều vi mạch bọc sát bề mặt não và tuỷ sống. Dịch não tủy được tiết ra trong các não thất bên tại các đám rối màng mạch, từ não thất bên đổ vào não thất 3 qua lỗ monro, sau đó qua cống Sylvius vào não thất 4.

1.2. Dịch tễ học Viêm Màng Não Virus Tỷ lệ Mắc Bệnh Toàn Cầu

Tác giả I. Luksic’s phân tích 71 báo cáo về gánh nặng bệnh tật do viêm màng nào não nhiễm khuẩn đã thấy rằng ước tính tỷ lệ mắc trên toàn cầu là 34,0/100. Tại khu vực được coi là ―Vành đai viêm màng não‖ thì tỷ lệ mắc 143,6/100.000 trẻ /năm, tiếp theo là khu vực Tây Thái Bình Dương là 42,9/100.000, sau đó là Trung Đông 34,5/100. Tại Việt Nam báo cáo năm 2001 – 2002 cho thấy tỷ lệ mắc viêm màng não do não mô cầu ở lứu tuổi 7 – 11 tháng tuổi là 21,8/100.000, tính chung ở trẻ dưới 5 tuổi là 2,6/100. Viêm màng não có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp hơn ở trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 2 tuổi.

II. Thách Thức Chăm Sóc Viêm Màng Não Virus ở Trẻ BV Nhi TW

Viêm màng não do virus ở trẻ em thường có tiên lượng tốt, nhưng có thể gặp các biến chứng về hệ thần kinh trung ương như co giật, mất trí nhớ, hội chứng tiết hormone chống bài niệu không phù hợp, rối loạn hành vi và chậm nói. Suy hô hấp là một biến chứng phổ biến, đặc biệt khi nhiễm trùng do enterovirus 71 và có liên quan đến tỷ lệ tàn tật và tử vong cao. Điều này đặc biệt quan trọng vì can thiệp sớm có thể cải thiện tiên lượng một cách hiệu quả. Tại Trung tâm bệnh nhiệt đới Bệnh viện Nhi Trung ương mỗi năm điều trị cho hàng trăm trẻ bị viêm màng não. Các triệu chứng thần kinh thường xuất hiện một cách đột ngột không có dấu hiệu báo trước và với các hình thái khác nhau.

2.1. Vai trò Điều Dưỡng Chăm Sóc Toàn Diện và Phát Hiện Sớm

Đội ngũ điều dưỡng luôn có vai trò rất quan trọng trong chăm sóc sức khỏe. Chính vì vậy Tổ chức Y tế thế giới đã khẳng định dịch vụ chăm sóc người bệnh của điều dưỡng là một trong những trụ cột của hệ thống y tế. Trên thực tế, điều dưỡng đóng vai trò không thể thiếu trong chăm sóc và phục hồi sức khỏe cho người bệnh. Họ là những người đầu tiên tiếp cận người bệnh khi đến bệnh viện, có trách nhiệm chăm sóc, theo dõi, phối hợp đồng nghiệp, cán bộ y tế khác nhằm thực hiện những can thiệp chăm sóc, điều trị toàn diện với chất lượng tốt nhất cho người bệnh trong suốt quá trình điều trị.

2.2. Khó khăn Thực Tế Triệu Chứng Thần Kinh Đột Ngột Khó Lường

Tại Bệnh viện Nhi Trung ương trong những năm gần đây công tác chăm sóc của điều dưỡng đã có nhiều thay đổi tích cực tuy nhiên trong quá trình chăm sóc bệnh nhi viêm màng não chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn vì các triệu chứng thần kinh thường xuất hiện một cách đột ngột không có dấu hiệu báo trước và với các hình thái khác nhau. Cho tới thời điểm này, ở Việt Nam chưa có nhiều đề tài của điều dưỡng nghiên cứu về công tác chăm sóc bệnh nhi viêm màng não virus vì vậy để đánh giá nhu cầu chăm sóc của bệnh nhi viêm màng não và nâng cao chất lượng công tác theo dõi, chăm sóc bệnh người bệnh.

III. Cách Chẩn Đoán Viêm Màng Não Virus Bệnh Viện Nhi Trung Ương

Chẩn đoán sớm và chính xác là yếu tố then chốt trong việc điều trị viêm màng não virus. Các bác sĩ tại Bệnh viện Nhi Trung ương áp dụng một quy trình chẩn đoán toàn diện, kết hợp các phương pháp lâm sàng và cận lâm sàng để xác định bệnh và loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng tương tự. Việc chẩn đoán phân biệt là rất quan trọng, đặc biệt là với viêm màng não do vi khuẩn, vì phác đồ điều trị và tiên lượng của hai bệnh này khác nhau đáng kể.

3.1. Khám Lâm Sàng Đánh Giá Triệu Chứng và Tiền Sử Bệnh Nhi

Khám lâm sàng bao gồm đánh giá toàn diện các triệu chứng của bệnh nhi, bao gồm sốt, đau đầu, cứng cổ, buồn nôn, nôn mửa, nhạy cảm với ánh sáng, và thay đổi trạng thái tinh thần. Các bác sĩ cũng thu thập thông tin về tiền sử bệnh của bệnh nhi, bao gồm các bệnh nhiễm trùng gần đây, tiền sử tiêm chủng, và tiếp xúc với các bệnh nhân bị viêm màng não.

3.2. Xét Nghiệm Cận Lâm Sàng Chọc Dò Tủy Sống và Phân Tích Dịch Não Tủy

Chọc dò tủy sống là một thủ thuật quan trọng để thu thập dịch não tủy để phân tích. Dịch não tủy được phân tích để xác định số lượng tế bào, protein, glucose, và các vi sinh vật. Trong viêm màng não virus, dịch não tủy thường có số lượng tế bào tăng lên, chủ yếu là tế bào lympho. Mức protein có thể tăng nhẹ, và mức glucose thường bình thường. Các xét nghiệm khác có thể được thực hiện để xác định virus gây bệnh, chẳng hạn như PCR.

IV. Hướng Dẫn Chăm Sóc Bệnh Nhi Viêm Màng Não Virus Năm 2022

Chăm sóc bệnh nhi viêm màng não virus đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, điều dưỡng, và gia đình. Mục tiêu của chăm sóc là giảm các triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, và hỗ trợ phục hồi. Các biện pháp chăm sóc bao gồm kiểm soát sốt, giảm đau, đảm bảo đủ nước, và theo dõi các dấu hiệu biến chứng. Điều dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc theo dõi sát tình trạng bệnh nhi và thực hiện các biện pháp chăm sóc cần thiết.

4.1. Kiểm Soát Sốt và Giảm Đau Đầu Các Biện Pháp Hữu Hiệu

Sốt và đau đầu là những triệu chứng phổ biến của viêm màng não virus. Các biện pháp để kiểm soát sốt bao gồm sử dụng thuốc hạ sốt (paracetamol hoặc ibuprofen), chườm mát, và đảm bảo bệnh nhi được mặc quần áo thoáng mát. Các biện pháp để giảm đau đầu bao gồm sử dụng thuốc giảm đau (paracetamol hoặc ibuprofen), nghỉ ngơi trong phòng tối, và chườm lạnh lên trán.

4.2. Đảm Bảo Cân Bằng Dịch và Dinh Dưỡng Hỗ Trợ Phục Hồi

Viêm màng não virus có thể gây mất nước do sốt và nôn mửa. Đảm bảo bệnh nhi được cung cấp đủ nước bằng cách cho uống nhiều nước hoặc truyền dịch nếu cần thiết. Dinh dưỡng đầy đủ cũng rất quan trọng để hỗ trợ phục hồi. Nếu bệnh nhi không thể ăn uống được, có thể cần phải nuôi dưỡng qua ống thông.

4.3 Theo dõi Biến Chứng Thần Kinh Phát hiện và xử trí kịp thời

Theo dõi sát các dấu hiệu của biến chứng thần kinh như co giật, thay đổi trạng thái tinh thần, yếu liệt, và rối loạn thị giác. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào, cần thông báo ngay cho bác sĩ để có biện pháp xử trí kịp thời.

V. Kết Quả Chăm Sóc Viêm Màng Não Virus Nghiên Cứu Năm 2022

Nghiên cứu về kết quả chăm sóc bệnh nhi viêm màng não virus tại Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2022 cung cấp cái nhìn sâu sắc về hiệu quả của các phương pháp điều trị và chăm sóc hiện tại. Các dữ liệu thu thập được bao gồm thời gian nằm viện, tỷ lệ phục hồi, các biến chứng gặp phải, và chi phí điều trị. Phân tích các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị giúp cải thiện chất lượng chăm sóc và tối ưu hóa nguồn lực.

5.1. Thời Gian Điều Trị và Chi Phí Đánh Giá Hiệu Quả Kinh Tế

Thời gian điều trị và chi phí là những chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả kinh tế của việc chăm sóc. Nghiên cứu cho thấy thời gian nằm viện trung bình cho bệnh nhi viêm màng não virus là bao nhiêu ngày và chi phí trung bình cho một ca điều trị là bao nhiêu. Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian và chi phí điều trị cũng được phân tích.

5.2. Tỷ Lệ Phục Hồi và Biến Chứng Đánh Giá Hiệu Quả Điều Trị

Tỷ lệ phục hồi và các biến chứng gặp phải là những chỉ số quan trọng để đánh giá hiệu quả điều trị. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bệnh nhi viêm màng não virus phục hồi hoàn toàn là bao nhiêu phần trăm và các biến chứng thường gặp là gì (ví dụ: co giật, mất trí nhớ, rối loạn hành vi). Các yếu tố liên quan đến tỷ lệ phục hồi và biến chứng cũng được phân tích.

VI. Phòng Ngừa Viêm Màng Não Virus Lời Khuyên Từ Chuyên Gia Nhi Khoa

Phòng ngừa là chìa khóa để giảm thiểu gánh nặng của viêm màng não virus. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm vệ sinh cá nhân tốt, tiêm chủng đầy đủ, và tránh tiếp xúc với người bệnh. Giáo dục cộng đồng về các biện pháp phòng ngừa là rất quan trọng để nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi.

6.1. Vệ Sinh Cá Nhân Rửa Tay Thường Xuyên và Đúng Cách

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước là một biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để ngăn ngừa sự lây lan của virus. Đặc biệt quan trọng là rửa tay sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn, và sau khi tiếp xúc với người bệnh.

6.2. Tiêm Chủng Bảo Vệ Trẻ Khỏi Các Bệnh Nhiễm Trùng

Tiêm chủng đầy đủ theo lịch là một biện pháp quan trọng để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng có thể dẫn đến viêm màng não, chẳng hạn như sởi, quai bị, và rubella. Trao đổi với bác sĩ về lịch tiêm chủng phù hợp cho con bạn.

Tổng quan nghiên cứu

Viêm màng não do virus là một bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ em, với tỷ lệ mắc cao và diễn biến phức tạp. Trên thế giới, mỗi năm có khoảng 75.000 trường hợp viêm màng não virus ở trẻ em tại Hoa Kỳ, trong khi tại Việt Nam, viêm màng não vẫn là một trong những bệnh lý nhiễm trùng thần kinh trung ương có tỷ lệ mắc và tử vong đáng kể. Tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, hàng năm tiếp nhận hàng trăm bệnh nhi viêm màng não virus với các biểu hiện lâm sàng đa dạng và diễn biến nhanh, đòi hỏi công tác chăm sóc điều dưỡng chuyên sâu và kịp thời.

Nghiên cứu nhằm mục tiêu mô tả nhu cầu chăm sóc của bệnh nhi viêm màng não virus và phân tích kết quả chăm sóc, theo dõi tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương trong năm 2022. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 83 bệnh nhi từ 1 tháng đến dưới 16 tuổi, được chẩn đoán xác định viêm màng não virus bằng xét nghiệm PCR dịch não tủy. Thời gian nghiên cứu từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2022.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp bằng chứng khoa học về đặc điểm nhu cầu chăm sóc, các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc điều dưỡng, giảm thiểu biến chứng và tử vong, góp phần cải thiện tiên lượng cho bệnh nhi viêm màng não virus tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các học thuyết điều dưỡng nổi bật nhằm xây dựng quy trình chăm sóc toàn diện cho bệnh nhi viêm màng não virus:

• Học thuyết Betty Newman: Nhấn mạnh chăm sóc toàn diện, quản lý các yếu tố stress bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe bệnh nhân. Điều dưỡng viên hỗ trợ bệnh nhi và gia đình duy trì sức khỏe tối ưu qua ba cấp độ phòng ngừa: phòng ngừa cấp 1 (ngăn ngừa bệnh), cấp 2 (can thiệp sớm), cấp 3 (phục hồi chức năng).

• Học thuyết Virginia Henderson: Xác định 14 nhu cầu cơ bản của con người, trong đó tập trung vào các nhu cầu thiết yếu như hô hấp bình thường, bài tiết, vận động, nghỉ ngơi, vệ sinh cá nhân và an toàn, làm cơ sở xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp với từng bệnh nhi.

• Học thuyết Orem: Tập trung vào khái niệm thiếu khả năng tự chăm sóc, phân loại hệ thống điều dưỡng thành hỗ trợ hoàn toàn, hỗ trợ một phần và hỗ trợ giáo dục sức khỏe. Điều dưỡng viên đóng vai trò hỗ trợ bệnh nhi trong các hoạt động tự chăm sóc, đồng thời tư vấn và điều chỉnh môi trường phù hợp.

Các khái niệm chính được áp dụng gồm: nhu cầu chăm sóc hô hấp, tuần hoàn, thần kinh, tiêu hóa; nhận định dấu hiệu nặng; quy trình chăm sóc điều dưỡng gồm nhận định, chẩn đoán, lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá.

Phương pháp nghiên cứu

• Đối tượng nghiên cứu: 83 bệnh nhi từ 1 tháng đến dưới 16 tuổi, chẩn đoán viêm màng não virus tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2022.

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả loạt ca bệnh, tiến cứu.

• Tiêu chuẩn lựa chọn: Triệu chứng lâm sàng phù hợp, dịch não tủy có bạch cầu tăng < 500 tế bào/mm³, glucose bình thường hoặc > 40% glucose huyết thanh, protein < 1g/L, cấy dịch não tủy âm tính với vi khuẩn, PCR dương tính với virus.

• Tiêu chuẩn loại trừ: Viêm màng não do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng, chưa xác định căn nguyên, không đồng ý tham gia.

• Phương pháp chọn mẫu: Mẫu thuận tiện.

• Thu thập số liệu: Dựa trên hồ sơ bệnh án, phiếu thu thập số liệu chuẩn, phỏng vấn người nhà bệnh nhi.

• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 22.0, thống kê mô tả (tỷ lệ %, trung bình, phương sai), kiểm định ANOVA, T-test, hệ số tương quan Spearman’s Rho, phân tích hồi quy logistic với mức ý nghĩa p < 0,05.

• Timeline nghiên cứu: Từ 1/8/2022 đến 31/12/2022.

• Đạo đức nghiên cứu: Được Hội đồng đạo đức Bệnh viện Nhi Trung ương phê duyệt, đảm bảo quyền lợi và sức khỏe bệnh nhi, có sự đồng ý của người chăm sóc.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu: Trong 83 bệnh nhi, 60,2% là nam, 39,8% nữ; 51,8% sống ở nông thôn, 48,2% ở thành thị. Về tuổi, nhóm 12 tháng đến dưới 6 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất 47%, nhóm 6-17 tuổi 32,5%, nhóm 1-12 tháng 20,5%.

2. Thời điểm nhập viện và điều trị: Trung bình bệnh nhi nhập viện sau 2,88 ngày từ khi xuất hiện triệu chứng, trong đó 78,3% nhập viện trong 1-3 ngày. Thời gian nằm viện trung bình 9,53 ngày, 66,3% nằm viện 4-7 ngày, 31,3% trên 7 ngày. Tỷ lệ bệnh nhi điều trị kháng sinh trước nhập viện là 18,1%.

3. Triệu chứng lâm sàng lúc nhập viện: Tỷ lệ sốt 63,9%, đau đầu 75,9%, nôn 60,2%, co giật 7,2%, lơ mơ 7,2%, cứng gáy 31,3%, thay đổi tinh thần 8,4%. Điểm Glasgow trung bình là 15 điểm ở 91,6% bệnh nhi, 7,2% có điểm từ 9-12.

4. Nhu cầu chăm sóc: Nhu cầu chăm sóc hô hấp, tuần hoàn, thần kinh và tiêu hóa được đánh giá chi tiết. Ví dụ, 7,2% bệnh nhi có co giật cần chăm sóc đặc biệt, 60,2% có nôn, 31,3% có dấu hiệu cứng gáy. Các hoạt động chăm sóc hạ sốt, giảm đau đầu, hỗ trợ hô hấp, cân bằng nước điện giải và dinh dưỡng được thực hiện theo quy trình chuẩn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy bệnh nhi viêm màng não virus có đặc điểm lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh, đòi hỏi chăm sóc điều dưỡng toàn diện và kịp thời. Tỷ lệ nhập viện sớm (78,3% trong 1-3 ngày) góp phần cải thiện tiên lượng, giảm biến chứng. Tuy nhiên, vẫn còn 18,1% bệnh nhi đã dùng kháng sinh trước khi nhập viện, có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm và điều trị.

So sánh với các nghiên cứu quốc tế, tỷ lệ nam giới mắc bệnh cao hơn nữ, phù hợp với báo cáo của nhiều tác giả. Triệu chứng lâm sàng như sốt, đau đầu, nôn, co giật tương đồng với các nghiên cứu trong và ngoài nước. Điểm Glasgow cao ở phần lớn bệnh nhi phản ánh tình trạng ý thức tốt khi nhập viện, thuận lợi cho chăm sóc và điều trị.

Việc áp dụng các học thuyết điều dưỡng giúp xây dựng quy trình chăm sóc khoa học, đáp ứng nhu cầu đa chiều của bệnh nhi, từ thể chất đến tinh thần. Các biểu đồ và bảng số liệu minh họa rõ ràng phân bố tuổi, giới, triệu chứng và kết quả chăm sóc, hỗ trợ đánh giá toàn diện.

Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ vai trò quan trọng của điều dưỡng trong chăm sóc bệnh nhi viêm màng não virus, đồng thời cung cấp cơ sở để cải tiến quy trình chăm sóc, nâng cao chất lượng dịch vụ y tế tại Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo chuyên môn cho điều dưỡng về nhận biết sớm dấu hiệu nặng và xử trí kịp thời nhằm giảm thiểu biến chứng thần kinh và suy hô hấp. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng, chủ thể: Trung tâm Bệnh nhiệt đới.

2. Xây dựng và áp dụng quy trình chăm sóc chuẩn cho bệnh nhi viêm màng não virus, bao gồm chăm sóc hạ sốt, hỗ trợ hô hấp, cân bằng nước điện giải và dinh dưỡng. Mục tiêu nâng tỷ lệ chăm sóc đúng quy trình lên trên 90% trong 1 năm.

3. Tăng cường công tác giáo dục sức khỏe cho gia đình bệnh nhi, hướng dẫn theo dõi triệu chứng, phối hợp chăm sóc tại nhà sau xuất viện nhằm giảm tái nhập viện. Thời gian triển khai: liên tục, chủ thể: điều dưỡng và bác sĩ.

4. Phối hợp nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc, đặc biệt vai trò của thời điểm nhập viện và tiền sử dùng kháng sinh, để đề xuất can thiệp phù hợp. Thời gian: 12 tháng, chủ thể: nhóm nghiên cứu và bệnh viện.

5. Đẩy mạnh tiêm chủng phòng ngừa các tác nhân viêm màng não như Hib, phế cầu, não mô cầu nhằm giảm tỷ lệ mắc bệnh. Chủ thể: ngành y tế địa phương, thời gian: dài hạn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Điều dưỡng viên và nhân viên y tế tại các bệnh viện nhi: Nghiên cứu cung cấp kiến thức chuyên sâu về chăm sóc bệnh nhi viêm màng não virus, giúp nâng cao kỹ năng nhận định, lập kế hoạch và thực hiện chăm sóc toàn diện.

2. Bác sĩ nhi khoa và chuyên gia truyền nhiễm: Thông tin về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và diễn biến bệnh hỗ trợ trong chẩn đoán, điều trị và phối hợp chăm sóc hiệu quả.

3. Nhà quản lý y tế và hoạch định chính sách: Cơ sở dữ liệu và phân tích giúp xây dựng chính sách nâng cao chất lượng chăm sóc, đào tạo nhân lực và phát triển chương trình phòng bệnh.

4. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành điều dưỡng, y học: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, ứng dụng học thuyết điều dưỡng và phân tích kết quả chăm sóc trong thực tế.

Câu hỏi thường gặp

1. Viêm màng não virus có nguy hiểm không?
   Viêm màng não virus thường có tiên lượng tốt hơn viêm màng não do vi khuẩn, nhưng vẫn có thể gây biến chứng thần kinh nghiêm trọng như co giật, rối loạn tri giác. Can thiệp sớm và chăm sóc toàn diện giúp cải thiện kết quả.

2. Điều dưỡng viên cần chú ý gì khi chăm sóc bệnh nhi viêm màng não?
   Điều dưỡng cần theo dõi sát các dấu hiệu suy hô hấp, thay đổi tri giác, co giật, đồng thời thực hiện đúng quy trình chăm sóc hạ sốt, hỗ trợ hô hấp và dinh dưỡng, phối hợp chặt chẽ với bác sĩ.

3. Thời gian nhập viện ảnh hưởng thế nào đến kết quả điều trị?
   Nghiên cứu cho thấy 78,3% bệnh nhi nhập viện trong 1-3 ngày từ khi có triệu chứng giúp giảm biến chứng và thời gian nằm viện trung bình 9,53 ngày, cải thiện tiên lượng.

4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến kết quả chăm sóc bệnh nhi?
   Ngoài thời điểm nhập viện, tiền sử dùng kháng sinh trước nhập viện, diễn biến lâm sàng và cận lâm sàng, mức độ đáp ứng chăm sóc điều dưỡng cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kết quả.

5. Làm thế nào để phòng ngừa viêm màng não virus ở trẻ em?
   Tiêm chủng đầy đủ các loại vaccine phòng viêm màng não do vi khuẩn, duy trì vệ sinh cá nhân, hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh, nâng cao thể trạng và giáo dục sức khỏe cộng đồng là các biện pháp hiệu quả.

Kết luận

• Nghiên cứu mô tả chi tiết đặc điểm lâm sàng, nhu cầu chăm sóc và kết quả điều trị của 83 bệnh nhi viêm màng não virus tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương năm 2022.
• Tỷ lệ nhập viện sớm cao (78,3% trong 1-3 ngày) góp phần cải thiện tiên lượng và giảm biến chứng.
• Áp dụng các học thuyết điều dưỡng giúp xây dựng quy trình chăm sóc toàn diện, đáp ứng nhu cầu đa chiều của bệnh nhi.
• Kết quả nghiên cứu làm cơ sở khoa học để nâng cao chất lượng chăm sóc, đào tạo nhân lực và phát triển chính sách y tế.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường đào tạo, xây dựng quy trình chuẩn, giáo dục gia đình và phối hợp nghiên cứu sâu hơn.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế và điều dưỡng viên cần triển khai áp dụng quy trình chăm sóc chuẩn, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả chăm sóc bệnh nhi viêm màng não virus.