I. Tổng quan về virus Zika và bệnh do virus Zika
Virus Zika là một loại virus ARN thuộc chi Flavivirus, lây truyền chủ yếu qua muỗi Aedes aegypti. Ngoài ra, virus còn lây qua đường tình dục, từ mẹ sang con và qua truyền máu. Bệnh do virus Zika có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như dị tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh và hội chứng Guillain-Barré (GBS) ở người lớn. Nghiên cứu này tập trung vào phụ nữ 18-40 tuổi tại Phước Hòa, Nha Trang, nhóm đối tượng có nguy cơ cao do khả năng ảnh hưởng đến thai nhi.
1.1. Đặc điểm dịch tễ học của virus Zika
Virus Zika được phát hiện lần đầu vào năm 1947 tại Uganda. Từ năm 2007, các đợt dịch lớn đã xuất hiện tại nhiều quốc gia, đặc biệt là ở khu vực Trung và Nam Mỹ. Tại Việt Nam, Khánh Hòa là một trong những tỉnh đầu tiên ghi nhận ca nhiễm vào năm 2016. Dịch tễ học của virus Zika cho thấy sự lây lan nhanh chóng và nguy cơ cao đối với phụ nữ mang thai.
1.2. Các biện pháp phòng ngừa virus Zika
Các biện pháp phòng ngừa bao gồm kiểm soát muỗi, sử dụng bao cao su để ngăn lây truyền qua đường tình dục, và giám sát chặt chẽ phụ nữ mang thai. Y tế công cộng đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các chiến dịch phòng chống dịch và giáo dục sức khỏe cộng đồng.
II. Kiến thức thái độ và thực hành phòng bệnh do virus Zika
Nghiên cứu này đánh giá kiến thức, thái độ và thực hành của phụ nữ 18-40 tuổi tại Phước Hòa, Nha Trang về phòng bệnh do virus Zika. Kết quả cho thấy 55,7% đối tượng có kiến thức đạt yêu cầu, trong khi chỉ 45% có thực hành phòng bệnh hiệu quả. Thái độ tích cực chiếm 41%, với 78,8% nhận thức được trách nhiệm phòng bệnh.
2.1. Kiến thức về virus Zika
84% đối tượng biết virus Zika lây qua muỗi đốt, nhưng chỉ 21,3% biết về lây truyền qua đường tình dục. Kiến thức về nguy cơ dị tật đầu nhỏ và GBS còn hạn chế, chỉ 11% hiểu rõ các biến chứng này.
2.2. Thái độ và thực hành phòng bệnh
Thái độ của đối tượng nghiên cứu khá tích cực, với 78,8% nhận thức được trách nhiệm phòng bệnh. Tuy nhiên, thực hành phòng bệnh còn yếu, chỉ 10,5% sử dụng bao cao su và 4,5% áp dụng các biện pháp kế hoạch hóa gia đình để phòng lây nhiễm.
III. Các yếu tố liên quan đến kiến thức thái độ và thực hành
Nghiên cứu chỉ ra mối liên quan giữa kiến thức với thái độ (OR=4,2) và thực hành (OR=6,0). Các yếu tố như tuổi tác, trình độ học vấn và nghề nghiệp cũng ảnh hưởng đến thái độ và thực hành phòng bệnh. Phụ nữ trẻ và có trình độ học vấn cao hơn thường có thái độ tích cực hơn.
3.1. Ảnh hưởng của tuổi tác và trình độ học vấn
Phụ nữ trẻ (18-25 tuổi) có kiến thức và thái độ tốt hơn so với nhóm lớn tuổi. Trình độ học vấn cao cũng liên quan đến việc thực hành phòng bệnh hiệu quả hơn.
3.2. Vai trò của y tế công cộng
Y tế công cộng cần tăng cường truyền thông về nguy cơ lây nhiễm qua đường tình dục và các biến chứng của virus Zika. Các chiến dịch giáo dục sức khỏe nên tập trung vào nhóm phụ nữ mang thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.
IV. Kết luận và khuyến nghị
Nghiên cứu này cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng về kiến thức, thái độ và thực hành phòng bệnh do virus Zika ở phụ nữ 18-40 tuổi tại Phước Hòa, Nha Trang. Kết quả cho thấy sự cần thiết của việc tăng cường giáo dục sức khỏe và truyền thông cộng đồng để nâng cao nhận thức và thực hành phòng bệnh.
4.1. Khuyến nghị cho y tế công cộng
Cần triển khai các chiến dịch truyền thông mạnh mẽ hơn, đặc biệt là về nguy cơ lây nhiễm qua đường tình dục và các biến chứng của virus Zika. Y tế công cộng nên hợp tác với các tổ chức địa phương để thực hiện các chương trình giáo dục sức khỏe hiệu quả.
4.2. Hướng nghiên cứu trong tương lai
Cần có thêm các nghiên cứu về hiệu quả của các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát dịch tại các khu vực khác nhau. Đồng thời, nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ và thực hành của cộng đồng.
