Khám Phá Đề Tài Khoa Học: Phát Triển Tư Duy và Kỹ Năng Thực Hành

Thí nghiệm hóa học không chỉ cung cấp kiến thức mà còn là công cụ để học sinh khám phá, phát hiện và thu nhận kiến thức. Dạy học theo hướng dạy học tích cực chú trọng đến việc hình thành những năng lực hành động của học sinh. Các thí nghiệm hóa học cần được sử dụng nhiều hơn trong dạy học hóa học theo hướng này. Tuy nhiên, cần có phương pháp sử dụng hiệu quả để phát triển năng lực nhận thức, tư duy, rèn luyện kiến thức và kỹ năng cho học sinh nhằm nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở trường THPT.

Để góp phần giải quyết vấn đề trên, việc nghiên cứu và sử dụng hệ thống các thí nghiệm, các bài tập thực nghiệm trong chương trình Hóa học 12 nâng cao là cần thiết. Mục tiêu là phát triển tư duy và rèn luyện kiến thức, kỹ năng thực hành hóa học cho học sinh theo hướng dạy học tích cực, qua đó nâng cao chất lượng dạy và học môn hóa học.

Phương pháp dạy học truyền thống thường mang tính thuyết trình, thiên về truyền thụ kiến thức một chiều và áp đặt. Điều này không khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Học sinh thường thụ động tiếp nhận kiến thức mà không có cơ hội tự khám phá và vận dụng.

Khối lượng kiến thức cần trang bị cho học sinh ngày càng tăng nhanh do sự phát triển của khoa học công nghệ. Tuy nhiên, thời lượng dạy học lại có giới hạn và chịu áp lực giảm tải. Điều này gây khó khăn cho việc truyền đạt đầy đủ kiến thức và tạo điều kiện cho học sinh thực hành.

Xã hội hiện đại đòi hỏi người lao động có khả năng tự học, tự tìm hiểu thực tiễn, biết đúc kết và rút kinh nghiệm. Do đó, giáo dục cần trang bị cho học sinh những kỹ năng này để họ có thể thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của thế giới.

Học sinh tự quan sát, nhận xét hiện tượng thí nghiệm và tính chất các chất khi quan sát trực tiếp thí nghiệm, mẫu vật, mô hình, tranh ảnh. Học sinh được tự làm thí nghiệm khi học bài mới và ôn tập củng cố, tự lắp ráp mô hình, các thiết bị thí nghiệm.

Tăng cường việc sử dụng phương pháp nghiên cứu trong khi tiến hành thí nghiệm Hóa học nói riêng và trong dạy học Hóa học nói chung. Khi lựa chọn và sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học của giáo viên và các hình thức hoạt động của học sinh, cần chú ý ưu tiên các hình thức hoạt động và các phương pháp dạy học thể hiện được phương pháp nhận thức đặc trưng của bộ môn Hóa học.

Giáo viên không chỉ đơn thuần là người truyền đạt kiến thức mà còn là người tổ chức, điều khiển các hoạt động của học sinh. Học sinh không chỉ thụ động ngồi nghe giảng mà phải chủ động tham gia hoạt động tìm tòi, phát hiện và giải quyết vấn đề.

Việc liên hệ kiến thức hóa học với thực tế đời sống giúp học sinh hiểu rõ hơn về ứng dụng của môn học trong cuộc sống hàng ngày và tăng hứng thú học tập. Giáo viên có thể khai thác các nội dung như Hóa học với ứng dụng trong đời sống, Hóa học với sự phát triển kinh tế, du lịch, quốc phòng, Hóa học với ngành sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, và Hóa học với việc bảo vệ môi trường.

Giáo viên cần thiết kế và sử dụng các loại bài tập Hóa học có tác dụng phát triển tư duy và rèn luyện các kỹ năng thực hành Hóa học, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của môn học. Các bài tập này cần giúp học sinh củng cố kiến thức, vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tế.

Sử dụng các phương tiện kỹ thuật dạy học hiện đại và áp dụng các thành tựu của công nghệ thông tin như phòng học đa chức năng, thư viện, giáo trình điện tử, bài giảng điện tử, bài giảng trực tuyến, phần mềm nghiên cứu dạy học Hóa học, phần mềm thí nghiệm ảo, thí nghiệm mô phỏng, phần mềm kiểm tra trắc nghiệm và quản lý giáo dục.

Nhằm kiểm tra, đánh giá hiệu quả các đề xuất trong đề tài. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng kết hợp các nhóm phương pháp. - Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu, phân tích các tài liệu có liên quan đến đề tài - Nhóm các phương pháp thực tiễn: Quan sát, thăm lớp, dự giờ, trao đổi với GV, HS. - Nhóm phương pháp thực nghiệm sư phạm: Nhằm kiểm chứng các kết quả nghiên cứu và khả năng thực hiện trong thực tế. Áp dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu thực nghiệm sư phạm.

• Lựa chọn hệ thống các kiến thức về kỹ năng thí nghiệm và đề xuất cách sử dụng có hiệu quả hệ thống các thí nghiệm trong chương trình Hóa học 12 – Nâng cao theo hướng dạy học tích cực. - Lựa chọn, xây dựng hệ thống bài tập thực nghiệm và đề xuất phương pháp sử dụng chúng nhằm rèn luyện kiến thức - kỹ năng thí nghiệm cho học sinh lớp 12 – Nâng cao.

Cần tiếp tục nghiên cứu và phát triển các phương pháp dạy học tích cực phù hợp với đặc điểm của môn Hóa học và trình độ của học sinh. Tăng cường sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học để tạo ra môi trường học tập sinh động và hấp dẫn.

Giáo viên cần không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Cần chủ động tìm tòi, sáng tạo và áp dụng các phương pháp dạy học mới vào thực tiễn giảng dạy.