I. Tổng Quan Về Huy Động Nguồn Lực Cộng Đồng Xây Dựng NTM
Xây dựng nông thôn mới (NTM) là nhiệm vụ trọng tâm để thực hiện Nghị quyết 26 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Quyết định 1600/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ tiếp tục khẳng định tầm quan trọng của chương trình này. Chương trình NTM là một chương trình tổng thể, bao gồm phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh quốc phòng, đòi hỏi sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Nguyên tắc chủ đạo là phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng dân cư địa phương, để chính cộng đồng quyết định và thực hiện các hoạt động. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nguồn lực từ cộng đồng chưa được khơi dậy hiệu quả, người dân còn tâm lý ỷ lại vào nhà nước. Cần có giải pháp cụ thể để thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng, bởi đây là nguồn lực quan trọng quyết định sự thành công của chương trình.
1.1. Khái niệm và vai trò của nguồn lực cộng đồng trong NTM
Nguồn lực cộng đồng không chỉ là tiền của, vật chất, sức lao động mà còn là trí tuệ, tinh thần, kiến thức bản địa, sự tham gia ý kiến, sự đồng thuận, mối quan hệ tương tác bên trong và bên ngoài cộng đồng. Theo Nguyễn Văn Hoàng, việc huy động nguồn lực cộng đồng có vai trò quyết định đến thành công của chương trình xây dựng nông thôn mới. Phát huy nguồn lực từ cộng đồng là yếu tố quan trọng đóng góp vào sự thành công này. Cần khai thác tối đa tiềm năng này để đảm bảo tính bền vững của chương trình.
1.2. Các hình thức huy động nguồn lực cộng đồng phổ biến
Nghiên cứu cho thấy có 3 hình thức chủ yếu góp góp tiền, góp sức, góp tài sản, góp ý kiến của mình trong hầu hết các hoạt động xây dựng NTM. Việc huy động nguồn lực cộng đồng cần đa dạng hóa các hình thức, phù hợp với điều kiện và đặc điểm của từng địa phương. Cần tạo điều kiện để người dân tham gia đóng góp ý kiến, hiến kế cho chương trình xây dựng nông thôn mới, từ đó tạo sự đồng thuận và ủng hộ từ cộng đồng.
II. Thực Trạng Huy Động Nguồn Lực Cộng Đồng Tại Kim Bôi Hòa Bình
Kim Bôi là huyện miền núi của tỉnh Hòa Bình, đã nhận được sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước vào nhiều lĩnh vực. Diện mạo nông thôn đã có nhiều thay đổi, đời sống văn hóa tinh thần của nông dân được nâng lên. Tuy nhiên, do điểm xuất phát thấp, đến năm 2017, huyện mới chỉ có 6/27 xã đạt chuẩn NTM. Đảng bộ, chính quyền huyện xác định xây dựng NTM là vấn đề lớn, liên quan tới cộng đồng, cần tăng cường tuyên truyền, vận động và làm rõ vai trò chủ thể của người nông dân. Việc huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM là quan trọng và cấp thiết.
2.1. Đánh giá kết quả huy động nguồn lực tài chính từ cộng đồng
Hiện nay trên địa bàn huyện Kim Bôi đã huy động được các nguồn lực từ cộng đồng khá lớn, vốn tiền mặt chiếm gần 10%, và hầu hết hộ nào cũng đóng góp bằng tiền. Bên cạnh đó các hộ cũng đóng về tài sản và sức lao động rất nhiều, đặc biệt sự góp công, sức lao động của người dân đã tạo nên được phòng trào mạnh mẽ hơn trong việc huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới. Cần tiếp tục phát huy tinh thần này để huy động tối đa nguồn lực từ cộng đồng.
2.2. Phân tích các hình thức đóng góp khác ngoài tiền mặt
Ngoài tiền mặt, người dân còn đóng góp bằng tài sản, sức lao động và ý kiến. Sự góp công, sức lao động của người dân đã tạo nên phong trào mạnh mẽ trong việc huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới. Cần có cơ chế ghi nhận và tôn vinh những đóng góp này, từ đó khuyến khích người dân tích cực tham gia hơn nữa vào chương trình xây dựng NTM.
2.3. So sánh kết quả huy động giữa các xã điểm và các xã khác
Cần so sánh kết quả huy động nguồn lực cộng đồng giữa các xã điểm và các xã khác để đánh giá hiệu quả của các mô hình và phương pháp huy động. Từ đó, rút ra bài học kinh nghiệm và nhân rộng các mô hình thành công, đồng thời có giải pháp hỗ trợ cho các xã còn gặp khó khăn trong việc huy động nguồn lực cộng đồng.
III. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Huy Động Nguồn Lực Cộng Đồng
Việc huy động nguồn lực cộng đồng vẫn tồn tại hai mặt: Một mặt, một bộ phận người dân và cán bộ vẫn tồn tại tâm lý ỷ lại, mong chờ sự hỗ trợ từ bên ngoài. Mặt khác, đã có sự thay đổi đáng kể về nhận thức của cộng đồng trong xây dựng NTM, họ tích cực tham gia đóng góp nhiều hơn, họ không mong chờ nhà nước cho không mà chỉ mong được vay vốn ưu đãi cho phát triển sản xuất, họ sẵn sàng góp vốn, góp sức nhiều hơn khi mà đầu tư nhà nước giảm dần…
3.1. Tác động của cơ chế chính sách đến huy động nguồn lực
Cần có các văn bản quy định cụ thể về sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM. Chính sách hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho phát triển sản xuất sẽ khuyến khích người dân đóng góp nhiều hơn. Cần rà soát và hoàn thiện các cơ chế, chính sách để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc huy động nguồn lực cộng đồng.
3.2. Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế hộ gia đình
Điều kiện kinh tế hộ gia đình có ảnh hưởng lớn đến khả năng đóng góp của người dân. Cần có chính sách hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn để họ có thể tham gia đóng góp vào chương trình xây dựng NTM. Đồng thời, cần tạo điều kiện để người dân phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, từ đó có khả năng đóng góp nhiều hơn.
3.3. Vai trò của nhận thức về chương trình xây dựng NTM
Nâng cao năng lực cán bộ cơ sở; coi trọng công tác truyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của người dân. Khi người dân hiểu rõ về lợi ích của chương trình xây dựng NTM, họ sẽ tích cực tham gia đóng góp. Cần đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền, vận động để phù hợp với từng đối tượng và địa bàn.
IV. Giải Pháp Tăng Cường Huy Động Nguồn Lực Cộng Đồng Hiệu Quả
Để huy động tốt các nguồn lực từ cộng đồng ở mỗi xã khi xây dựng NTM cần thực hiện tốt các công việc sau: Nâng cao năng lực cán bộ cơ sở; coi trọng công tác truyên truyền, vận động nâng cao nhận thức của người dân; cần có các văn bản quy định cụ thể về sự tham gia của người dân trong xây dựng NTM.
4.1. Nâng cao năng lực cán bộ cơ sở về huy động nguồn lực
Cán bộ cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền, vận động và hướng dẫn người dân tham gia đóng góp. Cần nâng cao năng lực cho cán bộ cơ sở về kỹ năng huy động nguồn lực, kỹ năng giao tiếp và kỹ năng giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình huy động.
4.2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động người dân
Công tác tuyên truyền, vận động cần được thực hiện thường xuyên, liên tục và có sự đổi mới về nội dung và hình thức. Cần sử dụng nhiều kênh thông tin khác nhau để tiếp cận người dân, như: truyền hình, phát thanh, báo chí, internet, hội nghị, hội thảo, tờ rơi, áp phích...
4.3. Xây dựng cơ chế khuyến khích sự tham gia của người dân
Cần có cơ chế khuyến khích sự tham gia của người dân, như: tôn vinh, khen thưởng những cá nhân, tập thể có đóng góp tích cực; tạo điều kiện để người dân tham gia giám sát các công trình xây dựng NTM; công khai, minh bạch các khoản thu chi từ nguồn đóng góp của người dân...
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Mô Hình Huy Động Nguồn Lực Thành Công
Nghiên cứu các mô hình huy động nguồn lực cộng đồng thành công tại các địa phương khác để học hỏi kinh nghiệm và áp dụng vào huyện Kim Bôi. Cần lựa chọn các mô hình phù hợp với điều kiện và đặc điểm của từng xã, đồng thời có sự điều chỉnh để phù hợp với thực tế địa phương.
5.1. Phân tích mô hình xã Nam Thượng trong huy động nguồn lực
Phân tích cụ thể cách thức xã Nam Thượng đã huy động nguồn lực cộng đồng như thế nào, những thành công và hạn chế của mô hình này. Từ đó, rút ra bài học kinh nghiệm và đề xuất giải pháp để nhân rộng mô hình này sang các xã khác.
5.2. Đánh giá hiệu quả mô hình xã Trung Bì trong xây dựng NTM
Đánh giá hiệu quả của mô hình xã Trung Bì trong việc sử dụng nguồn lực cộng đồng để xây dựng NTM. Mô hình này có những ưu điểm và nhược điểm gì? Cần có những điều chỉnh gì để mô hình này phát huy hiệu quả hơn nữa?
5.3. Bài học kinh nghiệm từ xã Bắc Sơn về huy động đất đai
Xã Bắc Sơn có kinh nghiệm gì trong việc huy động đất đai từ người dân để xây dựng NTM? Cần học hỏi kinh nghiệm này như thế nào để áp dụng vào các xã khác? Cần có những chính sách gì để hỗ trợ người dân khi họ hiến đất cho xây dựng NTM?
VI. Kết Luận Và Kiến Nghị Về Huy Động Nguồn Lực NTM
Việc huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công và bền vững của chương trình. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự tham gia tích cực của người dân. Đồng thời, cần có sự đổi mới về tư duy và cách làm để huy động tối đa nguồn lực từ cộng đồng.
6.1. Tóm tắt các kết quả nghiên cứu chính về huy động nguồn lực
Tóm tắt lại những kết quả nghiên cứu chính về thực trạng, các yếu tố ảnh hưởng và các giải pháp tăng cường huy động nguồn lực cộng đồng trong xây dựng NTM tại huyện Kim Bôi. Nhấn mạnh những điểm mạnh và điểm yếu trong công tác huy động nguồn lực.
6.2. Đề xuất các kiến nghị cụ thể cho chính quyền địa phương
Đề xuất các kiến nghị cụ thể cho chính quyền địa phương về việc hoàn thiện cơ chế, chính sách, nâng cao năng lực cán bộ, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động và xây dựng các mô hình huy động nguồn lực hiệu quả.
6.3. Hướng nghiên cứu tiếp theo về phát triển cộng đồng bền vững
Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo về phát triển cộng đồng bền vững, như: phát triển kinh tế nông thôn, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
