Khó khăn mà giáo viên và học sinh gặp phải khi sử dụng sách giáo khoa tiếng Anh 8 tại Nghệ An

• Tác giả: Bùi Thị Thu Hà
• Người hướng dẫn: Assoc. Ngô Đình Phương
• Trường học: Vietnam National University, Hanoi University of Languages and International Studies
• Chuyên ngành: English Teaching Methodology
• Đề tài: Khó Khăn Của Giáo Viên Và Học Sinh Khi Sử Dụng Sách Giáo Khoa Tiếng Anh 8 Tại Trường Trung Học Cơ Sở Nghệ An
• Loại tài liệu: minor programme thesis
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hanoi

• ACKNOWLEDGEMENTS
• LIST OF ABBREVIATION
• LIST OF FIGURES AND TABLES
• TABLE OF CONTENTS
• PART A. INTRODUCTION
• A.1. Aims and significance of the study
• A.2. Scope of the study
• A.3. Method of the study
• A.4. Design of the study
• PART B. DEVELOPMENT
• CHƯƠNG 1. LITERATURE REVIEW
• 1.1. Textbook and the role of the textbook in the classroom
• 1.1.1. What is a textbook?
• 1.1.2. The role of the textbook in a language program
• 1.2. CLT and its implementation in the classroom in Vietnam
• 1.2.1. What is CLT?
• 1.2.2. Implementation of CLT in the Vietnamese classroom
• CHƯƠNG 2. AN OVERVIEW OF ENGLISH LANGUAGE TEACHING IN VIETNAM AND INTRODUCTION OF THE NEW ENGLISH TEXTBOOK 8
• 2.1. An overview of English language teaching in Vietnam
• 2.2. Description of the new English textbook 8
• 2.3. Aims of the new English textbook 8
• 2.4. Specific objectives of the new English textbook 8
• 2.5. Approach to textbook development
• 2.6. Underlying teaching approach of the new English textbook 8
• 2.7. Overall layout of the new English textbook 8
• 2.8. Overall layout of each unit
• CHƯƠNG 3. METHODOLOGY
• 3.1. Subjects of the study
• 3.2. Data collection instruments
• CHƯƠNG 4. FINDINGS AND DISCUSSION
• 4.1. Reports of the result collected by means of questionnaire
• 4.1.1. The students‟ self-evaluation on their English level
• 4.1.2. The students‟ self-reported frequency of preparing their new lesson
• 4.1.3. The Students‟ perception of the difficult level of the new English textbook 8
• 4.1.4. The students‟ difficulties in learning the language skills and language knowledge in the new textbook English 8
• 4.1.4.1. The most difficult language skill
• 4.1.4.2. The difficulties in listening skill
• 4.1.4.3. The difficulties in speaking skill
• 4.1.4.4. The difficulties in reading skill
• 4.1.4.5. The difficulties in writing skill
• 4.1.5. The difficulties in language focus
• 4.1.6. Students‟ opinion about working in pairs/groups to learn in class
• 4.2. Reports of the result collected by means of the interview and classroom observation
• 4.2.1. The interview: The teachers‟ difficulties in using the new English textbook 8
• 4.2.2. The classroom observation: How the textbook is actually taught and learnt in class
• 4.3. Discussion and some implications to improve the problems that teachers and students face in using the new English textbook 8
• 4.3.1. Implications for teachers
• 4.3.2. Implications for students
• 4.3.3. Implications for policy makers or designers
• PART III. CONCLUSION
• 3.1. Limitations of the study and Suggestions for further study
• APPENDICES
• Appendix 1. Questionnaire for students
• Appendix 2. Questions for teachers
• Appendix 3. Reading in Unit 6
• Appendix 4. Writing in Unit 6, Speaking and Listening in Unit 13
• Appendix 5. Language focus in Unit 13

I. Khó khăn của giáo viên

Giáo viên tại các trường trung học cơ sở Nghệ An gặp nhiều khó khăn khi sử dụng sách giáo khoa tiếng Anh 8. Một trong những vấn đề chính là phương pháp giảng dạy. Nhiều giáo viên vẫn quen với phương pháp truyền thống, trong khi sách giáo khoa mới yêu cầu họ áp dụng phương pháp giảng dạy giao tiếp (CLT). Điều này dẫn đến sự không đồng bộ giữa nội dung sách và cách thức giảng dạy. Theo một nghiên cứu, giáo viên thường cảm thấy áp lực khi phải chuẩn bị bài giảng phù hợp với nội dung sách giáo khoa mới, trong khi họ chưa được đào tạo đầy đủ về kỹ năng ngôn ngữ cần thiết. Hơn nữa, lớp học đông học sinh cũng là một thách thức lớn, khiến giáo viên khó có thể tương tác và hỗ trợ từng học sinh một cách hiệu quả. Một giáo viên cho biết: "Tôi cảm thấy rất khó khăn khi phải dạy một lớp đông mà lại phải áp dụng những phương pháp mới mà tôi chưa quen thuộc."

1.1. Thách thức trong việc áp dụng phương pháp giảng dạy mới

Việc áp dụng phương pháp giảng dạy giao tiếp trong lớp học gặp nhiều trở ngại. Giáo viên thường không tự tin vào khả năng ngôn ngữ của mình, dẫn đến việc họ không dám khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động giao tiếp. Theo một khảo sát, 70% giáo viên cho biết họ cảm thấy không đủ khả năng để thực hiện các hoạt động nhóm hoặc đôi. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy mà còn làm giảm động lực học tập của học sinh. Một giáo viên chia sẻ: "Tôi muốn học sinh nói nhiều hơn, nhưng tôi không biết bắt đầu từ đâu."

II. Khó khăn của học sinh

Học sinh cũng gặp nhiều khó khăn khi học với sách giáo khoa tiếng Anh 8. Một trong những vấn đề lớn nhất là nội dung sách giáo khoa quá dài và phức tạp. Học sinh thường cảm thấy choáng ngợp với lượng kiến thức cần tiếp thu. Theo khảo sát, 65% học sinh cho biết họ không thể hoàn thành bài tập về nhà do khối lượng bài học quá lớn. Hơn nữa, nhiều học sinh không có động lực học tiếng Anh vì họ chỉ học để thi. Một học sinh nói: "Tôi chỉ học để qua kỳ thi, chứ không thấy cần thiết phải giao tiếp bằng tiếng Anh." Điều này dẫn đến việc học sinh không thực sự tiếp thu được kỹ năng ngôn ngữ cần thiết.

2.1. Thiếu động lực và sự hỗ trợ

Nhiều học sinh thiếu động lực học tiếng Anh do không thấy được giá trị thực tiễn của việc học. Họ thường chỉ tập trung vào việc học thuộc lòng ngữ pháp và từ vựng để thi cử. Theo một nghiên cứu, 80% học sinh cho biết họ không có cơ hội thực hành tiếng Anh bên ngoài lớp học. Điều này dẫn đến việc họ cảm thấy thiếu tự tin khi giao tiếp. Một học sinh chia sẻ: "Tôi không dám nói tiếng Anh vì sợ sai. Tôi chỉ muốn học để qua kỳ thi."

III. Giải pháp cải thiện

Để giải quyết những khó khăn mà giáo viên và học sinh gặp phải, cần có những giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần tổ chức các khóa đào tạo cho giáo viên về phương pháp giảng dạy giao tiếp và cách sử dụng sách giáo khoa hiệu quả. Thứ hai, cần giảm bớt khối lượng bài học trong sách giáo khoa để học sinh có thể tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng hơn. Cuối cùng, cần tạo ra môi trường học tập tích cực hơn, khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động giao tiếp thực tế. Một chuyên gia giáo dục cho biết: "Chúng ta cần thay đổi cách nhìn nhận về việc học tiếng Anh, không chỉ là để thi mà còn là để giao tiếp và hiểu biết văn hóa."

3.1. Đào tạo giáo viên

Việc đào tạo giáo viên là rất quan trọng để họ có thể áp dụng phương pháp giảng dạy giao tiếp một cách hiệu quả. Các khóa học nên tập trung vào việc phát triển kỹ năng ngôn ngữ và cách thức tổ chức lớp học sao cho phù hợp với nội dung sách giáo khoa mới. Một giáo viên cho biết: "Nếu tôi được đào tạo tốt hơn, tôi sẽ tự tin hơn khi dạy học sinh."

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục tại Việt Nam, tiếng Anh được xem là môn học bắt buộc và đóng vai trò quan trọng trong phát triển năng lực giao tiếp và hội nhập quốc tế. Tại các trường trung học cơ sở Nghệ An, việc áp dụng bộ sách giáo khoa Tiếng Anh 8 mới, được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành từ năm 2002, nhằm mục tiêu phát triển kỹ năng giao tiếp cho học sinh theo phương pháp tiếp cận giao tiếp (CLT). Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều khó khăn trong việc sử dụng sách giáo khoa mới này, ảnh hưởng đến hiệu quả dạy và học. Nghiên cứu này tập trung khảo sát những khó khăn mà giáo viên và học sinh gặp phải khi sử dụng sách giáo khoa Tiếng Anh 8 tại ba trường trung học cơ sở ở Nghệ An: Hưng Chính, Lê Mao và Hưng Bình. Qua đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập tiếng Anh ở cấp trung học cơ sở. Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2010, với trọng tâm là đánh giá mức độ khó khăn qua các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và kiến thức ngôn ngữ, đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng như điều kiện lớp học, phương pháp giảng dạy và thái độ học tập của học sinh. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải tiến chương trình, phương pháp và chính sách giáo dục tiếng Anh tại địa phương, góp phần nâng cao năng lực ngoại ngữ cho học sinh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: Thứ nhất, vai trò của sách giáo khoa trong chương trình giảng dạy ngoại ngữ, được định nghĩa là tài liệu cơ bản giúp giáo viên và học sinh tổ chức hoạt động dạy học, cung cấp khung chương trình và nội dung học tập. Theo Penny Ur (1996), sách giáo khoa là tài liệu được sử dụng phổ biến, có cấu trúc hệ thống, giúp định hướng quá trình học tập. Thứ hai, phương pháp dạy học giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT), nhấn mạnh phát triển năng lực giao tiếp thực tế của người học thông qua các hoạt động tương tác, tập trung vào bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. CLT được xem là phương pháp đổi mới phù hợp với xu hướng giảng dạy ngoại ngữ hiện đại, tuy nhiên việc áp dụng tại Việt Nam gặp nhiều thách thức do đặc điểm văn hóa, phong cách học tập truyền thống và điều kiện thực tế lớp học.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: (1) Khó khăn trong học tập tiếng Anh, bao gồm các trở ngại về kỹ năng và kiến thức; (2) Phương pháp dạy học giao tiếp, tập trung vào việc tạo môi trường học tập tương tác; (3) Vai trò của sách giáo khoa trong việc hỗ trợ hoặc cản trở quá trình học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính nhằm thu thập dữ liệu toàn diện. Cỡ mẫu gồm 120 học sinh lớp 8 và 6 giáo viên tiếng Anh tại ba trường trung học cơ sở ở Nghệ An. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện tại các trường đại diện cho khu vực đô thị và ngoại thành.

Nguồn dữ liệu chính gồm: (1) Phiếu khảo sát (questionnaire) dành cho học sinh nhằm thu thập thông tin về mức độ khó khăn, thái độ và thói quen học tập; (2) Phỏng vấn sâu với giáo viên để làm rõ các vấn đề trong giảng dạy và sử dụng sách giáo khoa; (3) Quan sát lớp học để đánh giá thực trạng áp dụng sách giáo khoa và phương pháp giảng dạy. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài trong năm học 2010.

Dữ liệu định lượng được phân tích thống kê mô tả, biểu diễn bằng biểu đồ và bảng số liệu để minh họa các mức độ khó khăn và thái độ học tập. Dữ liệu định tính được phân tích diễn giải nhằm làm rõ nguyên nhân và bối cảnh các khó khăn, đồng thời so sánh với các nghiên cứu trước đây.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ tự đánh giá năng lực tiếng Anh của học sinh: Chỉ khoảng 10% học sinh tự đánh giá trình độ tiếng Anh của mình ở mức giỏi hoặc xuất sắc, trong khi 50% học sinh đánh giá ở mức yếu hoặc rất yếu. Điều này phản ánh thực trạng trình độ tiếng Anh còn thấp, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nội dung sách giáo khoa mới.

2. Tần suất chuẩn bị bài trước khi đến lớp: Khoảng 40% học sinh hiếm khi hoặc không bao giờ chuẩn bị bài trước, chỉ 10% luôn chuẩn bị bài. Việc thiếu thói quen tự học làm giảm hiệu quả tiếp thu kiến thức và kỹ năng.

3. Đánh giá mức độ khó của sách giáo khoa: Đa số học sinh (70%) cho rằng sách giáo khoa Tiếng Anh 8 rất khó, 22% đánh giá khó, chỉ 3% thấy dễ. Mức độ khó này có thể gây chán nản, giảm động lực học tập.

4. Khó khăn theo kỹ năng: Kỹ năng nghe được 40% học sinh đánh giá là khó nhất, tiếp theo là viết (21%), đọc (15%) và nói (6%). Khó khăn trong kỹ năng nghe chủ yếu do thiết bị nghe kém chất lượng (75%), tốc độ nói nhanh của người bản ngữ (68%), lớp học ồn ào (62%) và nhiều từ mới (74%).

5. Khó khăn trong kỹ năng nói: Học sinh thường ngại phát biểu do sợ mất mặt (60%), thiếu từ vựng và cấu trúc (52%), thiếu ý tưởng (66%). Việc thiếu cơ hội và phản hồi từ giáo viên cũng là rào cản.

6. Khó khăn trong kỹ năng đọc và viết: Đọc gặp khó khăn do bài đọc dài, nhiều từ mới và bài tập khó. Viết khó khăn do học sinh không tìm được ý tưởng, từ vựng và cấu trúc câu phù hợp, đồng thời kiến thức không được duy trì lâu dài sau khi học.

7. Khó khăn về phần ngữ pháp (language focus): Hơn 43% học sinh đánh giá phần này khó hoặc rất khó, do thời gian học ngữ pháp hạn chế và phương pháp giảng dạy chưa hiệu quả.

8. Ý kiến về hoạt động nhóm: 64% học sinh không thích hoạt động học nhóm hoặc cặp do lớp học đông, ồn ào và thiếu sự kiểm soát của giáo viên, trong khi 36% thấy hoạt động này giúp tăng cơ hội luyện tập và tự tin hơn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các khó khăn xuất phát từ nhiều yếu tố: Trình độ tiếng Anh của học sinh còn thấp, thói quen học tập chưa tốt, điều kiện lớp học đông, thiếu thiết bị hỗ trợ như máy cassette chất lượng, và áp lực chương trình học với thời gian hạn chế. Việc sách giáo khoa có nội dung dài, nhiều từ mới và yêu cầu kỹ năng giao tiếp cao trong khi học sinh quen với phương pháp học truyền thống tập trung ngữ pháp và đọc viết khiến việc áp dụng CLT gặp nhiều trở ngại.

So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả phù hợp với nhận định rằng CLT chưa được áp dụng hiệu quả tại Việt Nam do đặc thù văn hóa, phong cách học tập và điều kiện thực tế. Việc giáo viên chưa tự tin sử dụng tiếng Anh và phải chuyển sang phương pháp dịch thuật truyền thống cũng làm giảm hiệu quả giảng dạy.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ học sinh gặp khó khăn theo từng kỹ năng, bảng tổng hợp các nguyên nhân khó khăn trong kỹ năng nghe và nói, giúp minh họa rõ ràng các vấn đề cần giải quyết.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đánh giá trình độ học sinh: Giáo viên cần tổ chức các bài kiểm tra đánh giá năng lực đầu vào để xây dựng kế hoạch giảng dạy phù hợp, điều chỉnh nội dung và phương pháp theo trình độ thực tế của học sinh.

2. Phát triển kỹ năng tự học cho học sinh: Khuyến khích học sinh chuẩn bị bài trước khi đến lớp, tăng cường hướng dẫn phương pháp học tập hiệu quả, đồng thời tạo môi trường học tập tích cực, giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức.

3. Cải thiện điều kiện dạy học: Trang bị đầy đủ thiết bị nghe nhìn chất lượng như máy cassette, phòng học tiếng Anh chuyên biệt, giảm sĩ số lớp học xuống khoảng 25-30 học sinh để giáo viên dễ quản lý và tương tác hiệu quả hơn.

4. Đổi mới phương pháp giảng dạy: Giáo viên cần được đào tạo nâng cao năng lực sử dụng phương pháp giao tiếp, tăng cường hoạt động nhóm có kiểm soát, kết hợp linh hoạt giữa phương pháp truyền thống và hiện đại để phù hợp với đặc điểm học sinh.

5. Điều chỉnh nội dung sách giáo khoa: Nhà xuất bản và cơ quan quản lý nên xem xét rút gọn một số bài học, tăng thời lượng ôn tập và thực hành kỹ năng, đồng thời thiết kế các bài tập phù hợp với trình độ học sinh nhằm giảm áp lực thời gian và nâng cao hiệu quả học tập.

6. Thay đổi chính sách đánh giá: Cần bổ sung các kỳ thi có phần thi nghe và nói để tạo động lực cho học sinh và giáo viên chú trọng phát triển kỹ năng giao tiếp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh trung học cơ sở: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn sâu sắc về khó khăn thực tế trong giảng dạy và sử dụng sách giáo khoa mới, giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp và kế hoạch giảng dạy phù hợp.

2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn: Thông tin về các rào cản và đề xuất cải tiến giúp hoạch định chính sách, tổ chức đào tạo và phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn.

3. Nhà xuất bản và thiết kế chương trình: Cơ sở để điều chỉnh nội dung sách giáo khoa, thiết kế tài liệu phù hợp với năng lực học sinh và điều kiện thực tế lớp học.

4. Nghiên cứu sinh và học viên cao học ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và thực trạng áp dụng CLT trong bối cảnh Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao học sinh lại gặp nhiều khó khăn với kỹ năng nghe?
   Khó khăn chủ yếu do thiết bị nghe kém chất lượng, tốc độ nói nhanh của người bản ngữ, môi trường lớp học ồn ào và nhiều từ mới chưa được học. Ví dụ, 75% học sinh phản ánh máy cassette không rõ tiếng, ảnh hưởng đến khả năng nghe hiểu.

2. Vì sao học sinh ngại nói tiếng Anh trong lớp?
   Học sinh sợ mất mặt khi phát biểu sai, thiếu từ vựng và cấu trúc câu, cũng như thiếu ý tưởng để nói. Hơn 60% học sinh cho biết họ ngại nói do sợ sai và thiếu tự tin.

3. Làm thế nào để giáo viên có thể giúp học sinh cải thiện kỹ năng viết?
   Giáo viên nên hướng dẫn học sinh cách tìm ý tưởng, sử dụng từ vựng và cấu trúc câu phù hợp, đồng thời tổ chức các hoạt động viết có hướng dẫn và phản hồi thường xuyên để duy trì kiến thức.

4. Hoạt động nhóm có hiệu quả trong lớp học đông không?
   Mặc dù hoạt động nhóm giúp tăng cơ hội giao tiếp, nhưng trong lớp đông học sinh (trên 40 em), việc tổ chức nhóm gặp khó khăn do ồn ào và thiếu kiểm soát, khiến 64% học sinh không thích hoạt động này.

5. Làm sao để áp dụng hiệu quả phương pháp giao tiếp trong điều kiện lớp học hiện tại?
   Cần kết hợp linh hoạt giữa phương pháp truyền thống và giao tiếp, giảm sĩ số lớp, tăng cường đào tạo giáo viên, sử dụng thiết bị hỗ trợ và tạo môi trường học tập tích cực để khuyến khích học sinh tham gia.

Kết luận

• Nghiên cứu đã chỉ ra nhiều khó khăn của giáo viên và học sinh trong việc sử dụng sách giáo khoa Tiếng Anh 8 mới tại các trường trung học cơ sở Nghệ An, đặc biệt là về kỹ năng nghe, nói và áp lực thời gian học tập.
• Trình độ tiếng Anh của học sinh còn thấp, thói quen học tập chưa tốt và điều kiện lớp học đông, thiếu thiết bị hỗ trợ là những nguyên nhân chính gây khó khăn.
• Phương pháp dạy học giao tiếp (CLT) dù được áp dụng nhưng chưa phát huy hiệu quả do nhiều rào cản về văn hóa, phương pháp và điều kiện thực tế.
• Các giải pháp đề xuất bao gồm cải tiến phương pháp giảng dạy, điều chỉnh nội dung sách giáo khoa, nâng cao năng lực giáo viên, cải thiện điều kiện học tập và thay đổi chính sách đánh giá.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh tại cấp trung học cơ sở, đồng thời kêu gọi sự phối hợp của các bên liên quan trong giáo dục.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nên áp dụng các đề xuất trong nghiên cứu để cải thiện thực trạng, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng trên phạm vi toàn quốc nhằm có giải pháp toàn diện hơn.