I. Tổng Quan Về BHXH Bắt Buộc Triệu Sơn Khái Niệm và Vai Trò
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là chính sách an sinh xã hội quan trọng của Đảng và Nhà nước, bảo vệ người lao động (NLĐ) trước các rủi ro. Luật BHXH 2014 đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng, củng cố quyền lợi cho hàng triệu NLĐ. Công tác thu BHXH bắt buộc có vai trò quyết định đến sự hình thành và quản lý quỹ BHXH, đảm bảo chi trả các chế độ chính sách cho NLĐ. BHXH là một phát kiến văn minh của nhân loại về khoa học xã hội kết hợp với khoa học tự nhiên để bảo vệ cuộc sống, giữ gìn sức khỏe cho con người. Theo Tổ chức lao động Quốc tế (ILO) thì nước Phổ (nay là Cộng hòa Liên bang Đức) là nước đầu tiên trên thế giới ban hành chế độ bảo hiểm ốm đau vào năm 1883, đánh dấu sự ra đời của BHXH. Tại Triệu Sơn, việc hoàn thiện công tác thu BHXH bắt buộc có ý nghĩa then chốt trong việc đảm bảo quyền lợi cho NLĐ, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện. Trong bài báo cáo về những Nghị quyết của Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương về phong trào nông dân viết cuối năm 1930, Người chỉ rõ trong đấu tranh của nông dân, đặc biệt đòi bảo hiểm xã hội, ngày nghỉ được trả công [13]. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về BHXH đã được thể hiện trong Hiến pháp 1946, Hiến pháp 1959.
1.1. Định Nghĩa Bảo Hiểm Xã Hội Bắt Buộc và Tính Chất
BHXH bắt buộc là loại hình bảo hiểm mà NLĐ và người sử dụng lao động (NSDLĐ) bắt buộc phải tham gia. Mức đóng được xác định theo tiền lương thực tế và tỷ lệ quy định. Tham gia BHXH bắt buộc, NLĐ được hưởng đầy đủ các chế độ hiện hành như hưu trí, tử tuất, TNLĐ-BNN, ốm đau, thai sản… Đặc điểm của BHXH bắt buộc bao gồm tính xã hội, phi lợi nhuận, bảo hiểm cho NLĐ trong và sau quá trình lao động. NLĐ muốn được hưởng trợ cấp BHXH thì phải có nghĩa vụ đóng BHXH, chủ sử dụng lao động có nghĩa vụ đóng BHXH cho NLĐ do mình ký kết hợp đồng lao động.
1.2. Vai Trò Quan Trọng của BHXH Bắt Buộc với NLĐ và NSDLĐ
BHXH bắt buộc đóng vai trò quan trọng đối với cả NLĐ và NSDLĐ. Đối với NLĐ, BHXH là chỗ dựa tài chính khi gặp rủi ro, giúp họ ổn định cuộc sống và tái hòa nhập lao động. Đối với NSDLĐ, BHXH giúp giảm gánh nặng tài chính khi NLĐ gặp rủi ro, đồng thời tạo mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định sản xuất kinh doanh. Trong quá trình sản xuất cũng như trong đời sống, NLĐ có thể gặp rủi ro bất cứ lúc nào, lúc đó NSDLĐ phải bỏ một khoản chi phí lớn để thuê mướn công nhân mới, để đào tạo công nhân mới dẫn đến gián đoạn quá trình sản xuất kinh doanh, giảm năng suất lao động và giảm doanh thu. Quỹ BHXH lúc này sẽ giúp NLĐ phục hồi khả năng lao động, nhanh chóng quay trở lại sản xuất, góp phần giảm bớt gánh nặng tài chính cho NSDLĐ.
II. Thực Trạng Thu BHXH Bắt Buộc Tại Huyện Triệu Sơn Hiện Nay
Trong những năm qua, BHXH huyện Triệu Sơn đã nỗ lực trong công tác thu BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, số lượng đơn vị và NLĐ tham gia vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Tình trạng nợ đọng BHXH của một số đơn vị kéo dài, ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ. Mặt khác, trong tình hình phát triển và hội nhập kinh tế hiện nay, tuy có nhiều DN mới được thành lập nhưng cũng có không ít DN không đủ khả năng cạnh tranh trên thị trường, hoặc làm ăn thua lỗ kéo dài phải cắt giảm lao động, giải thể, phá sản. Điều này dẫn đến những biến động tăng, giảm, di chuyển lao động rất phức tạp và xảy ra thường xuyên, liên tục khó khăn cho công tác quản lý người tham gia cũng như thu BHXH. Do vậy hoạt động thu BHXH là rất khó khăn.
2.1. Đánh Giá Tỷ Lệ Tham Gia BHXH Bắt Buộc và Hoàn Thành Kế Hoạch Thu
Cần phân tích cụ thể số liệu về tỷ lệ tham gia BHXH bắt buộc tại Triệu Sơn so với tiềm năng và so với các địa phương khác trong tỉnh Thanh Hóa. Đánh giá khả năng hoàn thành kế hoạch thu BHXH bắt buộc hàng năm, xác định nguyên nhân của việc không đạt hoặc vượt chỉ tiêu. Tình hình tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Triệu Sơn (2016-2019) . Cơ cấu lao động tham gia BHXH bắt buộc theo khối quản lý tại BHXH huyện Triệu Sơn năm 2019 . Tình hình thực hiện kế hoạch thu BHXH tại BHXH huyện Triệu Sơn (2016 - 2019) .
2.2. Phân Tích Tình Hình Nợ Đọng BHXH và Thanh Tra Kiểm Tra
Tình hình nợ đọng BHXH Triệu Sơn cần được phân tích chi tiết theo từng loại hình doanh nghiệp, nguyên nhân gây nợ và giải pháp xử lý. Đánh giá hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH của các đơn vị sử dụng lao động. Tình hình nợ đọng BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Triệu Sơn (2016 - 2019) . Tình hình nợ đọng BHXH theo khối tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Triệu Sơn (2016-2019).6 Tỷ lệ thanh tra, kiểm tra BHXH hàng năm .
III. Giải Pháp Hoàn Thiện Thu BHXH Bắt Buộc Tại Triệu Sơn Đến 2025
Để nâng cao hiệu quả công tác thu BHXH bắt buộc tại huyện Triệu Sơn, cần có các giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này cần tập trung vào việc tăng cường tuyên truyền, phối hợp giữa các ban ngành, nâng cao năng lực cán bộ và ứng dụng công nghệ thông tin. Nghị quyết số 27 – NQ/TW ngày 21 tháng 5 năm 2018 hội nghị lần thứ bảy ban chập hành trung ương khóa XIII về cải cách đối với tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và NLĐ trong doanh nghiệp. Chính sách tiền lương là một bộ phận đặc biệt quan trọng của hệ thống chính sách kinh tế - xã hội, liên quan trực tiếp đến các cân đối lớn của nền kinh tế, thị trường lao động và đời sống người hưởng lương, góp phần xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, trong sạch, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, phòng, chống tham nhũng, lãng phí.
3.1. Đẩy Mạnh Thông Tin Tuyên Truyền về Chính Sách BHXH
Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BHXH bắt buộc đến NLĐ và NSDLĐ thông qua nhiều hình thức đa dạng như hội nghị, tờ rơi, báo chí, truyền hình, mạng xã hội. Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào quyền lợi và nghĩa vụ khi tham gia BHXH, hậu quả của việc trốn đóng, nợ đọng BHXH. Tổ chức đối thoại trực tiếp với doanh nghiệp để giải đáp thắc mắc và tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện chính sách BHXH.
3.2. Tăng Cường Phối Hợp Giữa Các Ban Ngành Liên Quan
Tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành như Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Cục Thuế, Liên đoàn Lao động, UBND các cấp để rà soát, thống kê số lượng doanh nghiệp và NLĐ thuộc đối tượng tham gia BHXH. Phối hợp tổ chức thanh tra, kiểm tra liên ngành để phát hiện và xử lý các trường hợp vi phạm Luật BHXH, trốn đóng, nợ đọng BHXH.
IV. Ứng Dụng Công Nghệ Số Trong Công Tác Thu BHXH Triệu Sơn
Việc số hóa công tác thu BHXH giúp giảm thiểu thủ tục hành chính, tăng tính minh bạch và hiệu quả. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu BHXH . Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa . Kiến nghị đối với Nhà nước . Kiến nghị với BHXH Việt Nam . Thực trạng đặt ra đó đòi hỏi cần phải có những giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH làm cơ sở để giải quyết chế độ chính sách cho người tham gia, đảm bảo tăng trưởng quỹ BHXH và thực hiện công bằng xã hội. Với lý do đó, tác giả thực hiện nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện công tác thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa”.
4.1. Cải Cách Thủ Tục Hành Chính và Ứng Dụng CNTT
Đơn giản hóa thủ tục đăng ký tham gia, đóng BHXH trực tuyến. Xây dựng hệ thống phần mềm quản lý thu BHXH hiện đại, kết nối với các cơ quan liên quan để chia sẻ dữ liệu. Triển khai giao dịch điện tử trong công tác thu BHXH, thanh toán trực tuyến.
4.2. Tăng Cường Năng Lực Cán Bộ và Kiểm Soát Nội Bộ
Nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác thu BHXH thông qua các khóa đào tạo, bồi dưỡng. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động thu BHXH, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời. Xây dựng quy trình nghiệp vụ rõ ràng, minh bạch, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng bộ phận, cá nhân.
V. Tăng Cường Thanh Tra Kiểm Tra Thu BHXH Bắt Buộc Triệu Sơn
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các đơn vị sử dụng lao động để đảm bảo tuân thủ pháp luật về BHXH. Tập trung thanh tra các đơn vị có dấu hiệu trốn đóng, nợ đọng BHXH, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Phối hợp với các cơ quan chức năng như công an, tòa án để khởi tố các vụ án trốn đóng BHXH nghiêm trọng. Việc thu đúng, thu đủ, thu kịp thời tạo điều kiện cho công tác chi trả các chế độ BHXH đúng quy định, đảm bảo cuộc sống cho người tham gia khi họ bị mất hoặc giảm nguồn thu nhập do giảm hoặc mất khả năng lao động. Ngoài ra công tác thu được 1 thực hiện hiệu quả sẽ góp phần tăng trưởng quỹ BHXH, khi đó quỹ BHXH sẽ hạch toán độc lập với ngân sách Nhà nước, chủ động được nguồn chi trả cho các đối tượng hưởng BHXH.
5.1. Xây Dựng Kế Hoạch Thanh Tra Kiểm Tra Chi Tiết và Hiệu Quả
Xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra định kỳ và đột xuất, tập trung vào các doanh nghiệp có nguy cơ cao vi phạm Luật BHXH. Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu để xác định các doanh nghiệp có dấu hiệu trốn đóng, nợ đọng BHXH.
5.2. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Thanh Tra và Xử Lý Vi Phạm
Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ thanh tra, kiểm tra về pháp luật BHXH, kỹ năng thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm Luật BHXH, đảm bảo tính răn đe và phòng ngừa.
VI. Phát Triển Đối Tượng Tham Gia BHXH Bắt Buộc Tại Triệu Sơn
Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là một trong những mục tiêu quan trọng để đảm bảo an sinh xã hội. Thực hiện tốt công tác thu BHXH bắt buộc sẽ góp phần tăng trưởng quỹ BHXH, khi đó quỹ BHXH sẽ hạch toán độc lập với ngân sách Nhà nước, chủ động được nguồn chi trả cho các đối tượng hưởng BHXH. Hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực . Cải cách thủ tục hành chính . Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thu BHXH . Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH bắt buộc tại BHXH huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa . Kiến nghị đối với Nhà nước . Kiến nghị với BHXH Việt Nam.
6.1. Rà Soát và Thống Kê Số Lượng Doanh Nghiệp và NLĐ
Rà soát, thống kê đầy đủ số lượng doanh nghiệp và NLĐ trên địa bàn huyện Triệu Sơn, bao gồm cả khu vực chính thức và phi chính thức. Xác định số lượng NLĐ chưa tham gia BHXH bắt buộc và nguyên nhân.
6.2. Xây Dựng Chính Sách Hỗ Trợ Doanh Nghiệp và NLĐ Tham Gia BHXH
Nghiên cứu, đề xuất các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và NLĐ tham gia BHXH bắt buộc, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, các hộ kinh doanh cá thể. Tạo điều kiện thuận lợi cho NLĐ tự do, lao động thời vụ tham gia BHXH tự nguyện.
