Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, hoạt động đấu thầu trong xây dựng giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư công và phát triển doanh nghiệp xây dựng. Theo ước tính, có tới 60% số công trình xây dựng vượt dự toán ban đầu, gây thất thoát lớn về vốn và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng công trình. Đấu thầu được xem là phương thức cạnh tranh văn minh, minh bạch, giúp lựa chọn nhà thầu phù hợp nhất, đồng thời giảm thiểu thất thoát, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.

Luận văn tập trung nghiên cứu năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây lắp của Công ty Cổ phần Tập đoàn Quốc tế Đông Á, một doanh nghiệp xây dựng trẻ nhưng đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong giai đoạn 2010-2014. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của công ty, phân tích các nhân tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây lắp giai đoạn 2015-2020. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động đấu thầu xây lắp sử dụng từ 30% vốn nhà nước trở lên trên phạm vi toàn quốc.

Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc làm sáng tỏ các khái niệm về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng, đồng thời cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho các doanh nghiệp xây dựng nói chung và Công ty Đông Á nói riêng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tạo dựng thương hiệu và vị thế trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về cạnh tranh và năng lực cạnh tranh trong kinh tế thị trường, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết cạnh tranh: Cạnh tranh được hiểu là sự ganh đua giữa các doanh nghiệp nhằm đạt được lợi thế trên thị trường thông qua các yếu tố như giá cả, chất lượng, tiến độ thi công, năng lực tài chính và công nghệ. Cạnh tranh thúc đẩy doanh nghiệp nâng cao hiệu quả, đổi mới công nghệ và cải thiện chất lượng sản phẩm.

  • Lý thuyết năng lực cạnh tranh: Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp là khả năng tạo ra lợi thế bền vững so với đối thủ, dựa trên các nguồn lực nội bộ như nguồn nhân lực, tài chính, công nghệ, kinh nghiệm thi công và khả năng tổ chức thi công. Năng lực này quyết định khả năng trúng thầu và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Các khái niệm chính bao gồm: đấu thầu xây dựng, năng lực cạnh tranh, lợi thế cạnh tranh, vị thế cạnh tranh, các công cụ cạnh tranh (giá dự thầu, chất lượng công trình, tiến độ thi công, năng lực tài chính, máy móc thiết bị, biện pháp tổ chức thi công), và các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh (số lượng công trình trúng thầu, lợi nhuận, chất lượng sản phẩm, cơ sở vật chất kỹ thuật, kinh nghiệm thi công).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và khảo sát thực tế:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu tài chính, hoạt động đấu thầu và nhân sự của Công ty Đông Á giai đoạn 2012-2014; các văn bản pháp luật liên quan đến đấu thầu và cạnh tranh; khảo sát ý kiến chuyên gia và cán bộ công ty.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định lượng số liệu tài chính, số lượng và giá trị công trình trúng thầu; phân tích định tính các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh; so sánh với các nghiên cứu và kinh nghiệm quốc tế.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Tập trung vào toàn bộ các dự án đấu thầu xây lắp của công ty trong giai đoạn nghiên cứu, đảm bảo tính đại diện và toàn diện.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2010 đến 2014 để đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2015-2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định: Doanh thu của Công ty Đông Á tăng từ hơn 400 tỷ đồng năm 2012 lên hơn 548 tỷ đồng năm 2014, tương ứng mức tăng khoảng 37%. Lợi nhuận cũng tăng từ 7 tỷ đồng lên hơn 9 tỷ đồng trong cùng giai đoạn, cho thấy hiệu quả kinh doanh được cải thiện rõ rệt.

  2. Tỷ lệ trúng thầu và giá trị công trình tăng: Số lượng công trình trúng thầu và giá trị trúng thầu hàng năm đều có xu hướng tăng, phản ánh năng lực cạnh tranh ngày càng được nâng cao. Tỷ lệ trúng thầu theo số lượng và giá trị đều đạt mức khoảng 60-70%, cao hơn mức trung bình ngành.

  3. Năng lực tài chính và nguồn nhân lực được cải thiện: Thu nhập bình quân đầu người tăng qua các năm, tạo động lực làm việc cho cán bộ công nhân viên. Công ty có cơ cấu tổ chức hợp lý với đội ngũ cán bộ quản lý và kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao, đáp ứng yêu cầu lập hồ sơ dự thầu và thi công.

  4. Các tồn tại và hạn chế: Công ty còn gặp khó khăn trong việc áp dụng quy trình đấu thầu một cách chuyên nghiệp, hồ sơ dự thầu chưa đồng bộ và chưa tận dụng tối đa các công cụ cạnh tranh như công nghệ thi công và biện pháp tổ chức thi công. Ngoài ra, sự cạnh tranh gay gắt từ các doanh nghiệp trong nước và quốc tế đặt ra thách thức lớn.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Công ty Đông Á đã tận dụng tốt các nguồn lực nội bộ để nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt là về tài chính và nhân lực. Việc tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định phản ánh hiệu quả của các chiến lược đấu thầu và quản lý dự án. So với các nghiên cứu trong ngành, tỷ lệ trúng thầu của công ty thuộc nhóm cao, chứng tỏ năng lực cạnh tranh được củng cố.

Tuy nhiên, các tồn tại về quy trình và công nghệ thi công cho thấy công ty cần tiếp tục hoàn thiện để thích ứng với yêu cầu ngày càng cao của thị trường và pháp luật đấu thầu mới. Việc áp dụng các biện pháp tổ chức thi công hiện đại, nâng cao chất lượng hồ sơ dự thầu và tăng cường liên danh, liên kết sẽ giúp công ty gia tăng lợi thế cạnh tranh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ trúng thầu theo năm và bảng đánh giá các chỉ tiêu năng lực cạnh tranh để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và nâng cao trình độ nhân lực

    • Mục tiêu: Nâng cao năng lực lập hồ sơ dự thầu và quản lý thi công.
    • Thời gian: Triển khai liên tục trong giai đoạn 2015-2020.
    • Chủ thể: Ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng nhân sự và các chuyên gia đào tạo.

  2. Áp dụng công nghệ thi công và máy móc hiện đại

    • Mục tiêu: Nâng cao chất lượng và tiến độ thi công, giảm chi phí.
    • Thời gian: Đầu tư và triển khai trong 2 năm đầu giai đoạn nghiên cứu.
    • Chủ thể: Phòng kỹ thuật và đầu tư công ty.

  3. Hoàn thiện quy trình đấu thầu và hồ sơ dự thầu

    • Mục tiêu: Đảm bảo tính minh bạch, chuyên nghiệp và tăng khả năng trúng thầu.
    • Thời gian: Cải tiến quy trình trong năm đầu tiên và duy trì cập nhật thường xuyên.
    • Chủ thể: Ban quản lý dự án và phòng pháp chế.

  4. Phát triển liên danh, liên kết với các doanh nghiệp có năng lực bổ trợ

    • Mục tiêu: Tăng sức mạnh tổng hợp, mở rộng quy mô và phạm vi dự án.
    • Thời gian: Xây dựng kế hoạch liên kết trong 3 năm đầu.
    • Chủ thể: Ban lãnh đạo và phòng kinh doanh.

  5. Tăng cường công tác marketing và xây dựng thương hiệu

    • Mục tiêu: Nâng cao uy tín, thu hút khách hàng và đối tác.
    • Thời gian: Triển khai liên tục, tập trung vào các dự án trọng điểm.
    • Chủ thể: Phòng marketing và truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp xây dựng trong nước

    • Lợi ích: Áp dụng các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện hiệu quả đấu thầu và phát triển bền vững.
    • Use case: Doanh nghiệp nhỏ và vừa muốn mở rộng thị trường và nâng cao chất lượng thi công.

  2. Các nhà quản lý dự án và chủ đầu tư

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của nhà thầu, từ đó lựa chọn đối tác phù hợp.
    • Use case: Chủ đầu tư tổ chức đấu thầu công khai, cần đánh giá năng lực nhà thầu một cách toàn diện.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đấu thầu

    • Lợi ích: Tham khảo các phân tích về thực trạng và đề xuất chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh.
    • Use case: Ban hành các quy định, hướng dẫn và giám sát hoạt động đấu thầu xây dựng.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành xây dựng, quản trị kinh doanh

    • Lợi ích: Nắm bắt kiến thức lý thuyết và thực tiễn về cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng, làm cơ sở nghiên cứu sâu hơn.
    • Use case: Tham khảo luận văn để phát triển đề tài nghiên cứu hoặc luận án cao hơn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
    Năng lực cạnh tranh được đánh giá qua các tiêu chí như số lượng và giá trị công trình trúng thầu, lợi nhuận, chất lượng công trình, năng lực tài chính, kinh nghiệm thi công, cơ sở vật chất kỹ thuật và trình độ nhân lực. Ví dụ, tỷ lệ trúng thầu hàng năm phản ánh khả năng cạnh tranh thực tế của doanh nghiệp.

  2. Tại sao tiến độ thi công lại là yếu tố quan trọng trong cạnh tranh đấu thầu?
    Tiến độ thi công thể hiện cam kết của nhà thầu về thời gian hoàn thành dự án, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh tế và uy tín doanh nghiệp. Chủ đầu tư thường ưu tiên nhà thầu có tiến độ thi công hợp lý và khả thi để đảm bảo dự án không bị chậm trễ.

  3. Làm thế nào để doanh nghiệp xây dựng nâng cao năng lực tài chính phục vụ đấu thầu?
    Doanh nghiệp cần quản lý tài chính hiệu quả, duy trì lợi nhuận ổn định, tăng vốn lưu động và khả năng huy động vốn. Việc này giúp đảm bảo khả năng ứng vốn thi công trước khi nhận thanh toán, tạo niềm tin với chủ đầu tư và nâng cao khả năng trúng thầu.

  4. Vai trò của liên danh, liên kết trong đấu thầu xây dựng là gì?
    Liên danh, liên kết giúp doanh nghiệp kết hợp nguồn lực về kinh nghiệm, tài chính, công nghệ và thiết bị, từ đó tăng sức mạnh tổng hợp, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và quy mô dự án lớn, nâng cao khả năng trúng thầu.

  5. Các quy định pháp luật hiện hành ảnh hưởng thế nào đến hoạt động đấu thầu xây dựng?
    Luật Đấu thầu 2013 và các nghị định hướng dẫn tạo hành lang pháp lý minh bạch, công bằng, nâng cao tính cạnh tranh và trách nhiệm của các bên tham gia. Việc tuân thủ quy định giúp giảm tiêu cực, thất thoát vốn và nâng cao hiệu quả đầu tư công.

Kết luận

  • Đấu thầu xây dựng là phương thức cạnh tranh quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn và chất lượng công trình.
  • Công ty Cổ phần Tập đoàn Quốc tế Đông Á đã đạt được tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định, nâng cao năng lực cạnh tranh trong giai đoạn 2012-2014.
  • Năng lực cạnh tranh được xây dựng trên các yếu tố tài chính, nhân lực, công nghệ, kinh nghiệm và tổ chức thi công.
  • Công ty cần tiếp tục hoàn thiện quy trình đấu thầu, áp dụng công nghệ hiện đại và phát triển liên danh để gia tăng lợi thế cạnh tranh.
  • Các giải pháp đề xuất hướng tới nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và phát triển bền vững trong giai đoạn 2015-2020.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo công ty và các phòng ban liên quan cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời thường xuyên đánh giá, điều chỉnh để thích ứng với biến động thị trường và yêu cầu pháp luật mới. Đề nghị các doanh nghiệp xây dựng và cơ quan quản lý tham khảo kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu xây dựng.