Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2017-2021, Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng đã thực hiện quản lý và ứng vốn phát triển quỹ đất với tổng nguồn vốn điều lệ được cấp là 600 tỷ đồng, trong đó có 200 tỷ đồng được cấp bổ sung năm 2017. Quỹ chịu trách nhiệm ứng vốn cho các tổ chức, đơn vị thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB), tạo quỹ đất phục vụ đấu giá quyền sử dụng đất và phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Tuy nhiên, công tác quản lý ứng vốn còn gặp nhiều khó khăn do cơ chế, chính sách chưa đồng bộ, tiến độ giải ngân và thu hồi vốn chưa đạt kế hoạch đề ra. Ví dụ, năm 2017, tỷ lệ giải ngân chỉ đạt 64,16% kế hoạch, trong khi năm 2018 vượt kế hoạch với 132,26%, nhưng các năm 2019-2021 lại giảm mạnh, chỉ đạt khoảng 40-46% kế hoạch.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý ứng vốn tại Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng, từ khâu lập kế hoạch, thẩm định hồ sơ, giải ngân đến thu hồi vốn, nhằm đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, kịp thời và hiệu quả. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn thành phố Hải Phòng, với số liệu phân tích từ năm 2017 đến 2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách quản lý vốn ứng, góp phần phát triển quỹ đất bền vững, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý kinh tế và tài chính công, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý nguồn vốn công: Nhấn mạnh nguyên tắc bảo toàn vốn, sử dụng vốn công khai, minh bạch, hiệu quả và đúng mục đích theo quy định pháp luật.
  • Mô hình quản lý dự án đầu tư công: Bao gồm các giai đoạn lập kế hoạch, thẩm định, phê duyệt, giải ngân, giám sát và hoàn trả vốn.
  • Khái niệm Quỹ phát triển đất: Là tổ chức tài chính nhà nước, hoạt động độc lập, có chức năng ứng vốn cho công tác bồi thường, GPMB, tạo quỹ đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
  • Nguyên tắc quản lý Quỹ phát triển đất: Bảo toàn vốn, không vì lợi nhuận, sử dụng vốn đúng mục đích, tuân thủ các quy định của Luật Đất đai, Luật Ngân sách Nhà nước và các văn bản pháp luật liên quan.

Các khái niệm chính bao gồm: ứng vốn, hoàn trả vốn, thẩm định hồ sơ, kế hoạch sử dụng đất, giải phóng mặt bằng, đấu giá quyền sử dụng đất.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích số liệu thứ cấp từ báo cáo hoạt động của Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng giai đoạn 2017-2021. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm 100 hợp đồng ứng vốn ký kết với 21 đơn vị, tổ chức phát triển quỹ đất trên địa bàn thành phố. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu toàn bộ các hợp đồng ứng vốn trong giai đoạn nghiên cứu nhằm đảm bảo tính toàn diện.

Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ thực hiện kế hoạch ứng vốn, tỷ lệ hoàn trả vốn ứng theo từng năm và từng đơn vị. Ngoài ra, phương pháp đánh giá quy trình quản lý được áp dụng để phân tích các khâu lập kế hoạch, thẩm định, giải ngân, giám sát và thu hồi vốn. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2021, phù hợp với dữ liệu thu thập và phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ giải ngân vốn ứng không ổn định: Năm 2017, tỷ lệ giải ngân đạt 64,16% kế hoạch, năm 2018 vượt kế hoạch với 132,26%, nhưng các năm 2019-2021 chỉ đạt khoảng 40-46% kế hoạch. Nguyên nhân chủ yếu do các dự án chưa đủ điều kiện ghi vốn, tiến độ thực hiện chậm, ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19.

  2. Tỷ lệ hoàn trả vốn ứng cải thiện qua các năm: Năm 2017, tỷ lệ hoàn trả vốn ứng chỉ đạt 18,63%, nhưng từ năm 2018 đến 2020, tỷ lệ này tăng lên trên 80%, năm 2018 đạt 87,64%. Tuy nhiên, năm 2021 do ảnh hưởng dịch bệnh và các dự án bị treo, tỷ lệ hoàn trả giảm, nhiều hợp đồng quá hạn chưa thu hồi được vốn.

  3. Nguồn vốn ứng chủ yếu từ ngân sách thành phố và đấu giá quyền sử dụng đất: Trong giai đoạn nghiên cứu, nguồn vốn hoàn trả chủ yếu đến từ tiền đấu giá quyền sử dụng đất và ngân sách thành phố, chiếm tỷ lệ lớn trong tổng nguồn thu hồi vốn.

  4. Cơ cấu tổ chức và nhân sự của Quỹ đồng đều về trình độ chuyên môn: Đội ngũ cán bộ chủ yếu trong độ tuổi 30-45, có trình độ đại học và sau đại học chuyên ngành kinh tế, xây dựng, góp phần nâng cao năng lực quản lý vốn ứng.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ giải ngân vốn ứng không ổn định phản ánh sự thiếu đồng bộ trong công tác lập kế hoạch sử dụng đất và tiến độ thực hiện các dự án phát triển quỹ đất. Việc lập kế hoạch ứng vốn chưa sát thực tế, nhiều dự án chưa đủ điều kiện ghi vốn, dẫn đến giải ngân thấp so với kế hoạch. Biểu đồ kế hoạch và thực hiện ứng vốn các năm 2017-2021 minh họa rõ sự chênh lệch này.

Tỷ lệ hoàn trả vốn ứng tăng qua các năm cho thấy sự cải thiện trong công tác thu hồi vốn, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các hợp đồng quá hạn do chậm trễ trong phê duyệt giá đất, khiếu nại của người dân về đơn giá bồi thường, ảnh hưởng đến tiến độ đấu giá quyền sử dụng đất. Bảng tổng hợp tình hình hoàn trả vốn ứng năm 2017-2021 cho thấy rõ xu hướng này.

Nguồn vốn ứng chủ yếu từ ngân sách và đấu giá quyền sử dụng đất là phù hợp với cơ chế tài chính của Quỹ, tuy nhiên việc chưa có quy định rõ ràng về thời hạn thẩm định giá đất và phê duyệt giá khởi điểm gây khó khăn cho việc xác định thời hạn hoàn trả vốn ứng, dẫn đến tình trạng nợ vốn ứng quá hạn.

Cơ cấu tổ chức và nhân sự của Quỹ với đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao là một lợi thế quan trọng, giúp Quỹ thực hiện tốt các nhiệm vụ quản lý vốn ứng. Tuy nhiên, cần tiếp tục nâng cao năng lực chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án và tài chính công để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý vốn.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện quy trình lập kế hoạch ứng vốn: Động viên các đơn vị căn cứ vào kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt và tiến độ thực hiện dự án để xây dựng kế hoạch ứng vốn sát thực tế, tránh đăng ký vượt quá khả năng thực hiện. Chủ thể thực hiện: Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng phối hợp với các đơn vị phát triển quỹ đất. Thời gian: Triển khai ngay từ năm kế tiếp.

  2. Rút ngắn thời gian thẩm định và phê duyệt giá đất: Xây dựng quy định cụ thể về thời hạn thẩm định và phê duyệt giá đất khởi điểm để tạo điều kiện thuận lợi cho việc xác định thời hạn hoàn trả vốn ứng, giảm thiểu tình trạng nợ quá hạn. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố Hải Phòng, Sở Tài nguyên và Môi trường. Thời gian: Trong vòng 6 tháng.

  3. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sử dụng vốn ứng: Thiết lập kế hoạch kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm đảm bảo vốn ứng được sử dụng đúng mục đích, kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm. Chủ thể thực hiện: Ban Kiểm soát Quỹ, các phòng nghiệp vụ Quỹ. Thời gian: Liên tục hàng năm.

  4. Nâng cao năng lực quản lý và đào tạo nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý tài chính công, quản lý dự án đầu tư công cho cán bộ Quỹ và các đơn vị nhận vốn ứng nhằm nâng cao hiệu quả quản lý. Chủ thể thực hiện: Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng phối hợp với các cơ sở đào tạo. Thời gian: Hàng năm.

  5. Xây dựng cơ chế khuyến khích hoàn trả vốn đúng hạn: Áp dụng các biện pháp khuyến khích, hỗ trợ các đơn vị hoàn trả vốn đúng hạn, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Chủ thể thực hiện: UBND thành phố, Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng. Thời gian: Triển khai trong năm tài chính tiếp theo.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý Quỹ Đầu tư phát triển các tỉnh, thành phố: Nghiên cứu giúp hoàn thiện quy trình quản lý vốn ứng, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn phát triển quỹ đất.

  2. Các cơ quan quản lý nhà nước về đất đai và tài chính công: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn quản lý vốn ứng vốn phát triển đất.

  3. Các đơn vị, tổ chức nhận vốn ứng: Hiểu rõ quy trình, điều kiện ứng vốn và trách nhiệm hoàn trả vốn, từ đó nâng cao ý thức quản lý và sử dụng vốn hiệu quả.

  4. Học viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Tài liệu tham khảo bổ ích cho nghiên cứu, giảng dạy về quản lý vốn công và phát triển quỹ đất.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng có chức năng gì trong quản lý vốn ứng?
    Quỹ có chức năng nhận vốn ngân sách nhà nước và các nguồn khác để ứng vốn cho công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố.

  2. Tỷ lệ hoàn trả vốn ứng tại Quỹ trong giai đoạn 2017-2021 như thế nào?
    Tỷ lệ hoàn trả vốn ứng tăng từ 18,63% năm 2017 lên trên 80% các năm tiếp theo, tuy nhiên năm 2021 giảm do ảnh hưởng của đại dịch và các dự án bị treo.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến chậm giải ngân vốn ứng là gì?
    Chủ yếu do các dự án chưa đủ điều kiện ghi vốn, tiến độ thực hiện chậm, kế hoạch ứng vốn chưa sát thực tế và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

  4. Quy trình thẩm định hồ sơ ứng vốn được thực hiện ra sao?
    Quỹ thẩm định tính pháp lý, tính khả thi của dự án, phương án ứng vốn và hoàn trả, sau đó trình cấp có thẩm quyền phê duyệt trong vòng 15 ngày kể từ khi nhận hồ sơ.

  5. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý vốn ứng tại Quỹ?
    Cần hoàn thiện quy trình lập kế hoạch, rút ngắn thời gian thẩm định, tăng cường kiểm tra giám sát, nâng cao năng lực cán bộ và xây dựng cơ chế khuyến khích hoàn trả vốn đúng hạn.

Kết luận

  • Quỹ Đầu tư phát triển Hải Phòng đã thực hiện ứng vốn phát triển quỹ đất với tổng nguồn vốn điều lệ 600 tỷ đồng trong giai đoạn 2017-2021, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Tỷ lệ giải ngân và hoàn trả vốn ứng có sự biến động, phản ánh những khó khăn trong công tác lập kế hoạch, thẩm định và thu hồi vốn.
  • Cơ cấu tổ chức và đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao là lợi thế để nâng cao hiệu quả quản lý vốn ứng.
  • Cần hoàn thiện quy trình quản lý, tăng cường kiểm tra giám sát và nâng cao năng lực cán bộ để khắc phục các tồn tại hiện tại.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ứng vốn, đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, kịp thời và hiệu quả trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan liên quan cần phối hợp triển khai các biện pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả quản lý vốn ứng để điều chỉnh phù hợp. Để biết thêm chi tiết và áp dụng thực tiễn, quý độc giả và các đơn vị quản lý có thể tham khảo toàn bộ luận văn.