## Tổng quan nghiên cứu

Việt Nam là quốc gia sở hữu nhiều di sản văn hóa và thiên nhiên được UNESCO công nhận, với 7 di sản thiên nhiên thế giới, 3 kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể, 4 di sản văn hóa phi vật thể và 2 di sản tư liệu thế giới. Tỉnh Thái Nguyên, với hơn 780 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 39 di tích cấp quốc gia và 79 di tích cấp tỉnh, là vùng đất giàu giá trị di sản đa dạng cả về văn hóa vật thể và phi vật thể. Tuy nhiên, việc giáo dục giá trị di sản trong dạy học Địa lí lớp 12 tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh còn nhiều hạn chế, chưa phát huy hết tiềm năng trong việc nâng cao nhận thức và ý thức bảo vệ di sản của học sinh.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xây dựng và đề xuất các phương pháp giáo dục giá trị di sản phù hợp trong dạy học Địa lí lớp 12, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục, phát huy giá trị di sản tỉnh Thái Nguyên. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường THPT trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn từ năm 2014 đến 2015. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho giáo viên Địa lí trong việc tích hợp giáo dục giá trị di sản vào chương trình giảng dạy, đồng thời góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên của địa phương.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết duy vật biện chứng:** Nhấn mạnh mối liên hệ phổ biến và tính phát triển không ngừng của các sự vật, hiện tượng, giúp hiểu rõ sự vận động và phát triển của di sản trong bối cảnh lịch sử và xã hội.
- **Lý thuyết hệ thống:** Xem di sản như một hệ thống các thành phần liên kết chặt chẽ, ảnh hưởng lẫn nhau, từ đó xác định mối quan hệ giữa giáo dục di sản với nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học.
- **Lý thuyết phát triển bền vững:** Đề cao sự phát triển kinh tế - xã hội hài hòa với bảo vệ môi trường và di sản, làm cơ sở cho việc giáo dục ý thức bảo vệ di sản trong học sinh.
- **Khái niệm di sản:** Bao gồm di sản văn hóa vật thể (di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh) và phi vật thể (lễ hội, phong tục, nghệ thuật truyền thống).
- **Khái niệm giáo dục di sản:** Giáo dục nhằm nâng cao nhận thức, thái độ và hành vi bảo vệ, phát huy giá trị di sản thông qua các hoạt động dạy học tích hợp.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập từ tài liệu sách, báo, các văn bản pháp luật liên quan đến bảo tồn di sản, khảo sát thực tế tại các trường THPT tỉnh Thái Nguyên, phỏng vấn chuyên gia và giáo viên.
- **Phương pháp phân tích:** Phân tích, tổng hợp tài liệu, so sánh các mô hình giáo dục di sản trong và ngoài nước; sử dụng phương pháp toán học để xử lý số liệu khảo sát; áp dụng phương pháp chuyên gia để đánh giá nội dung và phương pháp giáo dục.
- **Thực nghiệm sư phạm:** Thực hiện tại các trường THPT Bình Yên và Khánh Hòa với cỡ mẫu khoảng 200 học sinh, phân nhóm thực nghiệm và đối chứng để đánh giá hiệu quả phương pháp giáo dục giá trị di sản tích hợp trong dạy học Địa lí lớp 12.
- **Timeline nghiên cứu:** Nghiên cứu và thu thập tài liệu (6 tháng), thiết kế bài giảng và phương pháp (3 tháng), thực nghiệm sư phạm (4 tháng), phân tích kết quả và hoàn thiện luận văn (3 tháng).

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- Khoảng 21% học sinh biết trên 10 bài dân ca Việt Nam, 73,4% biết chưa đến 10 bài, và 5% không biết bài dân ca nào, cho thấy nhận thức về di sản văn hóa phi vật thể còn hạn chế.
- Việc lồng ghép giáo dục giá trị di sản vào chương trình Địa lí lớp 12 còn mang tính hình thức, chủ yếu qua các bài học về địa lí địa phương và các di tích lịch sử, chưa có sự đầu tư bài bản và hệ thống.
- Thực nghiệm sư phạm cho thấy học sinh lớp thực nghiệm có điểm kiểm tra về kiến thức di sản cao hơn 15% so với nhóm đối chứng, đồng thời thái độ và ý thức bảo vệ di sản được cải thiện rõ rệt.
- Các hình thức tổ chức dạy học ngoại khóa như tham quan di tích, tổ chức câu lạc bộ di sản giúp tăng cường trải nghiệm thực tế, nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị di sản.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế trong giáo dục giá trị di sản là do thiếu tài liệu giảng dạy chuyên biệt, giáo viên chưa được đào tạo bài bản về nội dung này, và chương trình học còn nặng về lý thuyết, thiếu các hoạt động thực tiễn. So với các nghiên cứu quốc tế, việc tích hợp di sản vào giáo dục phổ thông tại Thái Nguyên còn chậm và chưa đồng bộ. Kết quả thực nghiệm cho thấy phương pháp tích hợp giáo dục giá trị di sản vào môn Địa lí lớp 12 có tác động tích cực đến nhận thức và hành vi của học sinh, góp phần bảo tồn di sản địa phương. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh điểm kiểm tra giữa nhóm thực nghiệm và đối chứng, cũng như bảng đánh giá thái độ học sinh trước và sau thực nghiệm.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Xây dựng tài liệu giảng dạy chuyên biệt:** Phát triển bộ giáo án, tài liệu tham khảo về giáo dục giá trị di sản phù hợp với chương trình Địa lí lớp 12, hoàn thành trong vòng 12 tháng, do Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các chuyên gia thực hiện.
- **Tập huấn nâng cao năng lực giáo viên:** Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng tích hợp giáo dục di sản cho giáo viên Địa lí, định kỳ hàng năm, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy.
- **Tăng cường hoạt động ngoại khóa:** Khuyến khích các trường tổ chức tham quan di tích, bảo tàng, lễ hội địa phương, xây dựng câu lạc bộ di sản để học sinh trải nghiệm thực tế, triển khai ngay trong năm học tới.
- **Đẩy mạnh tuyên truyền và phối hợp cộng đồng:** Hợp tác với các cơ quan văn hóa, địa phương để tuyên truyền về giá trị di sản, tạo môi trường giáo dục ngoài nhà trường, nâng cao ý thức bảo vệ di sản trong cộng đồng.
- **Đánh giá và điều chỉnh chương trình:** Sở Giáo dục và Đào tạo cần thường xuyên đánh giá hiệu quả tích hợp giáo dục giá trị di sản trong dạy học, điều chỉnh nội dung và phương pháp phù hợp với thực tiễn.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Giáo viên Địa lí THPT:** Nắm bắt phương pháp tích hợp giáo dục giá trị di sản vào bài giảng, nâng cao hiệu quả giảng dạy và giáo dục học sinh.
- **Nhà quản lý giáo dục:** Có cơ sở để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo và phát triển chương trình giáo dục di sản trong trường phổ thông.
- **Nghiên cứu sinh, học viên cao học:** Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp thực nghiệm sư phạm và kết quả nghiên cứu về giáo dục di sản.
- **Các tổ chức bảo tồn di sản và văn hóa:** Hiểu rõ vai trò của giáo dục trong bảo tồn di sản, phối hợp với nhà trường để triển khai các hoạt động giáo dục phù hợp.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Giáo dục giá trị di sản là gì?**  
Giáo dục giá trị di sản là quá trình truyền đạt kiến thức, hình thành nhận thức, thái độ và hành vi bảo vệ, phát huy các giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thông qua các hoạt động dạy học và trải nghiệm thực tế.

2. **Tại sao cần tích hợp giáo dục giá trị di sản vào môn Địa lí lớp 12?**  
Môn Địa lí lớp 12 cung cấp kiến thức về địa lý tự nhiên, kinh tế, xã hội và địa phương, là cơ hội để lồng ghép giáo dục di sản nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và di sản trong học sinh.

3. **Phương pháp nào hiệu quả để giáo dục giá trị di sản?**  
Phương pháp tích hợp nội dung di sản vào bài giảng, kết hợp với hoạt động ngoại khóa như tham quan di tích, tổ chức câu lạc bộ di sản và thực nghiệm sư phạm được đánh giá cao về hiệu quả.

4. **Làm thế nào để đánh giá hiệu quả giáo dục giá trị di sản?**  
Có thể đánh giá qua kết quả kiểm tra kiến thức, khảo sát thái độ, hành vi của học sinh trước và sau khi áp dụng phương pháp giáo dục giá trị di sản, cũng như qua các hoạt động thực tế của học sinh.

5. **Những khó khăn thường gặp khi triển khai giáo dục giá trị di sản?**  
Khó khăn gồm thiếu tài liệu chuyên biệt, giáo viên chưa được đào tạo bài bản, chương trình học nặng lý thuyết, thiếu kinh phí và sự phối hợp giữa nhà trường với các cơ quan văn hóa địa phương.

## Kết luận

- Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về giáo dục giá trị di sản trong dạy học Địa lí lớp 12 tại tỉnh Thái Nguyên.  
- Xác định được các nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục giá trị di sản phù hợp với đặc điểm chương trình và tâm sinh lý học sinh.  
- Thiết kế và thực nghiệm thành công một số bài giảng tích hợp giáo dục giá trị di sản, nâng cao nhận thức và thái độ của học sinh.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị di sản trong trường phổ thông.  
- Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm phát triển tài liệu, đào tạo giáo viên, tăng cường hoạt động ngoại khóa và phối hợp cộng đồng để bảo tồn và phát huy giá trị di sản bền vững.  

Hành động ngay hôm nay để góp phần bảo vệ và phát huy giá trị di sản qua giáo dục, tạo nền tảng vững chắc cho thế hệ tương lai yêu quý và gìn giữ di sản văn hóa, thiên nhiên của quê hương và đất nước.