Giáo dục phát triển bền vững trong dạy học sinh thái học

LỜI MỞ ĐẦU

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Phát triển bền vững

1.1.1. Khái niệm phát triển bền vững

1.1.2. Các thành phần của phát triển bền vững

1.2. Giáo dục phát triển bền vững

1.2.1. Khái niệm giáo dục phát triển bền vững

1.2.2. Mục đích, mục tiêu của giáo dục phát triển bền vững

1.2.3. Nội dung của giáo dục phát triển bền vững

1.3. Dạy học tích hợp

1.3.1. Khái niệm tích hợp

1.3.2. Khái niệm dạy học tích hợp

1.3.3. Mục đích của dạy học tích hợp

1.3.4. Các mức độ tích hợp

1.4. CƠ SỞ THỰC TIỄN

1.4.1. Về phía nhà trường

1.4.2. Về phía giáo viên

1.4.3. Về phía học sinh

1.5. Kết luận Chương 1

2. CHƯƠNG 2: TÍCH HỢP GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TRONG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC – SINH HỌC 12 THPT

2.1. CÁC NGUYÊN TẮC TÍCH HỢP GDPTBV TRONG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC – SINH HỌC 12 THPT

2.1.1. Nguyên tắc chọn lọc tập trung

2.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đặc trưng của môn học

2.1.3. Nguyên tắc không gây quá tải

2.1.4. Phát huy cao độ tính tích cực nhận thức của HS, tận dụng tối đa mọi khả năng và vốn sống của HS

2.1.5. Nội dung GDPTBV phải chú trọng đến các vấn đề thực tiễn

2.1.6. Một số nguyên tắc khác

2.2. QUY TRÌNH TÍCH HỢP GDPTBV TRONG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC – SINH HỌC 12 THPT

2.3. PHÂN TÍCH CẤU TRÚC, NỘI DUNG PHẦN SINH THÁI HỌC – SINH HỌC 12 THPT NHẰM XÁC ĐỊNH MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH, MỤC TIÊU MỖI BÀI HỌC CỤ THỂ

2.3.1. Cấu trúc, nội dung phần Sinh thái học – Sinh học 12 THPT

2.3.2. Mục tiêu của phần Sinh thái học – Sinh học 12 THPT

2.3.2.1. Về kiến thức

2.3.2.2. Về kỹ năng

2.4. XÁC ĐỊNH CỤ THỂ NỘI DUNG GDPTBV VÀ MỨC ĐỘ TÍCH HỢP VÀO MỖI BÀI HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC – SINH HỌC 12 THPT

2.4.1. Ví dụ về tích hợp các nội dung GDPTBV vào trong dạy học phần Sinh thái học – Sinh học 12 THPT

2.4.2. Xây dựng địa chỉ tích hợp GDPTBV trong các bài học thuộc phần Sinh thái học – Sinh học 12 THPT

2.5. QUY TRÌNH NHẬN THỨC CỦA HS VỀ GDPTBV TRONG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC – SINH HỌC 12 THPT

2.5.1. Quy trình nhận thức các nội dung GDPTBV của HS trong dạy học phần Sinh thái học – Sinh học 12 THPT

2.5.2. Ví dụ vận dụng quy trình nhận thức GDPTBV trong dạy học mục VII, bài 38 – Các đặc trưng cơ bản của QTSV

2.6. ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GDPTBV TRONG DẠY HỌC PHẦN SINH THÁI HỌC – SINH HỌC 12 THPT

2.6.1. Quy trình tổ chức hoạt động GDPTBV trong dạy học phần Sinh thái học – Sinh học 12 THPT

2.6.2. Ví dụ vận dụng quy trình tổ chức hoạt động GDPTBV trong dạy học phần củng cố bài 40 - Quần xã sinh vật và một số đặc trưng cơ bản của quần xã

2.7. Kết luận Chương 2

3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

3.1. MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM

3.2. NỘI DUNG THỰC NGHIỆM

3.3. PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM

3.3.1. Chọn trường, học sinh và giáo viên tham gia thực nghiệm

3.3.2. Bố trí thực nghiệm

3.4. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM

3.4.1. Phân tích định lượng

3.4.2. Phân tích định tính

3.5. Kết luận chương 3

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Giáo dục bền vững Khái niệm và mục tiêu

Phần này định nghĩa Giáo dục phát triển bền vững (GDPTBV) và phát triển bền vững (PTBV). GDPTBV, theo UNESCO, là quá trình giáo dục nhằm trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để sống trong một thế giới bền vững. PTBV là sự phát triển đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Điều này đòi hỏi sự cân bằng giữa phát triển kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. Mục tiêu GDPTBV hướng đến thay đổi nhận thức, hành vi và lối sống của học sinh, giúp các em đóng góp tích cực vào việc xây dựng một xã hội bền vững. Tài liệu đề cập đến tầm quan trọng của việc tích hợp GDPTBV vào giáo dục quốc dân, đặc biệt ở cấp trung học phổ thông, như được thể hiện trong các văn bản chính sách của Đảng và Nhà nước. Giáo dục môi trường bền vững là một khía cạnh quan trọng của GDPTBV, tập trung vào việc nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên bền vững. Thực hành bền vững trong giáo dục bao gồm việc áp dụng các phương pháp giảng dạy tích hợp, khuyến khích học tập dựa trên trải nghiệm và dự án thực tiễn.

1.1. Ba trụ cột của phát triển bền vững

Tài liệu nhấn mạnh ba trụ cột chính của PTBV: kinh tế, xã hội và môi trường. Phát triển kinh tế bền vững cần cân nhắc tác động lâu dài của tăng trưởng kinh tế đến môi trường và chất lượng cuộc sống. Công bằng xã hội đảm bảo mọi người được hưởng lợi ích từ sự phát triển, không ai bị bỏ lại phía sau. Bảo vệ môi trường tập trung vào việc bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ hệ sinh thái. Sự kết hợp hài hòa giữa ba trụ cột này là chìa khóa cho phát triển bền vững toàn cầu. Mục tiêu phát triển bền vững giáo dục (SDG giáo dục) liên quan trực tiếp đến việc đạt được sự cân bằng này trong giáo dục. ESD (Education for Sustainable Development) là một khái niệm quan trọng, nhấn mạnh vai trò của giáo dục trong việc thúc đẩy PTBV.

1.2. Tích hợp GDPTBV trong chương trình giáo dục

Việc tích hợp GDPTBV vào chương trình giảng dạy là cần thiết. Tài liệu đề cập đến thách thức trong việc tích hợp GDPTBV vào các môn học hiện hành, đặc biệt là sự thiếu hụt tài liệu tham khảo trực tiếp liên quan đến GDPTBV. Chương trình giáo dục phát triển bền vững cần được thiết kế bài bản, đảm bảo tính hệ thống và phù hợp với từng cấp học. Giáo dục phát triển bền vững tiểu học, giáo dục phát triển bền vững trung học, và giáo dục phát triển bền vững đại học sẽ có những nội dung và phương pháp khác nhau, nhưng đều hướng đến mục tiêu chung là xây dựng nhận thức và hành động vì một tương lai bền vững. Mục tiêu phát triển bền vững giáo dục cần được cụ thể hóa thành các mục tiêu nhỏ hơn, dễ thực hiện và đánh giá.

II. Áp dụng GDPTBV trong dạy học Sinh thái học

Phần này tập trung vào việc tích hợp GDPTBV vào môn Sinh thái học, lớp 12 THPT. Dạy học sinh thái học cung cấp kiến thức về mối quan hệ giữa sinh vật với sinh vật và môi trường, rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích và tổng hợp thông tin. Việc tích hợp GDPTBV vào môn học này là khả thi, vì nó giúp học sinh hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên bền vững. Sinh thái học và giáo dục có mối liên hệ chặt chẽ, giúp học sinh hình thành nhận thức về sự cân bằng sinh thái và tác động của con người đến môi trường. Nhận thức môi trường và bảo vệ môi trường là hai yếu tố then chốt cần được nhấn mạnh trong quá trình dạy và học.

2.1. Phương pháp dạy học tích hợp

Tài liệu đề xuất các phương pháp dạy học tích hợp để hiệu quả hơn trong việc tích hợp GDPTBV. Học tập dựa trên trải nghiệm và học tập dựa trên dự án giúp học sinh chủ động tham gia quá trình học tập và ứng dụng kiến thức vào thực tiễn. Phương pháp dạy học tích hợp cũng giúp kết nối kiến thức giữa các môn học, tạo ra một bức tranh toàn diện về PTBV. Giáo dục STEM và bền vững có thể được kết hợp để khuyến khích tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề liên quan đến môi trường. Thực hành bền vững trong trường học như trường học xanh, quản lý rác thải trường học, tiết kiệm năng lượng trường học và giảm khí thải nhà kính trường học là những ví dụ cụ thể.

2.2. Đánh giá hiệu quả của việc tích hợp GDPTBV

Tài liệu đề cập đến việc sử dụng phương pháp thực nghiệm sư phạm để đánh giá hiệu quả của việc tích hợp GDPTBV. Đánh giá giáo dục phát triển bền vững cần bao gồm cả đánh giá định lượng và định tính. Đánh giá định lượng có thể tập trung vào kết quả học tập của học sinh, trong khi đánh giá định tính nhấn mạnh vào sự thay đổi nhận thức và hành vi của học sinh. Vai trò giáo viên trong giáo dục bền vững là rất quan trọng. Giáo viên cần được đào tạo và trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết để thực hiện hiệu quả việc tích hợp GDPTBV vào quá trình dạy học. Học liệu giáo dục phát triển bền vững cần được cập nhật và đa dạng hóa để đáp ứng nhu cầu của học sinh.

III. Kết luận và kiến nghị

Phần này tóm tắt những kết luận chính của tài liệu và đưa ra một số kiến nghị. Việc tích hợp GDPTBV vào giáo dục là cần thiết và khả thi. Nền kinh tế tuần hoàn trong giáo dục là một hướng đi tiềm năng. Tư duy hệ thống trong giáo dục bền vững giúp học sinh hiểu được mối quan hệ phức tạp giữa các yếu tố khác nhau trong hệ thống. Sự tham gia cộng đồng trong giáo dục bền vững tạo ra môi trường học tập tích cực và hiệu quả. Nghiên cứu giáo dục phát triển bền vững cần được tiếp tục để hoàn thiện mô hình và phương pháp tích hợp GDPTBV vào chương trình giáo dục.

Tích hợp giáo dục phát triển bền vững vào dạy học sinh thái học để nâng cao chất lượng và thay đổi nhận thức của học sinh