I. Tính cấp thiết của đề tài
Việc nghiên cứu di tích lịch sử Bến Cống Cái tại Thương cảng Vân Đồn là rất cần thiết. Khu vực này đã từng là một trung tâm kinh tế quan trọng, có sự giao lưu buôn bán với nhiều quốc gia từ rất sớm. Các nghiên cứu cho thấy, Vân Đồn đã có mối quan hệ thương mại với nam Trung Quốc từ thế kỷ XII. Thương cảng này không chỉ là nơi giao thương mà còn là một phần quan trọng trong lịch sử phát triển kinh tế miền Bắc Việt Nam. Các bến bãi như Cống Cái, Cái Làng, và nhiều bến khác đã được xác định là một phần của hệ thống thương cảng này. Việc tiếp tục nghiên cứu sẽ giúp làm rõ hơn về vị trí, cấu trúc và chức năng của các bến bãi trong hệ thống thương cảng Vân Đồn.
II. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Nhiều tài liệu lịch sử đã đề cập đến Thương cảng Vân Đồn như một thương cảng quốc tế do nhà Lý thành lập. Các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã tiến hành khảo sát và thu thập tư liệu về khu vực này từ những năm 1936. Các phát hiện khảo cổ học đã chỉ ra rằng bến Cống Cái có vai trò quan trọng trong hệ thống thương cảng. Các di vật như tiền đồng, gốm sứ đã được phát hiện, cho thấy sự giao lưu văn hóa và kinh tế giữa Việt Nam và các nước khác. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần được làm rõ, như vị trí trung tâm của thương cảng qua các thời kỳ.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn này là di tích, di vật tại Bến Cống Cái và các tư liệu liên ngành liên quan đến Thương cảng Vân Đồn. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ khu vực Bến Cống Cái thuộc xã Quan Lạn, huyện Vân Đồn, từ thế kỷ XII đến thế kỷ XVIII. Nghiên cứu sẽ so sánh với các di tích bến bãi khác trong hệ thống thương cảng để làm rõ vai trò và vị trí của Bến Cống Cái trong bối cảnh chung.
IV. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Luận văn này không chỉ cung cấp tư liệu quan trọng về di tích lịch sử Bến Cống Cái mà còn góp phần làm rõ diện mạo của Thương cảng Vân Đồn. Ý nghĩa lý luận của nghiên cứu nằm ở việc hệ thống hóa các tư liệu và kết quả nghiên cứu, từ đó phân tích quy mô, tính chất và chức năng của di tích. Điều này sẽ giúp cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quy hoạch, bảo tồn và phát huy giá trị của Bến Cống Cái trong hệ thống thương cảng Vân Đồn.
V. Kết cấu luận văn
Luận văn được chia thành ba chương chính. Chương 1 tổng quan tư liệu về Thương cảng Vân Đồn và di tích Bến Cống Cái. Chương 2 tập trung vào các di tích Bến Cống Cái qua tư liệu khảo cổ học. Chương 3 phân tích vị trí của Bến Cống Cái trong bối cảnh thương cảng Vân Đồn. Mỗi chương sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về lịch sử và văn hóa của khu vực này.
