Hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường tại Quảng Bình

• Tác giả: Ngô Thị Huệ
• Người hướng dẫn: PGS. Võ Văn T
• Trường học: Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kế Toán
• Đề tài: Hoàn Thiện Hệ Thống Báo Cáo Kế Toán Ngân Sách Cấp Xã Tại Quảng Bình
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ TOÁN NGÂN SÁCH XÃ, PHƯỜNG
• 1.1. Tổng quan về kế toán công
• 1.1.1. Khu vực công
• 1.1.2. Kế toán khu vực công
• 1.2. Tổng quan về kế toán ngân sách và hệ thống báo cáo ngân sách cấp xã, phường
• 1.2.1. Nhiệm vụ và các quy định chung về kế toán ngân sách
• 1.2.1.1. Nhiệm vụ của kế toán ngân sách
• 1.2.1.2. Quy định chung về kế toán ngân sách
• 1.2.2. Nội dung và đối tượng sử dụng thông tin
• 1.2.3. Hệ thống báo cáo tài chính ngân sách cấp xã, phường
• 1.2.3.1. Mục đích lập báo cáo tài chính ngân sách nhà nước
• 1.2.3.2. Các chuẩn mực kế toán công quốc tế
• 1.2.3.2.1. Lịch sử hình thành và mục tiêu của chuẩn mực kế toán công quốc tế
• 1.2.3.2.1.1. Lịch sử hình thành
• 1.2.3.2.1.2. Lợi ích của việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế
• 1.2.3.2.2. Các nội dung chuẩn mực kế toán công quốc tế
• 1.2.3.2.2.1. Hai cơ sở kế toán được áp dụng trong kế toán công quốc tế
• 1.2.3.2.2.1.1. Kế toán trên cơ sở dồn tích
• 1.2.3.2.2.1.2. Kế toán trên cơ sở tiền mặt
• 1.2.3.2.2.2. Các chuẩn mực kế toán công quốc tế liên quan tới báo cáo kế toán: IPSAS 1 “Trình bày BCTC”
• 1.2.3.3. Một số điểm khác biệt giữa kế toán công quốc tế và Việt Nam
• 1.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ TOÁN NGÂN SÁCH CẤP XÃ, PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH
• 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội – chính trị tỉnh Quảng Bình
• 2.1.1. Tình hình chung
• 2.2. Sơ lược về hệ thống các báo cáo ngân sách cấp xã
• 2.2.1. Bảng cân đối tài khoản (mẫu số B01 – X)
• 2.2.2. Báo cáo tổng hợp thu ngân sách xã theo nội dung kinh tế (mẫu số B02a – X)
• 2.2.3. Báo cáo Tổng hợp chi ngân sách xã theo nội dung kinh tế (Mẫu số B02b – X)
• 2.2.4. Bảng cân đối quyết toán ngân sách xã (mẫu số B03-X)
• 2.2.5. Báo cáo Quyết toán thu ngân sách xã theo MLNSNN (mẫu số B03a – X)
• 2.2.6. Báo cáo Quyết toán chi ngân sách xã theo MLNSNN (mẫu B03b – X)
• 2.2.7. Báo cáo tổng hợp Quyết toán thu ngân sách cấp xã theo nội dung kinh tế (mẫu số B03c – X)
• 2.2.8. Báo cáo tổng hợp Quyết toán chi ngân sách xã theo nội dung kinh tế (mẫu số B03d – X)
• 2.2.9. Thuyết minh báo cáo tài chính (Mẫu số B04-X)
• 2.2.10. Báo cáo Quyết toán chi đầu tư xây dựng cơ bản (mẫu số B05 – X)
• 2.2.11. Báo cáo kết quả hoạt động tài chính khác của xã (mẫu B06 – X)
• 2.3. Khảo sát thực trạng báo cáo kế toán ngân sách tỉnh Quảng Bình
• 2.3.1. Giới thiệu chung về tình hình kế toán ngân sách xã, phường tại tỉnh Quảng Bình
• 2.3.2. Mục tiêu, đối tượng, phạm vi và nội dung khảo sát
• 2.3.2.1. Mục tiêu khảo sát
• 2.3.2.2. Đối tượng khảo sát
• 2.3.2.3. Phạm vi khảo sát
• 2.3.2.4. Nội dung khảo sát
• 2.3.3. Kết quả khảo sát
• 2.3.4. Một số đánh giá
• 2.3.4.1. Nguyên nhân khách quan
• 2.3.4.2. Nguyên nhân chủ quan
• 2.4. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG BÁO CÁO KẾ TOÁN NGÂN SÁCH CẤP XÃ, PHƯỜNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH
• 3.1. Giải pháp hoàn thiện
• 3.1.1. Giải pháp dài hạn
• 3.1.1.1. Giải pháp về Chuẩn mực kế toán công
• 3.1.1.2. Giải pháp về cơ sở kế toán
• 3.1.2. Giải pháp ngắn hạn
• 3.1.3. Giải pháp hoàn thiện hệ thống báo cáo
• 3.1.4. Giải pháp hoàn thiện hệ thống tài khoản, chứng từ kế toán
• 3.2. Một số kiến nghị
• 3.2.1. Kiến nghị Bộ Tài chính
• 3.2.2. Kiến nghị Tỉnh và các Huyện trong tỉnh Quảng Bình
• 3.2.3. Một số kiến nghị khác
• 3.3. KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
• KẾT LUẬN CHUNG
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC
• Phụ lục 1. Danh sách kế toán khảo sát
• Phụ lục 2. Bảng câu hỏi khảo sát
• Phụ lục 3. Bảng Cân đối tài khoản
• Phụ lục 4. Báo cáo Tổng hợp thu ngân sách xã theo nội dung kinh tế
• Phụ lục 5. Báo cáo Tổng hợp chi ngân sách xã theo nội dung kinh tế
• Phụ lục 6. Bảng đối chiếu số liệu thu, chi tồn quỹ ngân sách
• Phụ lục 7. Báo cáo Tổng hợp tình hình thực hiện dự toán chi ngân sách xã
• Phụ lục 8. Báo cáo Tổng hợp tình hình thực hiện nguồn vốn XDCB
• Phụ lục 9. Báo cáo Tổng hợp rút bổ sung nguồn vốn ứng trước
• Phụ lục 10. Báo cáo Tổng hợp thanh toán các khoản ứng trước năm 2015

I. Tổng Quan Về Hệ Thống Kế Toán Ngân Sách Xã Tại Quảng Bình

Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò then chốt trong việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước. Phân cấp quản lý NSNN cần phù hợp với phân cấp chính quyền, tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội. Xã, phường, thị trấn là cấp chính quyền gần dân nhất, đại diện Nhà nước giải quyết các mối quan hệ lợi ích giữa Nhà nước và Nhân dân. Ngân sách xã là phương tiện vật chất đảm bảo hoạt động của chính quyền cấp xã, đồng thời là công cụ giúp chính quyền thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao. Sự tăng trưởng kinh tế và đời sống người dân dẫn đến sự gia tăng thu - chi ngân sách xã, đòi hỏi công tác quản lý ngân sách phải điều chỉnh để phù hợp với cơ chế quản lý kinh tế, đáp ứng yêu cầu hoạt động của chính quyền nhà nước cấp xã một cách hiệu quả và đảm bảo công bằng xã hội. Ngân sách xã vừa là tiền đề, vừa là hệ quả trong quá trình quản lý kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước.

1.1. Tổng quan về Kế Toán Công và Khu Vực Công

Kế toán công là lĩnh vực kế toán áp dụng cho các tổ chức phi lợi nhuận trong khu vực nhà nước, bao gồm chính quyền trung ương, địa phương và các tổ chức bán Chính phủ. Theo Ani Uchena (1994), khu vực công bao gồm các tổ chức do Chính phủ thành lập và điều hành. Chuẩn mực kế toán công quốc tế (2010) định nghĩa khu vực công là chính phủ các quốc gia, khu vực, địa phương và các tổ chức chính phủ liên quan. Kế toán khu vực công cung cấp thông tin cho quản lý cấp cao để lập kế hoạch, tổ chức và kiểm soát, đồng thời chuẩn bị các báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán.

1.2. Nhiệm Vụ và Quy Định Chung Về Kế Toán Ngân Sách

Quyết định số 94/2005/QĐ-BTC quy định nhiệm vụ của kế toán ngân sách bao gồm: thu thập, xử lý, kiểm tra, giám sát các khoản thu, chi ngân sách; kiểm tra, kiểm soát tình hình chấp hành dự toán thu, chi ngân sách; phân tích tình hình thực hiện dự toán thu, chi ngân sách; lập báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán ngân sách. Quy định chung bao gồm về phương pháp kế toán và yêu cầu về kế toán ngân sách như: phản ánh đầy đủ, kịp thời, chính xác các thông tin, số liệu về tình hình thu, chi ngân sách. Phương pháp ghi sổ kép được áp dụng, tuy nhiên, phương pháp kế toán đơn có thể được áp dụng tại các xã vùng cao có số thu, chi ngân sách không lớn và trình độ cán bộ kế toán còn hạn chế.

II. Phân Tích Thực Trạng Báo Cáo Kế Toán Ngân Sách Xã Quảng Bình

Quảng Bình là một tỉnh có 8.9% dân tộc miền núi, có trình độ dân trí chưa cao và khả năng tiếp cận với quốc tế còn hạn chế. Việc nghiên cứu trên địa bàn tỉnh có đa dạng khu vực kinh tế và trình độ dân trí như Quảng Bình giúp luận văn có được cái nhìn toàn cảnh hơn về thực trạng kế toán khu vực công tại Việt Nam. Hiện tại chưa có công trình nghiên cứu nào về hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường tại Quảng Bình. Điều này cho thấy việc nghiên cứu đề tài này là vấn đề mới đặt ra, đòi hỏi phải nghiên cứu và phân tích sâu, từ đó thấy được thực trạng và đưa ra được các giải pháp để hoàn thiện hệ thống báo cáo.

2.1. Khảo Sát Thực Trạng Báo Cáo Kế Toán Ngân Sách tại Tỉnh Quảng Bình

Khảo sát được thực hiện để đánh giá thực trạng báo cáo kế toán ngân sách cấp xã tại Quảng Bình. Mục tiêu là xác định các vấn đề tồn tại trong quá trình lập và sử dụng báo cáo. Đối tượng khảo sát là kế toán viên tại các xã, phường trên địa bàn tỉnh. Phạm vi khảo sát tập trung vào các báo cáo tài chính theo quy định hiện hành. Nội dung khảo sát bao gồm quy trình lập báo cáo, mức độ tuân thủ quy định và những khó khăn, hạn chế gặp phải.

2.2. Đánh Giá Ưu Điểm và Hạn Chế Của Hệ Thống Báo Cáo Hiện Tại

Đánh giá hệ thống báo cáo kế toán cho thấy một số ưu điểm như tuân thủ các quy định cơ bản. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế như: thiếu tính kịp thời trong lập báo cáo, thông tin cung cấp chưa đầy đủ, khó khăn trong việc tiếp cận và áp dụng các chuẩn mực kế toán công quốc tế. Việc thu thập thông tin và xử lý số liệu trên các tài khoản và sổ kế toán còn gặp nhiều khó khăn.

III. Giải Pháp Hoàn Thiện Báo Cáo Kế Toán Ngân Sách Xã Quảng Bình

Để nâng cao chất lượng quản lý ngân sách xã Quảng Bình, cần có các giải pháp đồng bộ nhằm hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán. Các giải pháp bao gồm cả dài hạn và ngắn hạn, tập trung vào việc áp dụng chuẩn mực kế toán công, cải thiện cơ sở kế toán và nâng cao năng lực cán bộ kế toán. Cần có các kiến nghị cụ thể tới Bộ Tài chính, Tỉnh và các Huyện để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp.

3.1. Giải Pháp Dài Hạn Áp Dụng Chuẩn Mực Kế Toán Công và Cơ Sở Kế Toán

Giải pháp dài hạn tập trung vào việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) để đảm bảo tính minh bạch và so sánh được của báo cáo tài chính nhà nước. Cần chuyển đổi từ cơ sở tiền mặt sang cơ sở dồn tích để phản ánh đầy đủ hơn tình hình tài chính. Điều này đòi hỏi sự đầu tư lớn vào đào tạo cán bộ và nâng cấp phần mềm kế toán ngân sách.

3.2. Giải Pháp Ngắn Hạn Cải Thiện Hệ Thống Báo Cáo Hiện Tại

Giải pháp ngắn hạn tập trung vào việc cải thiện hệ thống báo cáo hiện tại thông qua việc rà soát và sửa đổi các biểu mẫu báo cáo, hướng dẫn chi tiết về quy trình lập báo cáo và tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Cần nâng cao năng lực cán bộ kế toán thông qua các khóa đào tạo ngắn hạn và chia sẻ kinh nghiệm.

3.3. Hoàn Thiện Hệ Thống Tài Khoản Chứng Từ Kế Toán Ngân Sách Xã

Cần rà soát và hoàn thiện hệ thống tài khoản kế toán để đảm bảo phù hợp với các nghiệp vụ kinh tế phát sinh tại cấp xã. Xây dựng hệ thống chứng từ kế toán đầy đủ, rõ ràng và dễ sử dụng. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán để nâng cao hiệu quả và giảm thiểu sai sót.

IV. Đề Xuất Kiến Nghị Để Nâng Cao Hiệu Quả Kế Toán Ngân Sách Xã

Để hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã đạt hiệu quả cao hơn, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành. Các kiến nghị tập trung vào việc thay đổi chính sách, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường nguồn lực đầu tư cho công tác kế toán.

4.1. Kiến Nghị Với Bộ Tài Chính Về Chế Độ Kế Toán Ngân Sách Xã

Kiến nghị Bộ Tài chính sớm ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết về chế độ kế toán ngân sách xã phù hợp với thực tế địa phương. Cần có hướng dẫn cụ thể về áp dụng chuẩn mực kế toán công và chuyển đổi cơ sở kế toán. Đề xuất Bộ Tài chính tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện nghiệp vụ kế toán ngân sách xã.

4.2. Kiến Nghị Với Tỉnh và Các Huyện Về Quản Lý Tài Chính Cấp Xã

Kiến nghị Tỉnh và các Huyện tăng cường đầu tư nguồn lực cho công tác kế toán tại cấp xã, bao gồm đào tạo cán bộ, nâng cấp phần mềm kế toán ngân sách và hỗ trợ kinh phí cho hoạt động kế toán. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc quản lý tài chính cấp xã và xử lý nghiêm các vi phạm.

Tổng quan nghiên cứu

Ngân sách nhà nước (NSNN) là công cụ tài chính thiết yếu để Nhà nước thực hiện chức năng quản lý và phát triển kinh tế - xã hội. Tại Việt Nam, cấp xã, phường là cấp chính quyền cơ sở, trực tiếp gắn bó với người dân và thực hiện các nhiệm vụ quản lý ngân sách địa phương. Theo số liệu năm 2015, tỉnh Quảng Bình có 143 xã, phường, thị trấn với đặc điểm dân cư đa dạng, trong đó 8,9% là dân tộc miền núi, trình độ dân trí chưa cao và khả năng tiếp cận công nghệ thông tin còn hạn chế. Thu – chi ngân sách xã ngày càng tăng, đòi hỏi hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường phải được hoàn thiện để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường trên địa bàn tỉnh Quảng Bình, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống báo cáo này theo hướng tiếp cận chuẩn mực kế toán công quốc tế. Nghiên cứu tập trung trong khoảng thời gian tháng 8 đến tháng 9 năm 2015, nhằm cung cấp thông tin chính xác, kịp thời phục vụ công tác quản lý ngân sách địa phương và nâng cao tính minh bạch, hiệu quả sử dụng ngân sách.

Việc hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường không chỉ giúp nâng cao chất lượng quản lý tài chính công mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, đảm bảo công bằng xã hội và minh bạch tài chính trong khu vực công. Đây là cơ sở để các cấp chính quyền địa phương, cơ quan quản lý tài chính và người dân có thể giám sát, đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách một cách khách quan và chính xác.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: kế toán khu vực công và chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS).

• Kế toán khu vực công được hiểu là hệ thống thông tin tài chính phục vụ cho các tổ chức phi lợi nhuận thuộc khu vực nhà nước, nhằm cung cấp thông tin cho quản lý và báo cáo tài chính theo chuẩn mực. Kế toán khu vực công không lấy lợi nhuận làm thước đo hiệu quả mà tập trung vào tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

• Chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) là bộ chuẩn mực được xây dựng dựa trên chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), áp dụng cho các đơn vị khu vực công nhằm nâng cao tính minh bạch, nhất quán và so sánh được của báo cáo tài chính. IPSAS bao gồm các chuẩn mực về trình bày báo cáo tài chính, kế toán trên cơ sở dồn tích và tiền mặt, cũng như các quy định về phân loại tài sản, nợ phải trả, thu nhập và chi phí.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

• Hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường: bao gồm các mẫu báo cáo như bảng cân đối tài khoản, báo cáo thu chi ngân sách theo nội dung kinh tế, báo cáo quyết toán thu chi theo mã số ngân sách nhà nước (MLNSNN), thuyết minh báo cáo tài chính, báo cáo đầu tư xây dựng cơ bản và báo cáo kết quả hoạt động tài chính khác.
• Cơ sở kế toán tiền mặt và dồn tích: cơ sở tiền mặt phản ánh các giao dịch khi tiền được thu hoặc chi thực tế, trong khi cơ sở dồn tích ghi nhận các giao dịch khi phát sinh, không phụ thuộc vào dòng tiền thực tế.
• Minh bạch tài chính và trách nhiệm giải trình: là mục tiêu quan trọng của hệ thống báo cáo kế toán công, giúp các bên liên quan đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách và quản lý tài sản công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp thống kê mô tả và khảo sát thực tế tại tỉnh Quảng Bình trong tháng 8 và 9 năm 2015.

• Nguồn dữ liệu:

  • Số liệu thu thập từ 43 bảng câu hỏi khảo sát kế toán ngân sách cấp xã, phường trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.
  • Tài liệu pháp luật liên quan như Quyết định số 94/2005/QĐ-BTC về chế độ kế toán ngân sách và các chuẩn mực kế toán công quốc tế IPSAS.
  • Báo cáo tài chính ngân sách cấp xã, phường và số liệu tổng hợp ngân sách tỉnh Quảng Bình năm 2013.

• Phương pháp chọn mẫu: Mẫu khảo sát được chọn theo phương pháp phi xác suất, tập trung vào các kế toán ngân sách cấp xã, phường có trách nhiệm lập báo cáo ngân sách. Tổng số 45 phiếu được phát ra, thu về 43 phiếu hợp lệ, đảm bảo tính đại diện cho toàn tỉnh.

• Phương pháp phân tích:

  • Phân tích tổng hợp, so sánh số liệu thực tế với quy định pháp luật và chuẩn mực kế toán công quốc tế.
  • Thống kê mô tả các chỉ tiêu về thu chi ngân sách, thời gian nộp báo cáo, mức độ áp dụng phần mềm kế toán.
  • Đánh giá các khó khăn, hạn chế trong việc lập và trình bày báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường.
  • So sánh thực trạng với các nghiên cứu tương tự tại các địa phương khác để rút ra bài học và đề xuất giải pháp phù hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng áp dụng hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường
   Tỉnh Quảng Bình có 143 xã, phường, thị trấn, mỗi đơn vị đều có kế toán ngân sách phụ trách lập báo cáo. Từ năm 2012, phần mềm kế toán Misa được áp dụng đồng bộ trên toàn tỉnh. Cơ sở kế toán chủ yếu là kế toán tiền mặt và kế toán tiền mặt có điều chỉnh. Thời hạn nộp báo cáo tháng là ngày 5 tháng kế tiếp, báo cáo năm là ngày 31 tháng 3 năm sau.

2. Tổng thu, chi ngân sách và kết dư ngân sách năm 2013

   • Tổng thu ngân sách nhà nước tỉnh Quảng Bình đạt khoảng 9.835 tỷ đồng, trong đó thu ngân sách địa phương được hưởng là 8.318 tỷ đồng.
   • Tổng chi ngân sách nhà nước là 8.889 tỷ đồng.
   • Kết dư ngân sách toàn tỉnh là 198.429 triệu đồng, trong đó kết dư cấp xã chiếm khoảng 40 tỷ đồng.

3. Khó khăn trong lập và trình bày báo cáo kế toán ngân sách
   Khảo sát cho thấy các kế toán xã, phường gặp khó khăn về thu thập thông tin, phân loại và xử lý số liệu trên các tài khoản và sổ kế toán. Tỷ lệ hộ nghèo còn cao (8,67%), trình độ dân trí và khả năng tiếp cận công nghệ thông tin hạn chế ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo.

4. Mức độ phù hợp với chuẩn mực kế toán công quốc tế
   Hệ thống báo cáo hiện tại chủ yếu áp dụng cơ sở kế toán tiền mặt, chưa hoàn toàn phù hợp với cơ sở dồn tích theo IPSAS. Một số báo cáo như thuyết minh báo cáo tài chính chưa được trình bày đầy đủ theo yêu cầu của IPSAS 1.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ đặc điểm kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Bình, với tỷ lệ dân tộc thiểu số cao, trình độ dân trí chưa đồng đều và hạ tầng công nghệ thông tin còn hạn chế. Việc áp dụng phần mềm kế toán Misa đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc thống kê và tổng hợp số liệu, tuy nhiên, việc đào tạo và nâng cao năng lực kế toán viên cấp xã, phường vẫn còn nhiều bất cập.

So sánh với các nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh khác cho thấy, các địa phương có trình độ dân trí cao và khả năng tiếp cận công nghệ tốt hơn thường có hệ thống báo cáo kế toán ngân sách hoàn thiện và phù hợp hơn với chuẩn mực quốc tế. Điều này khẳng định tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực nguồn nhân lực và đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin trong việc hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ hoàn thành báo cáo đúng hạn, biểu đồ tròn phân bổ các loại báo cáo ngân sách và bảng so sánh mức độ phù hợp với IPSAS giữa các địa phương. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng hơn về thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Nâng cao năng lực kế toán ngân sách cấp xã, phường
   Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kế toán công và chuẩn mực kế toán công quốc tế cho đội ngũ kế toán viên cấp xã, phường trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là Sở Tài chính phối hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu.

2. Hoàn thiện hệ thống phần mềm kế toán và báo cáo
   Cập nhật và nâng cấp phần mềm kế toán Misa để tích hợp các yêu cầu của chuẩn mực kế toán công quốc tế, đặc biệt là hỗ trợ kế toán trên cơ sở dồn tích. Thời gian thực hiện dự kiến 18 tháng, do Sở Tài chính và nhà cung cấp phần mềm phối hợp thực hiện.

3. Xây dựng quy trình chuẩn và hướng dẫn lập báo cáo kế toán ngân sách
   Ban hành các quy trình chuẩn, mẫu biểu và hướng dẫn chi tiết về lập báo cáo ngân sách cấp xã, phường theo chuẩn mực kế toán công quốc tế. Thời gian hoàn thành trong 6 tháng, do UBND tỉnh và Sở Tài chính chủ trì.

4. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá chất lượng báo cáo
   Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát định kỳ việc lập và trình bày báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường nhằm đảm bảo tính chính xác, kịp thời và minh bạch. Chủ thể thực hiện là Phòng Tài chính các huyện, thị xã, với báo cáo tổng hợp hàng quý.

5. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách
   Đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin tại các xã, phường, đặc biệt là vùng dân tộc thiểu số và miền núi, nhằm nâng cao khả năng tiếp cận và sử dụng phần mềm kế toán. Thời gian thực hiện 24 tháng, do UBND tỉnh phối hợp với các đơn vị viễn thông và công nghệ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ kế toán ngân sách cấp xã, phường
   Giúp nâng cao hiểu biết về hệ thống báo cáo kế toán ngân sách, áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế, từ đó cải thiện chất lượng lập báo cáo và quản lý ngân sách địa phương.

2. Lãnh đạo UBND các cấp xã, phường và huyện
   Sử dụng kết quả nghiên cứu để đánh giá thực trạng quản lý ngân sách, từ đó xây dựng các chính sách, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với nguồn lực tài chính.

3. Cơ quan quản lý tài chính cấp tỉnh và trung ương
   Tham khảo để hoàn thiện chính sách, quy định về kế toán ngân sách cấp xã, phường, đồng thời hỗ trợ các địa phương nâng cao năng lực quản lý tài chính công.

4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành kế toán công, tài chính công
   Cung cấp tài liệu tham khảo thực tiễn về hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường tại địa phương có đặc điểm kinh tế - xã hội đa dạng, giúp phát triển nghiên cứu sâu hơn về kế toán công và quản lý ngân sách.

Câu hỏi thường gặp

1. Hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường gồm những báo cáo nào?
   Hệ thống bao gồm bảng cân đối tài khoản, báo cáo tổng hợp thu chi ngân sách theo nội dung kinh tế, báo cáo quyết toán thu chi theo mã số ngân sách nhà nước, thuyết minh báo cáo tài chính, báo cáo đầu tư xây dựng cơ bản và báo cáo kết quả hoạt động tài chính khác.

2. Chuẩn mực kế toán công quốc tế (IPSAS) có vai trò gì trong quản lý ngân sách cấp xã?
   IPSAS giúp nâng cao tính minh bạch, nhất quán và so sánh được của báo cáo tài chính công, từ đó tăng cường kiểm soát nội bộ và trách nhiệm giải trình trong quản lý ngân sách cấp xã, phường.

3. Tại sao tỉnh Quảng Bình cần hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường?
   Do đặc điểm dân cư đa dạng, trình độ dân trí và hạ tầng công nghệ thông tin còn hạn chế, việc hoàn thiện hệ thống báo cáo giúp nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo công bằng xã hội và minh bạch tài chính.

4. Phần mềm kế toán Misa có đáp ứng được yêu cầu lập báo cáo ngân sách cấp xã, phường không?
   Phần mềm Misa đã được áp dụng đồng bộ từ năm 2012, hỗ trợ tốt cho việc ghi chép và tổng hợp số liệu. Tuy nhiên, cần nâng cấp để tích hợp các yêu cầu của chuẩn mực kế toán công quốc tế, đặc biệt là kế toán trên cơ sở dồn tích.

5. Các giải pháp chính để hoàn thiện hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường là gì?
   Bao gồm nâng cao năng lực kế toán viên, cập nhật phần mềm kế toán, xây dựng quy trình chuẩn, tăng cường kiểm tra giám sát và đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin tại các địa phương.

Kết luận

• Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng hệ thống báo cáo kế toán ngân sách cấp xã, phường tại tỉnh Quảng Bình, một địa phương có đặc điểm kinh tế - xã hội đa dạng và nhiều khó khăn.
• Phát hiện chính là hệ thống báo cáo hiện nay chủ yếu áp dụng cơ sở kế toán tiền mặt, chưa hoàn toàn phù hợp với chuẩn mực kế toán công quốc tế, đồng thời còn tồn tại nhiều khó khăn về năng lực kế toán và hạ tầng công nghệ.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực kế toán, hoàn thiện phần mềm, xây dựng quy trình chuẩn và tăng cường kiểm tra giám sát, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách địa phương.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho việc áp dụng chuẩn mực kế toán công quốc tế tại cấp xã, phường, góp phần minh bạch tài chính công và phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, nâng cấp phần mềm và xây dựng hệ thống kiểm tra giám sát trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời mở rộng nghiên cứu sang các tỉnh có đặc điểm tương tự.

Hành động ngay: Các cơ quan quản lý tài chính và kế toán cấp xã, phường cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng quản lý ngân sách, đảm bảo minh bạch và hiệu quả trong sử dụng nguồn lực công.