Khảo sát các vấn đề trong dạy và học phát âm tiếng Anh tại trường trung học cho dân tộc thiểu số

• Tác giả: Ngô Thị Thanh An
• Người hướng dẫn: Lâm Phúc Hân
• Trường học: Đại học Lâm nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: English Teaching Methodology
• Đề tài: Khảo sát vấn đề trong việc dạy và học phát âm tiếng Anh tại trường trung học cho dân tộc thiểu số
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2011
• Địa điểm: Hà Nội

• ACKNOWLEDGEMENTS
• TABLE OF CONTENTS
• List of abbreviation
• List of table
• 1. PART A: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale of the study
• 1.2. Aims of the study
• 1.3. Scope of the study
• 1.4. Methods of the study
• 1.5. Instruments of the study
• 1.6. Significance of the study
• 1.7. Design of the study
• 2. PART B: DEVELOPMENT
• 2. CHAPTER ONE: LITERATURE REVIEW
• 2.1. English ending sounds
• 2.2. Vietnamese ending sounds
• 2.3. Approaches in teaching pronunciation
• 2.4. Techniques and activities
• 2.5. Factors affecting learning pronunciation
• 2.6. Teachers’ and students’ problems in teaching and learning pronunciation
• 3. CHAPTER TWO: METHODOLOGY OF THE STUDY
• 3.1. Description of the setting
• 3.2. Description of the school
• 3.3. Description of the course
• 3.4. Data collection procedures
• 4. CHAPTER THREE: PRESENTATION OF THE DATA
• 4.1. Teachers’ and students’ attitudes towards teaching and learning pronunciation
• 4.2. Students’ pronunciation level
• 4.3. Pronunciation teaching and learning time
• 4.4. Teachers and students’ problems in teaching and learning pronunciation
• 4.5. Teachers’ and students’ problems in teaching and learning specific aspects of pronunciation
• 4.6. Classroom approaches, techniques and activities used by teachers
• 4.7. Students’ expectations and teachers’ recommendations to teaching and learning pronunciation
• 4.8. Teaching materials and curriculum
• 4.9. Students’ activities and their mistakes in producing ending sounds
• 4.10. Teachers’ approaches and techniques used in teaching pronunciation
• 4.11. Interviews and discussions
• 5. CHAPTER FOUR: DATA ANALYSIS AND DISCUSSION
• 5.1. Research question two
• 5.2. Teachers problems in teaching pronunciation
• 5.3. Students’ problems learning pronunciation
• 5.4. Listening and imitating
• 5.5. Combining of techniques
• 6. PART C: CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS
• 6.1. Summary of the findings
• 6.2. Limitations and recommendations for further study
• Appendix 1: Survey questionnaire for teachers
• Appendix 2: Survey questionnaire for students
• Appendix 3: Classroom observation sheet
• Appendix 4: Interview questions and transcription

I. Giới thiệu

Nghiên cứu này nhằm khảo sát các vấn đề trong việc dạy phát âm tiếng Anh tại trường trung học cho dân tộc thiểu số ở Đại học Lâm nghiệp Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc học phát âm tiếng Anh trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng việc dạy phát âm thường bị xem nhẹ so với các kỹ năng khác như từ vựng và ngữ pháp. Điều này dẫn đến việc học sinh thiếu tự tin khi giao tiếp bằng tiếng Anh. Nghiên cứu này sẽ phân tích các vấn đề mà giáo viên và học sinh gặp phải trong quá trình dạy và học phát âm tiếng Anh.

1.1 Tình hình hiện tại

Tình hình dạy phát âm tiếng Anh tại trường trung học cho dân tộc thiểu số cho thấy nhiều khó khăn. Học sinh thường gặp khó khăn trong việc phát âm các âm cuối, điều này ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của họ. Theo khảo sát, nhiều giáo viên cũng cho rằng họ thiếu phương pháp và tài liệu phù hợp để dạy phát âm hiệu quả. Điều này dẫn đến việc học sinh không nhận thức được tầm quan trọng của phát âm trong việc giao tiếp.

1.2 Các vấn đề trong dạy và học

Các vấn đề chính trong việc dạy phát âm tiếng Anh bao gồm thiếu tài liệu giảng dạy, phương pháp giảng dạy không hiệu quả và sự thiếu động lực từ phía học sinh. Nhiều giáo viên cho biết họ gặp khó khăn trong việc truyền đạt các quy tắc phát âm cho học sinh. Hơn nữa, học sinh thường không có cơ hội thực hành phát âm trong môi trường giao tiếp thực tế, dẫn đến việc họ không thể áp dụng kiến thức đã học vào thực tế.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định tính và định lượng để thu thập dữ liệu. Các công cụ nghiên cứu bao gồm bảng hỏi, quan sát lớp học và phỏng vấn giáo viên. Dữ liệu được thu thập từ 50 học sinh lớp 11 và một số giáo viên dạy tiếng Anh tại trường. Phân tích dữ liệu cho thấy rằng việc dạy phát âm tiếng Anh cần được cải thiện thông qua việc áp dụng các phương pháp giảng dạy mới và hiệu quả hơn.

2.1 Thiết kế nghiên cứu

Nghiên cứu được thiết kế để khám phá thực trạng dạy và học phát âm tiếng Anh tại trường trung học cho dân tộc thiểu số. Các câu hỏi nghiên cứu tập trung vào việc xác định các vấn đề mà giáo viên và học sinh gặp phải trong quá trình giảng dạy và học tập. Kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp thông tin hữu ích cho giáo viên trong việc cải thiện phương pháp giảng dạy của họ.

2.2 Phân tích dữ liệu

Dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích để xác định các xu hướng và vấn đề chính trong việc dạy phát âm tiếng Anh. Phân tích này sẽ giúp hiểu rõ hơn về những khó khăn mà học sinh gặp phải và từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp. Kết quả nghiên cứu sẽ được trình bày một cách rõ ràng và có hệ thống để dễ dàng cho việc tham khảo và áp dụng.

III. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng việc dạy phát âm tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số tại Đại học Lâm nghiệp Việt Nam gặp nhiều thách thức. Để cải thiện tình hình, cần có sự đầu tư vào tài liệu giảng dạy và đào tạo giáo viên. Hơn nữa, việc tạo ra môi trường học tập tích cực và khuyến khích học sinh thực hành phát âm là rất quan trọng. Các khuyến nghị cụ thể sẽ được đưa ra để giúp giáo viên và học sinh vượt qua những khó khăn trong việc học phát âm tiếng Anh.

3.1 Đề xuất cho giáo viên

Giáo viên cần được đào tạo về các phương pháp dạy phát âm hiện đại và hiệu quả. Việc sử dụng công nghệ trong giảng dạy cũng có thể giúp học sinh cải thiện kỹ năng phát âm của mình. Hơn nữa, giáo viên nên tạo ra các hoạt động thú vị để khuyến khích học sinh tham gia vào quá trình học tập.

3.2 Đề xuất cho học sinh

Học sinh cần nhận thức rõ tầm quan trọng của việc học phát âm tiếng Anh. Họ nên chủ động tham gia vào các hoạt động thực hành phát âm và tìm kiếm cơ hội giao tiếp bằng tiếng Anh bên ngoài lớp học. Việc tự học và thực hành thường xuyên sẽ giúp họ cải thiện kỹ năng phát âm một cách đáng kể.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, tiếng Anh trở thành chìa khóa vàng mở ra nhiều cơ hội trong thương mại, giao tiếp, khoa học và công nghệ trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, việc dạy và học tiếng Anh ở các trường phổ thông, đặc biệt là đối với học sinh dân tộc thiểu số, đang gặp nhiều thách thức, nhất là trong lĩnh vực phát âm. Theo khảo sát tại Trường THPT Dân tộc Nội trú Đại học Lâm nghiệp (EMsHS), chỉ có khoảng 10% giáo viên và 20% học sinh đánh giá phát âm là khía cạnh quan trọng nhất trong việc học tiếng Anh, trong khi 50% giáo viên và 40% học sinh ưu tiên ngữ pháp. Thời gian dành cho việc dạy và học phát âm rất hạn chế, với 90% giáo viên và 70% học sinh cho biết không có hoặc rất ít thời gian dành cho phát âm trong mỗi tiết học 45 phút. Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng, xác định các vấn đề điển hình mà giáo viên và học sinh gặp phải trong việc dạy và học phát âm tiếng Anh, đặc biệt là các âm cuối, đồng thời đề xuất các phương pháp giảng dạy phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả học tập. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 11 tại EMsHS, với 50 học sinh dân tộc thiểu số đã học tiếng Anh trong khoảng 5 năm. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cải thiện chất lượng dạy học phát âm, góp phần nâng cao khả năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho giáo viên tiếng Anh tại các trường phổ thông trong cả nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về phát âm tiếng Anh, đặc biệt tập trung vào âm cuối (coda) trong cấu trúc âm tiết. Theo Barbara A. Yule (2006), âm cuối trong tiếng Anh có thể là một hoặc nhiều phụ âm phức tạp, trong khi tiếng Việt chỉ có một số âm cuối hạn chế và không có cụm phụ âm cuối. Sự khác biệt này tạo ra nhiều khó khăn cho người học tiếng Anh là người Việt, đặc biệt là học sinh dân tộc thiểu số. Lý thuyết về hai phương pháp dạy phát âm chính gồm phương pháp trực giác - bắt chước (intuitive-imitative) và phương pháp phân tích - ngôn ngữ học (analytic-linguistic) được áp dụng để đánh giá và đề xuất kỹ thuật giảng dạy phù hợp. Ngoài ra, các kỹ thuật giảng dạy như luyện tập phát âm qua lặp lại (drilling), nghe và bắt chước, đọc to, luyện tập qua cặp tối thiểu (minimal pairs), và các hoạt động tương tác khác cũng được xem xét. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc học phát âm như ngôn ngữ mẹ đẻ, độ tuổi, mức độ tiếp xúc với tiếng Anh, khả năng ngữ âm và thái độ học tập cũng được phân tích để hiểu rõ nguyên nhân gây khó khăn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp cả định lượng và định tính nhằm thu thập dữ liệu toàn diện. Đối tượng nghiên cứu gồm 10 giáo viên tiếng Anh và 50 học sinh lớp 11 dân tộc thiểu số tại EMsHS, Đại học Lâm nghiệp. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu thuận tiện và toàn bộ nhóm đối tượng trong lớp học. Dữ liệu được thu thập qua ba công cụ chính: bảng câu hỏi khảo sát dành cho giáo viên và học sinh, quan sát lớp học không chính thức trong 6 tiết học, và phỏng vấn sâu với 5 giáo viên được chọn ngẫu nhiên. Thời gian thu thập dữ liệu diễn ra trong hai giai đoạn: giai đoạn một từ tháng 5 đến tháng 6 năm 2010 và giai đoạn hai vào tháng 9 năm 2011. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách tổng hợp số liệu thống kê từ bảng hỏi, phân tích nội dung từ quan sát và phỏng vấn, đồng thời trình bày kết quả dưới dạng bảng biểu và trích dẫn minh họa. Cỡ mẫu và phương pháp phân tích được lựa chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thái độ và nhận thức về phát âm: Chỉ 10% giáo viên và 20% học sinh coi phát âm là khía cạnh quan trọng nhất trong học tiếng Anh, trong khi 50% giáo viên và 40% học sinh ưu tiên ngữ pháp. Điều này phản ánh sự thiếu quan tâm tương xứng đối với phát âm trong giảng dạy và học tập.

2. Trình độ phát âm của học sinh: 60% giáo viên đánh giá trình độ phát âm của học sinh dưới mức trung bình, 30% ở mức trung bình và chỉ 10% trên trung bình. Không có giáo viên nào đánh giá trình độ phát âm của học sinh là tốt hoặc xuất sắc.

3. Thời gian dành cho phát âm: 90% giáo viên và 70% học sinh cho biết không có hoặc rất ít thời gian dành cho việc dạy và học phát âm trong mỗi tiết học 45 phút. Chỉ 10% giáo viên và 20% học sinh dành dưới 20 phút cho phát âm.

4. Các vấn đề gặp phải: Cả giáo viên và học sinh đều cho rằng bản chất phức tạp của phát âm là vấn đề lớn nhất (60% giáo viên, 70% học sinh). Ngoài ra, năng lực học sinh (40% giáo viên, 30% học sinh), thời gian học tập (30% cả hai nhóm), môi trường lớp học (20% giáo viên, 30% học sinh) và động lực học tập (20% giáo viên, 10% học sinh) cũng là những rào cản đáng kể.

5. Khó khăn trong phát âm các thành phần âm tiết: 60% giáo viên và 50% học sinh cho rằng âm cuối (coda) là phần khó phát âm nhất, tiếp theo là âm đầu (onset) với 30% giáo viên và 40% học sinh. Âm chính giữa (nuclear vowel) ít gây khó khăn hơn (10% cả hai nhóm).

6. Các lỗi phát âm phổ biến: 40% học sinh thường bỏ quên âm cuối, 30% phát âm sai và 20% không thể phát âm âm cuối. Một số lỗi khác gồm thêm nguyên âm giữa các phụ âm hoặc bỏ cụm phụ âm cuối.

7. Phương pháp và kỹ thuật giảng dạy: 30% giáo viên sử dụng nhiều kỹ thuật khác nhau như nghe và bắt chước, luyện tập phát âm (drilling), 50% giáo viên dạy phát âm lồng ghép trong dạy từ vựng, 20% bỏ qua phần phát âm. Không có giáo viên nào sử dụng tài liệu thực tế hay đánh giá liên tục về phát âm.

8. Kỳ vọng và đề xuất: 50% giáo viên và học sinh mong muốn kết hợp nhiều phương pháp, kỹ thuật và hoạt động trong dạy học phát âm; 40-50% đề xuất tăng thời gian dành cho phát âm; chỉ 10-20% quan tâm đến việc sử dụng tài liệu thực tế và đánh giá liên tục.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy phát âm tiếng Anh, đặc biệt là âm cuối, đang bị xem nhẹ trong chương trình giảng dạy tại EMsHS, dẫn đến trình độ phát âm của học sinh thấp và thiếu tự tin khi giao tiếp. Thời gian hạn chế dành cho phát âm là nguyên nhân chủ yếu khiến giáo viên không thể áp dụng đa dạng kỹ thuật giảng dạy, đồng thời làm giảm động lực học tập của học sinh. Sự khác biệt lớn giữa hệ thống âm vị tiếng Việt và tiếng Anh, đặc biệt là về cụm phụ âm cuối, gây khó khăn cho học sinh trong việc phát âm chính xác. Môi trường lớp học với sĩ số lớn và thiếu trang thiết bị hỗ trợ cũng làm giảm hiệu quả giảng dạy. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với nhận định rằng phát âm là một trong những thách thức lớn nhất đối với người học tiếng Anh là người Việt. Việc kết hợp các kỹ thuật như luyện tập phát âm có hướng dẫn, nghe và bắt chước, đọc to, cùng với việc tăng thời gian và cải thiện điều kiện học tập, được xem là giải pháp khả thi để nâng cao chất lượng dạy và học phát âm. Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giáo viên và học sinh theo từng mức độ quan tâm, biểu đồ tròn về các vấn đề gặp phải, và bảng so sánh các kỹ thuật giảng dạy được sử dụng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng thời gian dạy và học phát âm: Nhà trường cần điều chỉnh lịch học để dành ít nhất 20-30 phút mỗi tiết học cho phần phát âm, đặc biệt là luyện tập âm cuối và cụm phụ âm. Thời gian này nên được phân bổ đều trong các môn học tiếng Anh và ưu tiên trong các tiết học ngôn ngữ trọng điểm.

2. Áp dụng kết hợp đa dạng kỹ thuật giảng dạy: Giáo viên nên kết hợp các phương pháp như luyện tập phát âm có hướng dẫn (phonetic training), nghe và bắt chước, luyện tập qua cặp tối thiểu, đọc to và ghi âm lại sản phẩm phát âm của học sinh để đánh giá và phản hồi kịp thời. Việc này giúp học sinh nâng cao nhận thức về âm vị và cải thiện kỹ năng phát âm.

3. Đào tạo và nâng cao năng lực giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phát âm tiếng Anh và kỹ thuật giảng dạy phát âm cho giáo viên, giúp họ tự tin hơn trong việc hướng dẫn học sinh, sử dụng bảng phiên âm quốc tế (IPA) và các công cụ hỗ trợ giảng dạy hiện đại.

4. Cải thiện điều kiện học tập và trang thiết bị: Trang bị phòng học với thiết bị nghe nhìn, máy chiếu, phần mềm luyện phát âm và tài liệu thực tế giúp học sinh tiếp xúc với ngữ âm chuẩn và tăng tính tương tác trong lớp học. Đồng thời, giảm sĩ số lớp học để giáo viên có thể quan tâm sát sao đến từng học sinh.

5. Khuyến khích học sinh tự học và tự đánh giá: Hướng dẫn học sinh sử dụng từ điển phát âm, các ứng dụng học tiếng Anh và ghi âm lại giọng nói để tự nhận biết lỗi và cải thiện. Tạo môi trường học tập tích cực, khích lệ sự tự tin và động lực học tập phát âm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường phổ thông, đặc biệt là trường dân tộc thiểu số: Luận văn cung cấp cái nhìn sâu sắc về thực trạng và các vấn đề trong dạy học phát âm, giúp giáo viên nhận diện khó khăn và áp dụng các kỹ thuật giảng dạy hiệu quả.

2. Nhà quản lý giáo dục và các cơ quan xây dựng chương trình: Tài liệu giúp hiểu rõ nhu cầu điều chỉnh chương trình, tăng thời lượng và cải tiến phương pháp dạy phát âm phù hợp với đặc thù học sinh dân tộc thiểu số.

3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành sư phạm tiếng Anh: Đây là nguồn tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực dạy học phát âm tiếng Anh.

4. Các tổ chức đào tạo giáo viên và phát triển chuyên môn: Luận văn cung cấp cơ sở để thiết kế các khóa đào tạo nâng cao năng lực giảng dạy phát âm, đồng thời phát triển tài liệu và công cụ hỗ trợ giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao phát âm lại quan trọng trong học tiếng Anh?
   Phát âm chuẩn giúp người học giao tiếp hiệu quả, tránh hiểu nhầm và tăng sự tự tin khi nói. Ngay cả khi ngữ pháp và từ vựng tốt, phát âm kém cũng làm giảm khả năng truyền đạt ý tưởng.

2. Nguyên nhân chính khiến học sinh dân tộc thiểu số gặp khó khăn trong phát âm là gì?
   Sự khác biệt về hệ thống âm vị giữa tiếng Việt và tiếng Anh, đặc biệt là âm cuối và cụm phụ âm, cùng với điều kiện học tập hạn chế và thiếu thời gian luyện tập là những nguyên nhân chính.

3. Các kỹ thuật dạy phát âm nào hiệu quả nhất cho học sinh lớp 11?
   Kỹ thuật luyện tập phát âm có hướng dẫn (phonetic training), nghe và bắt chước, luyện tập qua cặp tối thiểu, đọc to và ghi âm lại sản phẩm phát âm được đánh giá cao về hiệu quả.

4. Làm thế nào để giáo viên có thể cải thiện kỹ năng dạy phát âm?
   Giáo viên nên tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu, học cách sử dụng bảng phiên âm quốc tế, áp dụng đa dạng kỹ thuật giảng dạy và tận dụng công nghệ hỗ trợ.

5. Học sinh có thể tự cải thiện phát âm như thế nào ngoài giờ học?
   Học sinh nên sử dụng từ điển phát âm, các ứng dụng học tiếng Anh, ghi âm giọng nói để tự đánh giá, luyện tập thường xuyên và tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh để tăng cường giao tiếp.

Kết luận

• Phát âm tiếng Anh, đặc biệt là âm cuối, đang bị xem nhẹ tại trường THPT Dân tộc Nội trú Đại học Lâm nghiệp, dẫn đến trình độ phát âm của học sinh còn thấp.
• Thời gian dạy và học phát âm rất hạn chế, kỹ thuật giảng dạy chưa đa dạng và chưa có kế hoạch bài bản.
• Các khó khăn chủ yếu xuất phát từ bản chất phức tạp của phát âm tiếng Anh, sự khác biệt với tiếng Việt, điều kiện lớp học và năng lực học sinh.
• Việc kết hợp các kỹ thuật giảng dạy phù hợp, tăng thời gian luyện tập và nâng cao năng lực giáo viên là cần thiết để cải thiện tình hình.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể và mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về ảnh hưởng của tiếng mẹ đẻ đối với việc học phát âm tiếng Anh của học sinh dân tộc thiểu số.

Hành động tiếp theo: Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên nên áp dụng các đề xuất trong nghiên cứu để nâng cao chất lượng dạy học phát âm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng nhằm hoàn thiện phương pháp giảng dạy tiếng Anh cho học sinh dân tộc thiểu số.