Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nhu cầu tiêu thụ bia trong nước và thế giới tăng cao trong những năm gần đây, ngành công nghiệp sản xuất bia đã trở thành một lĩnh vực quan trọng, góp phần giải quyết việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế. Tại Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất bia đang đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đòi hỏi phải nâng cao hiệu quả quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm nhằm hạ giá thành nhưng vẫn đảm bảo chất lượng. Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa là một trong những doanh nghiệp tiêu biểu trong ngành sản xuất bia, với quy trình sản xuất phức tạp và đa dạng sản phẩm như bia hơi, bia chai và bia lon.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm bia tại Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa trong giai đoạn 2014-2016, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Nghiên cứu tập trung vào các nội dung chính như nhận diện, phân loại chi phí sản xuất, lập dự toán chi phí, xác định chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, phân tích biến động chi phí và lập báo cáo quản trị chi phí.

Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp thông tin chi tiết, chính xác về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, giúp nhà quản trị doanh nghiệp đưa ra các quyết định đúng đắn trong hoạch định, tổ chức và kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh. Kết quả nghiên cứu không chỉ có giá trị thực tiễn đối với Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa mà còn có thể áp dụng tham khảo cho các doanh nghiệp sản xuất bia khác trong nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, trong đó tập trung vào:

  • Khái niệm và bản chất kế toán quản trị: Kế toán quản trị là hệ thống thông tin cung cấp dữ liệu tài chính và phi tài chính phục vụ cho việc hoạch định, kiểm soát và ra quyết định trong doanh nghiệp. Theo Luật Kế toán Việt Nam 2015, kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý và cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị nội bộ.

  • Phân loại chi phí sản xuất: Chi phí được phân loại theo chức năng hoạt động (chi phí sản xuất, chi phí ngoài sản xuất), theo mối quan hệ với mức độ hoạt động (biến phí, định phí, chi phí hỗn hợp), theo khả năng quy nạp (chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp), theo thẩm quyền ra quyết định (chi phí kiểm soát được, không kiểm soát được) và chi phí liên quan đến lựa chọn phương án (chi phí chênh lệch, chi phí chìm, chi phí cơ hội).

  • Phương pháp xác định chi phí và giá thành sản phẩm: Bao gồm phương pháp xác định chi phí theo công việc và theo quá trình sản xuất, cùng với việc xây dựng định mức chi phí và lập dự toán chi phí sản xuất dựa trên các định mức này.

  • Phân tích biến động chi phí và thông tin chi phí thích hợp: Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung nhằm phát hiện nguyên nhân biến động và kiểm soát chi phí hiệu quả. Thông tin chi phí thích hợp được sử dụng trong các quyết định sản xuất kinh doanh như chấp nhận đơn hàng đặc biệt, loại bỏ sản phẩm, tự sản xuất hay mua ngoài, tiếp tục chế biến hay bán bán thành phẩm.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính kết hợp với thu thập và phân tích dữ liệu định lượng thực tế từ Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa trong các năm tài chính 2014, 2015 và 2016.

  • Nguồn dữ liệu: Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu nội bộ công ty như báo cáo kế toán, dự toán chi phí, sổ sách kế toán chi tiết, cùng các tài liệu tham khảo từ sách, báo, luận văn, và các văn bản pháp luật liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua phỏng vấn trực tiếp, quan sát thực tế tại công ty với các đối tượng như giám đốc, kế toán trưởng và nhân viên phòng kế toán.

  • Phương pháp chọn mẫu: Lựa chọn mẫu dựa trên các bộ phận liên quan trực tiếp đến công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm bia, đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh, phân tích biến động chi phí và đánh giá thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất. Các số liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm Excel để tính toán các chỉ tiêu chi phí, giá thành và biến động chi phí theo từng năm.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào số liệu thực tế của ba năm tài chính liên tiếp 2014-2016, giúp đánh giá xu hướng biến động chi phí và hiệu quả quản lý chi phí trong giai đoạn này.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân loại chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm tại công ty: Công ty phân loại chi phí sản xuất thành ba khoản chính: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Ví dụ, định mức nguyên vật liệu trực tiếp cho sản xuất bia chai và bia hơi năm 2017 được xây dựng chi tiết, giúp lập dự toán chi phí chính xác.

  2. Lập dự toán chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm: Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung được lập dựa trên định mức tiêu chuẩn và khối lượng sản phẩm dự kiến. Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp năm 2017 cho sản xuất bia hơi và bia chai lần lượt được xác định cụ thể, giúp kiểm soát chi phí hiệu quả.

  3. Phân tích biến động chi phí sản xuất: Qua phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung trong giai đoạn 2014-2016, công ty nhận thấy có sự chênh lệch giữa chi phí thực tế và dự toán. Ví dụ, biến động giá nguyên vật liệu trực tiếp có thể do biến động giá thị trường hoặc chất lượng nguyên liệu, trong khi biến động mức tiêu hao phản ánh hiệu quả sử dụng nguyên liệu trong sản xuất.

  4. Thực trạng kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm: Hệ thống kế toán quản trị chi phí tại công ty còn đơn giản, chưa cung cấp đầy đủ thông tin chi tiết và kịp thời cho nhà quản trị. Việc phân bổ chi phí sản xuất chung chưa thực sự chính xác, ảnh hưởng đến việc xác định giá thành sản phẩm và ra quyết định quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những tồn tại trong công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất tại Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa bao gồm việc áp dụng phương pháp phân bổ chi phí chưa phù hợp, hệ thống định mức chi phí chưa được cập nhật thường xuyên và chưa phản ánh đúng thực tế sản xuất. So sánh với các nghiên cứu trong ngành sản xuất khác, như ngành xi măng hay dệt sợi, công ty cần nâng cao tính chính xác và kịp thời của thông tin kế toán quản trị để đáp ứng yêu cầu quản lý ngày càng cao.

Việc phân tích biến động chi phí qua các biểu đồ so sánh chi phí thực tế và dự toán theo từng năm sẽ giúp nhà quản trị nhận diện rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí, từ đó có biện pháp điều chỉnh phù hợp. Ngoài ra, việc áp dụng các mô hình phân tích chi phí hiện đại như chi phí theo hoạt động (ABC) có thể giúp công ty nâng cao hiệu quả quản lý chi phí sản xuất.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của kế toán quản trị chi phí trong việc cung cấp thông tin phục vụ hoạch định, kiểm soát và ra quyết định sản xuất kinh doanh, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành bia.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện phân loại chi phí sản xuất: Đề xuất công ty xây dựng hệ thống phân loại chi phí chi tiết, rõ ràng theo các tiêu chí chức năng, biến đổi và cố định, trực tiếp và gián tiếp nhằm nâng cao tính chính xác trong việc tập hợp và phân bổ chi phí. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng kế toán chủ trì phối hợp với các phòng ban sản xuất.

  2. Cập nhật và xây dựng định mức chi phí thực tế: Định kỳ rà soát, điều chỉnh định mức chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung dựa trên số liệu thực tế và điều kiện sản xuất hiện tại. Mục tiêu giảm thiểu sai lệch giữa dự toán và thực tế dưới 5% trong vòng 1 năm.

  3. Nâng cao chất lượng phân tích biến động chi phí: Áp dụng các công cụ phân tích chi phí hiện đại, xây dựng báo cáo phân tích biến động chi phí định kỳ theo tháng, quý để kịp thời phát hiện và xử lý các sai lệch. Phòng kế toán phối hợp với bộ phận quản lý sản xuất thực hiện, triển khai trong 9 tháng.

  4. Tổ chức đào tạo và nâng cao năng lực nhân sự kế toán quản trị: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán quản trị chi phí, kỹ năng phân tích và báo cáo cho đội ngũ kế toán nhằm nâng cao hiệu quả công tác kế toán quản trị. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với phòng kế toán tổ chức.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi phí: Đề xuất đầu tư nâng cấp phần mềm kế toán quản trị, tích hợp các module quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm để tự động hóa quy trình thu thập, xử lý và báo cáo thông tin chi phí. Kế hoạch triển khai trong 18 tháng, do ban lãnh đạo công ty quyết định và giám sát.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị doanh nghiệp sản xuất bia: Luận văn cung cấp các kiến thức và giải pháp thực tiễn giúp nhà quản trị hiểu rõ hơn về công tác kế toán quản trị chi phí sản xuất, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định chiến lược.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp sản xuất: Các nhân viên kế toán có thể áp dụng các phương pháp phân loại chi phí, lập dự toán và phân tích biến động chi phí để cải thiện chất lượng công tác kế toán quản trị, đảm bảo thông tin chính xác và kịp thời.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán, quản trị kinh doanh: Luận văn là tài liệu tham khảo hữu ích về lý thuyết và thực tiễn kế toán quản trị chi phí trong ngành sản xuất bia, giúp mở rộng kiến thức và nghiên cứu chuyên sâu.

  4. Các doanh nghiệp sản xuất khác trong ngành thực phẩm, đồ uống: Kết quả nghiên cứu và các giải pháp đề xuất có thể được áp dụng hoặc điều chỉnh phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp tương tự.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị chi phí sản xuất là gì?
    Kế toán quản trị chi phí sản xuất là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về chi phí sản xuất nhằm phục vụ cho việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định trong doanh nghiệp sản xuất. Ví dụ, nó giúp xác định chi phí nguyên vật liệu, nhân công và chi phí sản xuất chung để tính giá thành sản phẩm.

  2. Tại sao phải phân loại chi phí sản xuất?
    Phân loại chi phí giúp nhà quản trị hiểu rõ vai trò và tính chất của từng khoản chi phí, từ đó kiểm soát và quản lý hiệu quả hơn. Ví dụ, phân biệt chi phí biến đổi và định phí giúp dự báo chi phí theo mức độ sản xuất và đưa ra quyết định phù hợp.

  3. Phương pháp xác định chi phí theo công việc và theo quá trình sản xuất khác nhau thế nào?
    Phương pháp theo công việc tập hợp chi phí cho từng công việc cụ thể, phù hợp với sản xuất đơn chiếc hoặc theo đơn đặt hàng. Phương pháp theo quá trình tập hợp chi phí theo từng phân xưởng hoặc công đoạn, phù hợp với sản xuất hàng loạt. Công ty bia Thanh Hóa áp dụng cả hai phương pháp tùy theo loại sản phẩm.

  4. Làm thế nào để phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp?
    Phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm tách biến động thành biến động giá và biến động mức tiêu hao. Ví dụ, nếu giá nguyên vật liệu tăng so với dự toán, chi phí sẽ tăng; nếu mức tiêu hao nguyên vật liệu vượt định mức, cũng làm tăng chi phí.

  5. Báo cáo kế toán quản trị chi phí có vai trò gì trong doanh nghiệp?
    Báo cáo kế toán quản trị chi phí cung cấp thông tin chi tiết về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, giúp nhà quản trị theo dõi, phân tích và đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh, từ đó đưa ra các quyết định quản lý kịp thời và chính xác.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa lý luận về kế toán quản trị chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, đồng thời khảo sát thực trạng tại Công ty Cổ phần Bia Thanh Hóa trong giai đoạn 2014-2016.
  • Phân tích chi tiết các loại chi phí, phương pháp xác định chi phí và giá thành, cũng như phân tích biến động chi phí giúp nhận diện các điểm mạnh và hạn chế trong công tác kế toán quản trị chi phí của công ty.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí nhằm nâng cao tính chính xác, kịp thời và hiệu quả trong quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm.
  • Kết quả nghiên cứu có giá trị tham khảo cho các doanh nghiệp sản xuất bia và các ngành sản xuất tương tự trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua quản trị chi phí hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đào tạo nhân sự và ứng dụng công nghệ thông tin để hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí tại công ty.

Quý độc giả và nhà quản trị doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng các kiến thức và giải pháp trong luận văn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm, góp phần phát triển bền vững doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh hiện nay.