Tổng quan nghiên cứu

Ban quản lý khu di tích Lịch sử - Sinh thái ATK Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên, là một trong những địa điểm lịch sử quan trọng của dân tộc Việt Nam, gắn liền với cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954). Theo ước tính, khu di tích này thu hút hàng nghìn lượt khách tham quan mỗi năm, góp phần phát triển du lịch và bảo tồn giá trị văn hóa lịch sử. Tuy nhiên, công tác quản lý tài chính tại Ban quản lý khu di tích còn nhiều hạn chế, chưa phát huy hết tiềm năng, ảnh hưởng đến hiệu quả bảo tồn và phát triển du lịch. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính tại Ban quản lý khu di tích trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện cho giai đoạn 2021-2025. Nghiên cứu tập trung vào các hoạt động lập kế hoạch tài chính, quản lý thu - chi, quản lý tài sản và kiểm tra giám sát tài chính. Ý nghĩa của đề tài thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính, giảm áp lực ngân sách nhà nước, đồng thời tăng thu nhập cho cán bộ viên chức, góp phần phát triển bền vững khu di tích và du lịch địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý tài chính công và mô hình quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu. Các khái niệm trọng tâm bao gồm:

  • Đơn vị sự nghiệp có thu: tổ chức công lập được phép thu phí, lệ phí để bù đắp chi phí hoạt động, không vì mục đích lợi nhuận.
  • Quản lý tài chính: quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát các nguồn thu, chi nhằm sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính.
  • Phương thức quản lý tài chính: gồm khoán chi ngân sách nhà nước và tự chủ tài chính.
  • Nguyên tắc quản lý tài chính: hiệu quả, thống nhất, tập trung dân chủ, công khai minh bạch.
  • Chỉ tiêu đánh giá quản lý tài chính: tỷ trọng nguồn thu, tỷ lệ tăng thu nhập cán bộ, tỷ trọng đầu tư trang thiết bị, mức độ sai phạm tài chính.

Khung lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính và xây dựng các giải pháp phù hợp với đặc thù của Ban quản lý khu di tích.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp gồm báo cáo tài chính, dự toán thu chi giai đoạn 2016-2020 của Ban quản lý khu di tích, các văn bản pháp luật liên quan, tài liệu nghiên cứu khoa học và số liệu từ các cơ quan quản lý địa phương. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ quản lý và nhân viên Ban quản lý nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê: xử lý số liệu thu chi, dự toán, tỷ lệ hoàn thành dự toán.
  • Phân tích so sánh: đối chiếu kết quả thực hiện với các tiêu chuẩn, quy định và kinh nghiệm từ các Ban quản lý khu di tích khác.
  • Phân tích định tính: đánh giá nguyên nhân tồn tại, hạn chế qua phỏng vấn và khảo sát.
  • Phương pháp hệ thống hóa và tổng hợp: xây dựng luận cứ khoa học cho đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu khảo sát gồm khoảng 30 cán bộ viên chức Ban quản lý, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các bộ phận liên quan. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2020, với định hướng giải pháp cho giai đoạn 2021-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng lập kế hoạch tài chính: Ban quản lý đã xây dựng dự toán thu chi hàng năm, tuy nhiên tỷ lệ hoàn thành dự toán thu giai đoạn 2016-2020 chỉ đạt khoảng 75%, trong khi tỷ lệ hoàn thành dự toán chi đạt trên 85%. Điều này cho thấy công tác dự báo nguồn thu còn hạn chế, ảnh hưởng đến cân đối tài chính.

  2. Quản lý các khoản thu: Nguồn thu chủ yếu đến từ phí dịch vụ du lịch và các khoản xã hội hóa. Tỷ trọng nguồn thu từ hoạt động sự nghiệp chiếm khoảng 60% tổng thu. Tuy nhiên, công tác thu chưa được khai thác tối đa, dẫn đến nguồn thu chưa ổn định và chưa đáp ứng đủ nhu cầu chi tiêu.

  3. Quản lý các khoản chi: Các khoản chi tập trung vào bảo tồn, tu bổ di tích và chi thường xuyên cho hoạt động quản lý. Tỷ lệ chi cho đầu tư phát triển cơ sở vật chất chiếm khoảng 20% tổng chi. Việc phân bổ chi chưa thực sự linh hoạt, còn tồn tại tình trạng chi vượt dự toán ở một số khoản.

  4. Quản lý tài sản công: Ban quản lý đã thực hiện theo quy định về quản lý tài sản cố định, tuy nhiên việc theo dõi, kiểm kê tài sản chưa thường xuyên, dẫn đến rủi ro thất thoát tài sản. Công tác kiểm tra, giám sát tài chính được thực hiện định kỳ nhưng chưa đủ chặt chẽ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại là do cơ chế quản lý tài chính còn chưa phù hợp với đặc thù đơn vị sự nghiệp có thu tại khu di tích, trình độ cán bộ quản lý tài chính còn hạn chế, và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các phòng ban. So sánh với kinh nghiệm từ Ban quản lý khu di tích Côn Sơn – Kiếp Bạc và Trung tâm quản lý khu Du lịch – Di tích đền Sóc Sơn, Ban quản lý ATK Định Hóa cần tăng cường đa dạng hóa nguồn thu và nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hoàn thành dự toán thu chi hàng năm, bảng phân bổ nguồn thu theo lĩnh vực, và biểu đồ cơ cấu chi tiêu để minh họa rõ ràng hơn về thực trạng tài chính. Việc hoàn thiện công tác quản lý tài chính sẽ góp phần giảm áp lực ngân sách nhà nước, tăng thu nhập cho cán bộ viên chức, đồng thời thúc đẩy phát triển du lịch và bảo tồn di tích hiệu quả hơn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý tài chính: Tăng cường đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ quản lý tài chính; xây dựng quy chế phối hợp giữa các phòng ban liên quan nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu chi. Thời gian thực hiện: 2021-2023; Chủ thể: Ban quản lý khu di tích phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

  2. Hoàn thiện công tác lập kế hoạch tài chính: Áp dụng công nghệ thông tin trong lập dự toán, dự báo nguồn thu chính xác hơn; xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn gắn với chiến lược phát triển khu di tích. Thời gian: 2021-2022; Chủ thể: Ban quản lý khu di tích.

  3. Tăng cường quản lý thu – chi: Đa dạng hóa các loại hình dịch vụ, khai thác hiệu quả nguồn thu xã hội hóa; kiểm soát chặt chẽ các khoản chi, ưu tiên đầu tư phát triển cơ sở vật chất và bảo tồn di tích. Thời gian: 2021-2025; Chủ thể: Ban quản lý khu di tích, Sở Tài chính.

  4. Hoàn thiện công tác quản lý tài sản: Xây dựng hệ thống quản lý tài sản công khoa học, thường xuyên kiểm kê, đánh giá tài sản; áp dụng phần mềm quản lý tài sản để nâng cao tính minh bạch. Thời gian: 2022-2024; Chủ thể: Ban quản lý khu di tích.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát tài chính: Thiết lập quy trình kiểm tra định kỳ và đột xuất; phối hợp với các cơ quan chức năng để kiểm toán tài chính; công khai báo cáo tài chính nhằm nâng cao tính minh bạch. Thời gian: 2021-2025; Chủ thể: Ban quản lý khu di tích, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý Ban quản lý khu di tích: Nắm bắt thực trạng và giải pháp quản lý tài chính, áp dụng vào công tác quản lý hàng ngày để nâng cao hiệu quả hoạt động.

  2. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch các tỉnh, thành phố: Tham khảo để xây dựng chính sách, hướng dẫn quản lý tài chính cho các Ban quản lý khu di tích trên địa bàn.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý kinh tế, Quản lý công: Tài liệu tham khảo bổ ích về quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp có thu, đặc biệt trong lĩnh vực di tích lịch sử và du lịch.

  4. Các đơn vị sự nghiệp công lập có thu: Áp dụng các giải pháp quản lý tài chính phù hợp với đặc thù đơn vị, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu là gì?
    Quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm soát các nguồn thu, chi nhằm sử dụng hiệu quả nguồn lực tài chính, phục vụ hoạt động sự nghiệp không vì mục đích lợi nhuận.

  2. Tại sao công tác quản lý tài chính tại Ban quản lý khu di tích ATK Định Hóa còn nhiều hạn chế?
    Nguyên nhân chính gồm cơ chế quản lý chưa phù hợp, trình độ cán bộ quản lý còn hạn chế, thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ phận và chưa khai thác tối đa nguồn thu xã hội hóa.

  3. Các giải pháp chính để hoàn thiện công tác quản lý tài chính là gì?
    Bao gồm hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng lập kế hoạch tài chính, đa dạng hóa nguồn thu, quản lý chặt chẽ các khoản chi, quản lý tài sản công hiệu quả và tăng cường kiểm tra giám sát tài chính.

  4. Làm thế nào để tăng thu nhập cho cán bộ viên chức tại Ban quản lý khu di tích?
    Tăng thu nhập thông qua việc đa dạng hóa dịch vụ, khai thác nguồn thu xã hội hóa, sử dụng hiệu quả nguồn thu để bổ sung quỹ lương và các quỹ phúc lợi theo quy định.

  5. Vai trò của công tác kiểm tra, giám sát tài chính trong đơn vị sự nghiệp có thu?
    Giúp phát hiện kịp thời sai phạm, đảm bảo sử dụng nguồn lực tài chính đúng mục đích, nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thất thoát và tăng tính minh bạch trong hoạt động tài chính.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính tại đơn vị sự nghiệp có thu, đặc biệt tại Ban quản lý khu di tích Lịch sử - Sinh thái ATK Định Hóa.
  • Đã phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý tài chính giai đoạn 2016-2020, chỉ ra những kết quả đạt được và tồn tại hạn chế.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính trong giai đoạn 2021-2025, góp phần phát triển bền vững khu di tích và du lịch địa phương.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, là tài liệu tham khảo cho các Ban quản lý di tích và đơn vị sự nghiệp có thu khác.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng và Ban quản lý khu di tích tiếp tục triển khai các giải pháp, đồng thời tăng cường đào tạo, kiểm tra giám sát để nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp nhằm đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững khu di tích ATK Định Hóa.