Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới, đặc biệt qua các hiệp định thương mại như WTO, các doanh nghiệp trong nước đứng trước cơ hội phát triển lớn nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro. Công ty TNHH MTV Dịch vụ Cơ khí Hàng hải PTSC (PTSC M&C) là một trong những đơn vị chủ lực trong lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật dầu khí tại Việt Nam, hoạt động trong môi trường có sự biến động mạnh của giá dầu thế giới. Giai đoạn 2013-2016, giá dầu giảm sâu đã ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và lợi nhuận của công ty, đòi hỏi PTSC M&C phải có những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh để duy trì và phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của PTSC M&C trong giai đoạn 2013-2016, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh trong giai đoạn 2018-2022 dựa trên mô hình Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard - BSC) kết hợp với các chỉ số đo lường hiệu suất cốt lõi (KPI). Nghiên cứu tập trung phân tích bốn phương diện chính: tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và đào tạo phát triển, nhằm cung cấp một bức tranh toàn diện về hiệu quả hoạt động của công ty.

Phạm vi nghiên cứu bao gồm hoạt động kinh doanh của PTSC M&C tại Việt Nam, với dữ liệu thu thập từ báo cáo tài chính, khảo sát khách hàng, đánh giá nội bộ và các chỉ số KPI trong giai đoạn 2013-2016. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc giúp công ty nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh trong bối cảnh thị trường dầu khí biến động phức tạp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình Thẻ điểm cân bằng (Balanced Scorecard - BSC) do Robert Kaplan và David Norton phát triển, được xem là công cụ quản trị chiến lược toàn diện, giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả hoạt động không chỉ qua các chỉ số tài chính mà còn qua các chỉ số phi tài chính. Mô hình BSC gồm bốn phương diện chính:

  • Phương diện tài chính: Đánh giá kết quả tài chính như doanh thu, lợi nhuận, tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA), vốn chủ sở hữu (ROE), và tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI).
  • Phương diện khách hàng: Đo lường sự hài lòng, giữ chân khách hàng, thị phần, số lượng khiếu nại và tỷ lệ trả hàng.
  • Phương diện quy trình nội bộ: Tập trung vào hiệu quả các quy trình sản xuất, quản lý chất lượng, tỷ lệ hàng lỗi, thời gian giao hàng đúng hạn.
  • Phương diện học hỏi và phát triển: Đánh giá năng lực nhân viên, tỷ lệ đào tạo, sự hài lòng và tỷ lệ nghỉ việc của nhân viên.

Bên cạnh đó, nghiên cứu sử dụng các chỉ số đo lường hiệu suất cốt lõi (KPI) để cụ thể hóa các mục tiêu chiến lược trong từng phương diện của BSC, đảm bảo tính đo lường và khả năng thực thi.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp và phân tích dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính, báo cáo hoạt động của PTSC M&C giai đoạn 2013-2016. Cỡ mẫu bao gồm toàn bộ số liệu tài chính, các chỉ số KPI và khảo sát nội bộ liên quan đến hoạt động kinh doanh của công ty trong giai đoạn này.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp phi xác suất, tập trung vào dữ liệu có sẵn và các báo cáo chính thức của công ty nhằm đảm bảo tính chính xác và toàn diện. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng công cụ Excel kết hợp với mô hình BSC để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh trên bốn phương diện.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2018 đến tháng 3/2019, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, xây dựng mô hình BSC kết hợp KPI và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh cho PTSC M&C giai đoạn 2018-2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả tài chính giảm sút do biến động giá dầu: Doanh thu thuần của PTSC M&C trong giai đoạn 2013-2016 có xu hướng giảm, với mức tăng trưởng doanh thu âm lần lượt -42%, -17%, -52%, -8% theo từng năm. Tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu duy trì ở mức khoảng 5.19% đến 5.60%, thấp hơn mục tiêu đề ra. Năm 2016, công ty đã giảm giá vốn và chi phí quản lý đáng kể, giúp lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh đạt 87% so với mục tiêu.

  2. Chỉ số khách hàng phản ánh sự chưa hoàn thiện trong dịch vụ: Số lượng khiếu nại và tỷ lệ trả hàng lỗi vẫn còn ở mức cao, ảnh hưởng đến sự hài lòng và giữ chân khách hàng. Các khảo sát nội bộ cho thấy tỷ lệ hàng lỗi và phế liệu chiếm tỷ lệ đáng kể trên doanh thu, cần cải thiện quy trình sản xuất và dịch vụ hậu mãi.

  3. Quy trình nội bộ còn nhiều điểm yếu: Tỷ lệ giao hàng đúng hạn (OTD) chưa đạt mức kỳ vọng, số ngày tồn kho trung bình cao, gây ảnh hưởng đến chi phí lưu kho và dòng tiền. Tỷ lệ chi phí gián tiếp so với doanh thu có xu hướng tăng, cho thấy hiệu quả quản lý chi phí chưa tối ưu.

  4. Nguồn nhân lực và đào tạo chưa phát huy tối đa: Tỷ lệ nhân viên được đào tạo đạt khoảng 70-80%, tuy nhiên tỷ lệ nghỉ việc của lao động gián tiếp và trực tiếp vẫn ở mức cao, ảnh hưởng đến sự ổn định và phát triển nguồn lực. Chỉ số hài lòng nhân viên chưa được cải thiện rõ rệt, cần tăng cường các chính sách giữ chân và phát triển nhân sự.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của sự giảm sút hiệu quả tài chính là do tác động tiêu cực từ giá dầu thế giới giảm sâu, làm trì hoãn các dự án đóng mới giàn khoan và giảm số lượng hợp đồng mới. Tuy nhiên, công ty đã có những biện pháp cắt giảm chi phí hiệu quả, giúp cải thiện lợi nhuận trong năm 2016.

So với các nghiên cứu áp dụng BSC tại các doanh nghiệp dịch vụ dầu khí khác, PTSC M&C còn tồn tại điểm yếu ở khâu quản lý quy trình nội bộ và phát triển nguồn nhân lực. Việc áp dụng mô hình BSC giúp công ty có cái nhìn toàn diện hơn, không chỉ tập trung vào tài chính mà còn chú trọng đến khách hàng, quy trình và đào tạo.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ Pareto về nguyên nhân phàn nàn khách hàng, biểu đồ xu hướng ROI, ROA, ROE qua các năm, và bảng tổng hợp các chỉ số KPI theo từng phương diện BSC để minh họa rõ ràng các điểm mạnh, điểm yếu và tiến trình cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý tài chính và cắt giảm chi phí không cần thiết

    • Thực hiện kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất và quản lý, giảm tỷ lệ chi phí trên doanh thu xuống dưới 30% trong vòng 2 năm tới.
    • Ban lãnh đạo công ty phối hợp với phòng tài chính kế toán xây dựng kế hoạch tiết kiệm chi phí và giám sát thực hiện hàng quý.

  2. Nâng cao chất lượng dịch vụ và sự hài lòng khách hàng

    • Thiết lập hệ thống phản hồi khách hàng nhanh chóng, giảm số lượng khiếu nại xuống dưới 5% trong năm đầu tiên.
    • Phòng kinh doanh và chăm sóc khách hàng phối hợp triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng giao tiếp và xử lý khiếu nại cho nhân viên.

  3. Cải tiến quy trình nội bộ và quản lý tồn kho

    • Áp dụng công nghệ quản lý kho hiện đại, giảm số ngày tồn kho trung bình xuống dưới 30 ngày trong 18 tháng tới.
    • Phòng sản xuất và kho vận phối hợp xây dựng quy trình chuẩn, tăng tỷ lệ giao hàng đúng hạn lên trên 95%.

  4. Phát triển nguồn nhân lực và nâng cao năng lực đào tạo

    • Tăng tỷ lệ nhân viên được đào tạo lên 90% và giảm tỷ lệ nghỉ việc xuống dưới 5% trong 2 năm tới.
    • Phòng nhân sự xây dựng chương trình đào tạo chuyên sâu, chính sách giữ chân nhân viên và đánh giá hiệu quả đào tạo định kỳ.

  5. Xây dựng và triển khai mô hình BSC kết hợp KPI

    • Thiết lập hệ thống đo lường hiệu quả theo bốn phương diện BSC, cập nhật và đánh giá hàng quý để điều chỉnh kịp thời.
    • Ban giám đốc chịu trách nhiệm chỉ đạo, các phòng ban phối hợp thực hiện và báo cáo kết quả định kỳ.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý PTSC M&C

    • Giúp hiểu rõ thực trạng hoạt động kinh doanh, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp và nâng cao hiệu quả quản trị.

  2. Các nhà quản trị doanh nghiệp trong ngành dầu khí và dịch vụ kỹ thuật

    • Tham khảo mô hình BSC và KPI áp dụng thực tiễn, từ đó cải tiến hệ thống quản lý và đo lường hiệu quả hoạt động.

  3. Chuyên gia tư vấn quản trị và đào tạo nhân sự

    • Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình đào tạo, tư vấn cải tiến quy trình và phát triển nguồn nhân lực.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản trị Kinh doanh

    • Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng mô hình BSC trong doanh nghiệp thực tế, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật dầu khí.

Câu hỏi thường gặp

  1. Mô hình Thẻ điểm cân bằng (BSC) là gì và tại sao nên áp dụng?
    BSC là công cụ quản trị chiến lược toàn diện, giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả không chỉ qua tài chính mà còn qua khách hàng, quy trình nội bộ và đào tạo. Nó giúp cân bằng các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, tạo sự liên kết giữa chiến lược và hoạt động thực tế.

  2. Các chỉ số KPI được lựa chọn dựa trên tiêu chí nào?
    KPI phải đáp ứng tiêu chuẩn SMART (Cụ thể, Đo lường được, Khả thi, Thực tế, Thời hạn rõ ràng), phản ánh các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và có thể chịu tác động bởi đội ngũ quản lý.

  3. Tại sao PTSC M&C cần cải thiện quy trình nội bộ?
    Quy trình nội bộ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm, chi phí và thời gian giao hàng. Cải tiến quy trình giúp giảm lỗi, tăng năng suất và nâng cao sự hài lòng của khách hàng.

  4. Làm thế nào để giảm tỷ lệ nghỉ việc của nhân viên?
    Cần xây dựng môi trường làm việc tích cực, chính sách đãi ngộ hợp lý, cơ hội phát triển nghề nghiệp và chương trình đào tạo phù hợp để giữ chân nhân viên và nâng cao sự hài lòng.

  5. Lợi ích của việc áp dụng BSC kết hợp KPI trong doanh nghiệp là gì?
    Giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện về hiệu quả hoạt động, liên kết chiến lược với thực thi, tăng cường kiểm soát và điều chỉnh kịp thời, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng hoạt động kinh doanh của PTSC M&C trong giai đoạn 2013-2016, đặc biệt trong bối cảnh biến động giá dầu thế giới.
  • Mô hình Thẻ điểm cân bằng (BSC) kết hợp các chỉ số KPI được áp dụng hiệu quả để phân tích và đánh giá bốn phương diện tài chính, khách hàng, quy trình nội bộ và đào tạo phát triển.
  • Kết quả nghiên cứu chỉ ra các điểm mạnh và điểm yếu của công ty, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh trong giai đoạn 2018-2022.
  • Các giải pháp tập trung vào quản lý tài chính, cải thiện dịch vụ khách hàng, tối ưu quy trình nội bộ và phát triển nguồn nhân lực.
  • Đề nghị ban lãnh đạo PTSC M&C triển khai hệ thống BSC và KPI đồng bộ, giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo mục tiêu chiến lược được thực hiện thành công.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan cần phối hợp xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp, đồng thời tổ chức đào tạo nâng cao nhận thức về BSC và KPI cho toàn bộ nhân viên nhằm tạo sự đồng thuận và hiệu quả thực thi.