Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của ngành công nghiệp sản xuất bia tại Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ phụ trợ hiện đại trở thành yếu tố chiến lược quyết định sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Công ty TNHH một thành viên Đầu tư Việt Hà, với hơn 47 năm hoạt động, đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và hiện là một trong những doanh nghiệp dẫn đầu ngành công nghiệp Thủ đô. Từ năm 2009 đến 2012, doanh thu của Nhà máy Bia Việt Hà tăng trung bình trên 10% mỗi năm, đạt 2.210 tỷ đồng năm 2012, đồng thời lợi nhuận sau thuế duy trì ổn định ở mức khoảng 150 tỷ đồng. Tuy nhiên, Nhà máy vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế về công nghệ phụ trợ, đặc biệt là công nghệ làm lạnh dịch hèm và công nghệ lò hơi, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm và chi phí sản xuất.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng ứng dụng công nghệ phụ trợ tại Nhà máy Bia Việt Hà trong giai đoạn 2010-2012, từ đó đề xuất các giải pháp công nghệ làm lạnh dịch hèm, công nghệ lò hơi đốt dầu FO và cơ chế khuyến khích vật chất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động sản xuất bia tại Nhà máy Bia Việt Hà, với trọng tâm là các công nghệ phụ trợ và chính sách khuyến khích người lao động. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất lao động và nâng cao chất lượng sản phẩm, góp phần tăng sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên ba khung lý thuyết chính:

  1. Lý thuyết về công nghệ phụ trợ trong sản xuất công nghiệp: Công nghệ phụ trợ được định nghĩa là hệ thống các phương pháp, quy trình và thiết bị hỗ trợ công nghệ chính nhằm đạt được các thông số kỹ thuật yêu cầu trong sản xuất. Vai trò của công nghệ phụ trợ là giảm chi phí nguyên vật liệu, năng lượng, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng suất lao động.

  2. Lý thuyết về công nghệ làm lạnh dịch hèm trong sản xuất bia: Công nghệ làm lạnh dịch hèm nhằm hạ nhiệt độ dịch hèm từ khoảng 70°C xuống 14-16°C để tối ưu quá trình lên men, tăng khả năng bão hòa oxy và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn. Hai công nghệ phổ biến là làm lạnh kiểu dàn hở và làm lạnh kiểu dàn kín (máy lạnh nhanh tấm bản). Ưu nhược điểm của từng công nghệ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng bia.

  3. Lý thuyết về công nghệ lò hơi trong sản xuất bia: Lò hơi cung cấp hơi nước quá nhiệt phục vụ các công đoạn như đường hóa, cô dịch hèm, thanh trùng thiết bị. Các loại lò hơi phổ biến gồm lò hơi ghi xích, lò hơi đốt than phun, lò hơi ống nước với nhiều kiểu dáng khác nhau (chữ Z, chữ D nghiêng, chữ D đứng). Hiệu suất và tính linh hoạt của lò hơi ảnh hưởng đến chi phí nhiên liệu và chất lượng sản phẩm.

Ngoài ra, luận văn áp dụng lý thuyết về cơ chế khuyến khích vật chất nhằm nâng cao hiệu quả lao động, bao gồm chính sách tiền lương, tiền thưởng và phúc lợi, với nguyên tắc công bằng, minh bạch và phù hợp với năng lực người lao động.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp:

  • Thu thập dữ liệu thứ cấp: Số liệu tài chính, kỹ thuật từ báo cáo hoạt động của Nhà máy Bia Việt Hà giai đoạn 2009-2012, các tài liệu kỹ thuật về công nghệ làm lạnh và lò hơi, cũng như các nghiên cứu về chính sách khuyến khích vật chất.

  • Phân tích thống kê và so sánh: Đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh, mức tiêu hao năng lượng, chi phí sản xuất trước và sau khi áp dụng các công nghệ phụ trợ. So sánh thực trạng công nghệ tại Việt Hà với một số nhà máy bia trong nước như Bia Thanh Hóa, Bia Sài Gòn - Hà Nội và Nhà máy Bia Việt Nam.

  • Phân tích định tính: Đánh giá ưu nhược điểm của các công nghệ hiện tại, khảo sát cơ chế khuyến khích vật chất và tác động đến năng suất lao động.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Dữ liệu thu thập từ toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh của Nhà máy Bia Việt Hà trong giai đoạn nghiên cứu, kết hợp với các báo cáo kỹ thuật và khảo sát nhân viên.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích dữ liệu từ năm 2010 đến 2012, đề xuất giải pháp và kế hoạch triển khai cho giai đoạn 2013-2015.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả kinh doanh tăng trưởng ổn định: Doanh thu Nhà máy Bia Việt Hà tăng từ 1.745 tỷ đồng năm 2009 lên 2.210 tỷ đồng năm 2012, tương đương mức tăng trung bình trên 10% mỗi năm. Lợi nhuận sau thuế duy trì khoảng 150 tỷ đồng, cho thấy sự ổn định trong hoạt động kinh doanh.

  2. Công nghệ làm lạnh dịch hèm còn lạc hậu: Nhà máy sử dụng thiết bị làm lạnh kiểu bản mỏng với tác nhân lạnh là nước 30°C và glycol -5°C. Công nghệ này có ưu điểm nhỏ gọn, làm lạnh nhanh nhưng vẫn tồn tại nhược điểm như hàm lượng cặn mịn không được tách ra, cần bổ sung oxy cưỡng bức, và nguy cơ nhiễm khuẩn còn tiềm ẩn. So sánh với công nghệ làm lạnh tại Bia Thanh Hóa và Bia Sài Gòn - Hà Nội cho thấy Việt Hà chưa tận dụng tối đa hiệu quả tiết kiệm năng lượng và nâng cao chất lượng sản phẩm.

  3. Công nghệ lò hơi chưa tối ưu: Nhà máy chủ yếu sử dụng lò hơi đốt dầu FO với hiệu suất chưa cao, tiêu hao nhiên liệu lớn. So với Nhà máy Bia Việt Nam, nơi đã giảm tiêu hao năng lượng từ 11,21 KWh/hl bia xuống còn 10,95 KWh/hl bia, Việt Hà còn nhiều tiềm năng cải tiến. Việc áp dụng các loại lò hơi ống nước kiểu chữ D nghiêng hoặc chữ D đứng có thể nâng cao hiệu suất và giảm chi phí nhiên liệu.

  4. Cơ chế khuyến khích vật chất chưa phát huy tối đa: Chính sách tiền lương, thưởng và phúc lợi hiện tại chưa thực sự tạo động lực mạnh mẽ cho người lao động. Mức thưởng sáng kiến và tiết kiệm nguyên liệu chưa được áp dụng rộng rãi, dẫn đến năng suất lao động chưa đạt mức kỳ vọng. Các doanh nghiệp như Bia Thanh Hóa đã áp dụng chính sách thưởng tiết kiệm và sáng kiến hiệu quả, góp phần tiết kiệm hàng tỷ đồng chi phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế công nghệ phụ trợ tại Nhà máy Bia Việt Hà là do nguồn vốn đầu tư hạn chế, dẫn đến việc duy trì các thiết bị cũ kỹ, công nghệ lạc hậu. Việc áp dụng công nghệ làm lạnh dịch hèm kiểu bản mỏng tuy có ưu điểm về thời gian làm lạnh nhanh nhưng chưa tối ưu về mặt vệ sinh và tiết kiệm năng lượng. So sánh với các nhà máy khác cho thấy, việc đầu tư công nghệ lạnh nhanh một cấp hoặc tận dụng khí biogas để đốt lò hơi đã giúp giảm đáng kể chi phí nhiên liệu và tăng hiệu quả sản xuất.

Về công nghệ lò hơi, việc sử dụng lò hơi đốt dầu FO truyền thống với hiệu suất thấp làm tăng chi phí sản xuất. Các loại lò hơi ống nước hiện đại có khả năng tuần hoàn tự nhiên, thời gian khởi động nhanh và hiệu suất cao hơn, phù hợp với yêu cầu sản xuất bia hiện đại. Việc chuyển đổi công nghệ này sẽ giúp Nhà máy giảm tiêu hao nhiên liệu, giảm phát thải và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Chính sách khuyến khích vật chất đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động và hiệu quả sản xuất. Kinh nghiệm từ các doanh nghiệp khác cho thấy, việc xây dựng cơ chế thưởng sáng kiến, tiết kiệm nguyên liệu và phúc lợi đa dạng giúp tạo động lực cho người lao động, giảm tỷ lệ nghỉ việc và tăng sự gắn bó với doanh nghiệp. Nhà máy Bia Việt Hà cần cải tiến chính sách này để phát huy tối đa hiệu quả của các giải pháp công nghệ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ doanh thu tăng trưởng, bảng so sánh mức tiêu hao năng lượng giữa các nhà máy, và sơ đồ chuỗi lợi ích của từng giải pháp công nghệ nhằm minh họa rõ ràng hiệu quả và tác động của các giải pháp đề xuất.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Ứng dụng công nghệ lạnh nhanh dịch hèm một cấp hiện đại

    • Mục tiêu: Giảm nguy cơ nhiễm khuẩn, tăng chất lượng bia, giảm chi phí năng lượng.
    • Thời gian: Triển khai trong giai đoạn 2013-2015.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng kỹ thuật phối hợp với nhà cung cấp thiết bị công nghệ.
    • Giải pháp: Thay thế thiết bị làm lạnh kiểu bản mỏng bằng máy lạnh nhanh tấm bản một cấp sử dụng nước làm tác nhân lạnh, đồng thời bổ sung hệ thống bão hòa oxy tự động.

  2. Nâng cấp công nghệ lò hơi đốt dầu FO sang lò hơi ống nước kiểu chữ D nghiêng hoặc chữ D đứng

    • Mục tiêu: Tăng hiệu suất lò hơi, giảm tiêu hao nhiên liệu ít nhất 10%.
    • Thời gian: Lập kế hoạch đầu tư và triển khai trong 2 năm (2013-2014).
    • Chủ thể thực hiện: Ban quản lý dự án, phòng kỹ thuật và tài chính.
    • Giải pháp: Thay thế hoặc cải tạo lò hơi hiện tại, đồng thời áp dụng hệ thống thu hồi nhiệt và tận dụng khí biogas từ xử lý nước thải.

  3. Xây dựng cơ chế khuyến khích vật chất hiệu quả cho người lao động

    • Mục tiêu: Tăng năng suất lao động, giảm tỷ lệ nghỉ việc, khuyến khích sáng kiến cải tiến.
    • Thời gian: Áp dụng ngay từ năm 2013 và đánh giá hiệu quả hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự phối hợp với ban lãnh đạo.
    • Giải pháp: Thiết lập chính sách thưởng tiết kiệm nguyên liệu, thưởng sáng kiến, nâng cao phúc lợi tự nguyện như bảo hiểm sức khỏe, chế độ nghỉ ngơi hợp lý.

  4. Đào tạo và nâng cao năng lực quản lý công nghệ và vận hành thiết bị

    • Mục tiêu: Đảm bảo vận hành hiệu quả các công nghệ mới, giảm sự cố kỹ thuật.
    • Thời gian: Tổ chức đào tạo định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự và phòng kỹ thuật.
    • Giải pháp: Mời chuyên gia đào tạo, xây dựng quy trình vận hành chuẩn, đánh giá năng lực nhân viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Nhà máy sản xuất bia

    • Lợi ích: Hiểu rõ về vai trò và tác động của công nghệ phụ trợ, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.
    • Use case: Lập kế hoạch nâng cấp công nghệ, cải thiện hiệu quả sản xuất.

  2. Chuyên viên kỹ thuật và quản lý vận hành thiết bị

    • Lợi ích: Nắm bắt kiến thức về công nghệ làm lạnh dịch hèm, lò hơi và các thiết bị phụ trợ.
    • Use case: Vận hành, bảo trì và tối ưu hóa hệ thống công nghệ hiện có.

  3. Phòng nhân sự và quản trị nguồn nhân lực

    • Lợi ích: Áp dụng các chính sách khuyến khích vật chất phù hợp để nâng cao năng suất lao động.
    • Use case: Xây dựng chính sách lương thưởng, phúc lợi cho người lao động trong ngành sản xuất bia.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Công nghệ thực phẩm

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn về ứng dụng công nghệ và quản trị nhân sự trong sản xuất công nghiệp.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến công nghệ sản xuất và quản trị doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công nghệ làm lạnh dịch hèm có ảnh hưởng thế nào đến chất lượng bia?
    Công nghệ làm lạnh dịch hèm giúp hạ nhiệt độ dịch hèm xuống 14-16°C, tạo điều kiện tối ưu cho quá trình lên men, tăng độ bão hòa oxy và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn. Ví dụ, làm lạnh nhanh còn giúp tách cặn mịn, làm bia trong hơn và dễ lọc hơn.

  2. Tại sao cần nâng cấp công nghệ lò hơi trong sản xuất bia?
    Lò hơi cung cấp hơi nước quá nhiệt cho nhiều công đoạn sản xuất. Công nghệ lò hơi hiện đại giúp tăng hiệu suất, giảm tiêu hao nhiên liệu và giảm phát thải. Nhà máy Bia Việt Nam đã giảm tiêu hao năng lượng từ 11,21 KWh/hl xuống còn 10,95 KWh/hl nhờ cải tiến lò hơi.

  3. Cơ chế khuyến khích vật chất ảnh hưởng thế nào đến năng suất lao động?
    Chính sách khuyến khích vật chất như tiền lương, thưởng sáng kiến và phúc lợi giúp người lao động yên tâm công tác, tăng động lực làm việc và sáng tạo. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy trả lương theo kết quả công việc có thể tăng năng suất lao động từ 29% đến 63%.

  4. Những khó khăn chính khi áp dụng công nghệ phụ trợ mới là gì?
    Các khó khăn gồm chi phí đầu tư lớn, thiếu nguồn vốn, trình độ quản lý và vận hành chưa cao, cũng như sự kháng cự thay đổi từ người lao động. Doanh nghiệp cần có kế hoạch đào tạo và cơ chế khuyến khích phù hợp để vượt qua.

  5. Làm thế nào để tiết kiệm năng lượng trong nhà máy sản xuất bia?
    Tiết kiệm năng lượng có thể thực hiện bằng cách sử dụng thiết bị tiết kiệm năng lượng, tận dụng nhiệt thải, thay thế bóng đèn tiết kiệm điện, và tận dụng khí biogas từ xử lý nước thải để đốt lò hơi. Công ty Bia Sài Gòn - Hà Nội đã giảm tiêu hao dầu FO khoảng 10% nhờ các giải pháp này.

Kết luận

  • Công nghệ phụ trợ đóng vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng sản phẩm và giảm chi phí sản xuất tại Nhà máy Bia Việt Hà.
  • Hiện trạng công nghệ làm lạnh dịch hèm và lò hơi còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất và cạnh tranh trên thị trường.
  • Cơ chế khuyến khích vật chất chưa phát huy tối đa vai trò trong việc nâng cao năng suất lao động và sáng kiến cải tiến.
  • Đề xuất các giải pháp công nghệ làm lạnh nhanh một cấp, nâng cấp lò hơi đốt dầu FO, xây dựng chính sách khuyến khích vật chất hiệu quả và đào tạo nhân lực vận hành.
  • Kế hoạch triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2013-2015 nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tăng sức cạnh tranh của Nhà máy Bia Việt Hà.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo Nhà máy cần ưu tiên đầu tư công nghệ phụ trợ hiện đại và hoàn thiện chính sách nhân sự để phát huy tối đa hiệu quả sản xuất. Các phòng ban liên quan nên phối hợp chặt chẽ trong việc triển khai và giám sát tiến độ thực hiện các giải pháp đề xuất.