Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty Cổ phần Chứng khoán Sài Gòn Hà Nội

Kế toán trách nhiệm ghi nhận, đo lường kết quả hoạt động của từng bộ phận, lập báo cáo thực hiện để quản lý kiểm soát hoạt động và chi phí. Đây là phương pháp thu thập và báo cáo thông tin dự toán và thực tế về các “đầu vào” và “đầu ra” của các trung tâm trách nhiệm. Hiệu quả đạt được khi mục tiêu đề ra mà không quan tâm đến việc sử dụng tài nguyên. Hiệu năng là tỷ lệ giữa đầu ra so với đầu vào của trung tâm trách nhiệm. Để đánh giá hiệu quả và hiệu năng, cần lượng hóa đầu vào và đầu ra và xác định các chỉ tiêu cụ thể. Đánh giá hiệu quả này dựa trên hai tiêu chí là hiệu quả và hiệu năng.

Hệ thống kế toán trách nhiệm giúp quản lý kiểm soát hoạt động và chi phí, đồng thời đánh giá trách nhiệm của nhà quản trị ở từng cấp quản lý. Kế toán trách nhiệm tập hợp và báo cáo thông tin kế toán thực tế và dự toán về các đầu vào, đầu ra của các trung tâm trách nhiệm. Nó xác định sự đóng góp của từng đơn vị vào lợi ích chung, cung cấp cơ sở đánh giá chất lượng quản lý, và thúc đẩy các nhà quản lý điều hành phù hợp với mục tiêu chung. Nó được thực hiện trên nguyên tắc tập hợp thông tin thực tế và dự toán về các đầu vào, đầu ra của các trung tâm trách nhiệm. Do đó, KTTN được thực hiện trên nguyên tắc là nó tập hợp và báo cáo những thông tin kế toán thực tế và được dự toán về các đầu vào, đầu ra của các trung tâm trách nhiệm.

Trung tâm chi phí là trung tâm trách nhiệm thể hiện phạm vi cơ bản của hệ thống xác định chi phí. Nó là điểm xuất phát của các hoạt động như lập dự toán chi phí, phân loại chi phí thực tế phát sinh, so sánh chi phí thực tế với định mức chi phí tiêu chuẩn. Nó gắn liền với cấp quản lý mang tính chất tác nghiệp, trực tiếp tạo ra sản phẩm, dịch vụ, hoặc giá trị gia tăng. Cần xác định rõ các trung tâm chi phí và thiết lập quy trình quản lý chi phí chặt chẽ để đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn lực.

Trung tâm doanh thu chịu trách nhiệm về doanh số bán hàng và các nguồn thu khác của công ty. Việc đánh giá hiệu quả của trung tâm này dựa trên khả năng đạt được mục tiêu doanh thu đã đề ra. Các yếu tố ảnh hưởng đến doanh thu cần được phân tích kỹ lưỡng để đưa ra các chiến lược tăng trưởng phù hợp. Đây có thể là các phòng ban kinh doanh hoặc các chi nhánh, có trách nhiệm tạo ra doanh thu cho công ty.

Trung tâm lợi nhuận chịu trách nhiệm về cả doanh thu và chi phí. Hiệu quả của trung tâm này được đánh giá dựa trên lợi nhuận đạt được. Quản lý trung tâm lợi nhuận đòi hỏi sự cân bằng giữa việc tăng doanh thu và kiểm soát chi phí. Trung tâm lợi nhuận chịu trách nhiệm tạo ra lợi nhuận cho công ty thông qua các hoạt động kinh doanh và đầu tư.

Trước khi thiết kế báo cáo trách nhiệm, cần xác định rõ nhu cầu thông tin của nhà quản lý. Báo cáo cần cung cấp thông tin kịp thời, chính xác và dễ hiểu. Các chỉ tiêu trong báo cáo cần được lựa chọn phù hợp với mục tiêu và đặc điểm của từng trung tâm trách nhiệm. Cần xác định mục tiêu cần đo lường, và thông tin cần thiết để ra quyết định. Ví dụ báo cáo về doanh thu, chi phí và lợi nhuận thực hiện của từng bộ phận.

Báo cáo trách nhiệm cần được thực hiện định kỳ (tháng, quý, năm). Sau khi có báo cáo, cần tiến hành phân tích kết quả, so sánh với kế hoạch hoặc ngân sách. Các biến động lớn cần được làm rõ nguyên nhân. Kết quả phân tích là cơ sở để đưa ra các quyết định điều chỉnh hoạt động. Thông tin trách nhiệm được thực hiện nhằm đánh giá trách nhiệm quản trị của từng bộ phận cấu thành từng cấp quản lý cụ thể. Thông qua KTTN, nhà quản trị có thể phân tích, đánh giá chi phí, doanh thu và lợi nhuận thực hiện của từng bộ phận.

Cần rà soát lại cơ cấu tổ chức và phân cấp quản lý hiện tại để đảm bảo phù hợp với chiến lược phát triển của công ty. Các trung tâm trách nhiệm cần được xác định rõ ràng, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót. Quyền hạn và trách nhiệm của người quản lý từng trung tâm cần được quy định cụ thể. Sự phân cấp quản lý cần đảm bảo phù hợp với đặc điểm hoạt động kinh doanh của công ty chứng khoán. Theo đó, để thực hiện các chức năng quản lý của mình, người quản lý cấp cao phải thể hiện được đúng đắn quyền lực của mình, phải gây được ảnh hưởng và sức thuyết phục đối với nhân viên, đồng thời phải tiến hành phân cấp, ủy quyền cho cấp dưới nhằm giúp cấp dưới có thể điều hành các công việc thường xuyên tại bộ phận mà họ quản lý.

Các chỉ số KPIs cần được sử dụng để đánh giá hiệu quả quản trị của từng bộ phận. Các chỉ số này cần được lựa chọn phù hợp với mục tiêu và đặc điểm của từng bộ phận. Việc đánh giá cần được thực hiện khách quan, công bằng và minh bạch. Cần xây dựng hệ thống khen thưởng và kỷ luật dựa trên kết quả đánh giá. Cần xác định rõ các chỉ tiêu được sử dụng để đánh giá trách nhiệm quản trị bộ phận. Việc đánh giá trách nhiệm này dựa trên tiêu chí hiệu quả và hiệu năng.

Cần thiết kế lại danh mục tài khoản kế toán để gắn liền với các trung tâm trách nhiệm. Điều này giúp dễ dàng theo dõi và phân tích chi phí, doanh thu theo từng trung tâm. Hệ thống phần mềm kế toán cần được nâng cấp để hỗ trợ việc theo dõi và phân tích thông tin. Cần xác định trách nhiệm báo cáo của từng trung tâm trách nhiệm. Báo cáo này giúp nhà quản lý đánh giá hiệu quả hoạt động, phát hiện các vấn đề và đưa ra các biện pháp điều chỉnh kịp thời.

Thông tin từ hệ thống kế toán trách nhiệm cung cấp cơ sở dữ liệu tin cậy để nhà quản lý đưa ra các quyết định chính xác và kịp thời. Các quyết định liên quan đến đầu tư, tài chính, nhân sự và marketing có thể được đưa ra dựa trên thông tin về hiệu quả hoạt động của từng bộ phận. Nhờ vậy, công ty có thể phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn và đạt được mục tiêu chiến lược. Cần cung cấp thông tin cho việc thực hiện chức năng kiểm soát tài chính và kiểm soát quản lý.

Hệ thống kế toán trách nhiệm giúp nâng cao tính minh bạch trong hoạt động của công ty. Kết quả hoạt động của từng bộ phận được công khai và minh bạch, giúp các bên liên quan (cổ đông, nhà đầu tư, khách hàng) có cái nhìn rõ ràng về tình hình tài chính của công ty. Đồng thời, nó cũng thúc đẩy trách nhiệm giải trình của các bộ phận và cá nhân, giúp họ làm việc hiệu quả hơn. Qua đó, nhà quản trị có thể phân tích, đánh giá chi phí, doanh thu và lợi nhuận thực hiện của từng bộ phận. Báo cáo trách nhiệm phản hồi cho người quản lý biết thực hiện kế hoạch của các bộ phận ra sao, nhận diện các vấn đề hạn chế để có sự điều chỉnh các chiến lược mục tiêu ra sao cho kết quả kinh doanh là tốt nhất.

Các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại SHS bao gồm: điều chỉnh cơ cấu tổ chức, xác định lại các trung tâm trách nhiệm, cải thiện quy trình lập kế hoạch và báo cáo, nâng cao năng lực đội ngũ kế toán, và đầu tư vào hệ thống thông tin kế toán. Việc áp dụng các giải pháp này cần được thực hiện một cách đồng bộ và có kế hoạch. Cần rà soát lại cơ cấu tổ chức và phân cấp quản lý hiện tại để đảm bảo phù hợp với chiến lược phát triển của công ty. Các trung tâm trách nhiệm cần được xác định rõ ràng, tránh chồng chéo hoặc bỏ sót. Quyền hạn và trách nhiệm của người quản lý từng trung tâm cần được quy định cụ thể.

Trong tương lai, hệ thống kế toán trách nhiệm cần được tích hợp với các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data). Điều này sẽ giúp nhà quản lý có được thông tin chi tiết hơn về hiệu quả hoạt động của công ty và đưa ra các quyết định chính xác hơn. Cần áp dụng các chuẩn mực IFRS, VAS và các công nghệ mới như phần mềm kế toán để nâng cao hiệu quả hệ thống thông tin kế toán của công ty. Trong tương lai, hệ thống kế toán trách nhiệm cần được tích hợp với các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data).