Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành xây dựng đóng vai trò then chốt với tỷ trọng lớn trong tổng đầu tư phát triển toàn quốc. Theo ước tính, chi phí thi công xây dựng công trình chiếm khoảng 60-70% tổng mức đầu tư dự án, do đó việc quản lý chi phí thi công xây dựng công trình trở thành vấn đề trọng yếu nhằm đảm bảo hiệu quả đầu tư và phát triển bền vững. Tuy nhiên, thực tế tại nhiều doanh nghiệp xây dựng, trong đó có Công ty Cổ phần Thương mại Hoàng Kim, công tác quản lý chi phí thi công còn tồn tại nhiều hạn chế như chi phí phát sinh vượt dự toán, tiến độ thi công kéo dài, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của dự án.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng công trình tại Công ty Cổ phần Thương mại Hoàng Kim, nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn đầu tư, kiểm soát chặt chẽ chi phí, giảm thiểu lãng phí và tăng cường năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án đầu tư xây dựng công trình do công ty làm chủ đầu tư trong giai đoạn 2016-2018 tại khu vực Hà Nội và các tỉnh lân cận.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện công tác quản lý chi phí thi công xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng công trình, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp xây dựng trong việc áp dụng các quy định pháp luật và tiêu chuẩn quản lý chi phí hiện hành. Các chỉ số hiệu quả như tỷ lệ chi phí vượt dự toán, tiến độ thi công và mức độ hài lòng của các bên liên quan được sử dụng làm thước đo đánh giá kết quả nghiên cứu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chi phí đầu tư xây dựng và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình. Lý thuyết quản lý chi phí đầu tư xây dựng tập trung vào các khái niệm như chi phí đầu tư xây dựng, dự toán chi phí, tổng mức đầu tư, chi phí dự phòng và các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công. Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình bao gồm các giai đoạn: chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án và kết thúc dự án, trong đó quản lý chi phí được thực hiện xuyên suốt các giai đoạn này.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm:

  • Chi phí đầu tư xây dựng: toàn bộ chi phí cần thiết để xây dựng mới hoặc cải tạo công trình, bao gồm chi phí xây dựng, thiết bị, quản lý dự án, tư vấn và các chi phí khác.
  • Dự toán chi phí: quá trình ước tính các nguồn lực cần thiết để hoàn thành dự án, bao gồm nhân công, vật liệu, thiết bị và các khoản dự phòng.
  • Tổng mức đầu tư xây dựng: tổng chi phí dự kiến cho toàn bộ dự án, được xác định dựa trên thiết kế sơ bộ và các phương pháp tính toán phù hợp.
  • Kiểm soát chi phí: quá trình theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chi phí thực tế so với dự toán nhằm đảm bảo chi phí không vượt quá giới hạn cho phép.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ quản lý chi phí các dự án xây dựng do Công ty Cổ phần Thương mại Hoàng Kim thực hiện trong giai đoạn 2016-2018, bao gồm dự toán, hợp đồng, báo cáo thanh toán và quyết toán. Ngoài ra, các văn bản pháp luật, nghị định, thông tư liên quan đến quản lý chi phí đầu tư xây dựng cũng được nghiên cứu để làm cơ sở lý luận và so sánh.

Phương pháp nghiên cứu bao gồm:

  • Phân tích tài liệu: tổng hợp, hệ thống hóa các quy định pháp luật, tiêu chuẩn và lý thuyết quản lý chi phí đầu tư xây dựng.
  • Nghiên cứu thực trạng: đánh giá thực trạng công tác quản lý chi phí thi công tại công ty thông qua phân tích số liệu dự toán, chi phí thực tế và các báo cáo liên quan.
  • Phương pháp định lượng: sử dụng các chỉ số tài chính, tỷ lệ phần trăm chi phí vượt dự toán, tiến độ thi công để đánh giá hiệu quả quản lý chi phí.
  • Phương pháp định tính: phỏng vấn chuyên gia, cán bộ quản lý dự án để thu thập ý kiến về các khó khăn, tồn tại và nguyên nhân trong công tác quản lý chi phí.

Quy trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2018, với cỡ mẫu gồm 15 dự án tiêu biểu do công ty thực hiện, được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ chi phí vượt dự toán trung bình khoảng 12% trên tổng chi phí dự toán của các dự án giai đoạn 2016-2018, trong đó có dự án vượt tới 18%. Điều này cho thấy công tác lập dự toán và kiểm soát chi phí chưa hiệu quả, dẫn đến phát sinh chi phí ngoài kế hoạch.
  2. Tiến độ thi công trung bình chậm hơn kế hoạch khoảng 15%, nguyên nhân chủ yếu do chậm bàn giao mặt bằng và thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn phù hợp.
  3. Chi phí quản lý dự án chiếm khoảng 8-10% tổng mức đầu tư, cao hơn mức trung bình ngành (khoảng 6-7%), phản ánh việc tổ chức quản lý còn chưa tối ưu, gây lãng phí nguồn lực.
  4. Tỷ lệ chi phí dự phòng sử dụng vượt mức dự kiến khoảng 20%, chủ yếu do biến động giá nguyên vật liệu và thay đổi thiết kế trong quá trình thi công.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc vượt chi phí và chậm tiến độ là do công tác khảo sát, thiết kế và lập dự toán chưa chính xác, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan trong quá trình thực hiện dự án. So sánh với một số nghiên cứu trong ngành xây dựng cho thấy tình trạng này phổ biến ở nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh biến động giá cả nguyên vật liệu và nhân công.

Việc chi phí quản lý dự án cao hơn mức trung bình ngành phản ánh sự cần thiết phải cải tiến quy trình quản lý, áp dụng các công cụ quản lý hiện đại và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý. Ngoài ra, việc sử dụng chi phí dự phòng vượt mức cho thấy công tác dự báo rủi ro và lập kế hoạch dự phòng chưa hiệu quả, cần được cải thiện để giảm thiểu rủi ro tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ chi phí vượt dự toán theo từng dự án, biểu đồ đường mô tả tiến độ thi công so với kế hoạch, và bảng tổng hợp chi phí quản lý dự án so sánh với mức trung bình ngành. Các biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng các vấn đề tồn tại và hỗ trợ cho việc đề xuất giải pháp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác khảo sát và lập dự toán chính xác: Áp dụng các phương pháp ước lượng chi phí hiện đại, sử dụng phần mềm quản lý dự toán để nâng cao độ chính xác, giảm thiểu sai sót. Chủ thể thực hiện: Phòng Kỹ thuật và Phòng Kế hoạch dự án, thời gian triển khai: 6 tháng.
  2. Nâng cao năng lực quản lý dự án và đào tạo nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về quản lý chi phí, kỹ năng lập kế hoạch và kiểm soát chi phí cho cán bộ quản lý dự án. Chủ thể thực hiện: Ban Lãnh đạo công ty phối hợp với các đơn vị đào tạo, thời gian: 12 tháng.
  3. Áp dụng công nghệ quản lý dự án hiện đại: Triển khai hệ thống phần mềm quản lý dự án tích hợp để theo dõi tiến độ, chi phí và tài nguyên theo thời gian thực, giúp phát hiện sớm các sai lệch và điều chỉnh kịp thời. Chủ thể thực hiện: Phòng Công nghệ thông tin và Ban Quản lý dự án, thời gian: 9 tháng.
  4. Cải tiến quy trình quản lý chi phí dự phòng và rủi ro: Xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro toàn diện, lập kế hoạch dự phòng chi tiết và thường xuyên cập nhật theo diễn biến thực tế. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý dự án và Phòng Tài chính, thời gian: 6 tháng.

Các giải pháp trên cần được thực hiện đồng bộ và liên tục để đảm bảo hiệu quả lâu dài, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của Công ty Cổ phần Thương mại Hoàng Kim.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý dự án các doanh nghiệp xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công, từ đó cải thiện công tác quản lý chi phí và nâng cao hiệu quả đầu tư.
  2. Chuyên viên lập dự toán và kỹ thuật xây dựng: Cung cấp kiến thức về phương pháp lập dự toán chính xác, quản lý chi phí dự phòng và kiểm soát chi phí trong quá trình thi công.
  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư: Hỗ trợ trong việc xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn quản lý chi phí đầu tư xây dựng phù hợp với thực tiễn.
  4. Các tổ chức tư vấn quản lý dự án và giám sát thi công: Nâng cao năng lực tư vấn, giám sát và kiểm soát chi phí, đảm bảo dự án thực hiện đúng tiến độ và trong phạm vi chi phí cho phép.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng có vai trò gì trong dự án?
    Quản lý chi phí giúp kiểm soát và điều chỉnh các khoản chi phí phát sinh, đảm bảo dự án không vượt quá ngân sách, từ đó nâng cao hiệu quả đầu tư và giảm thiểu rủi ro tài chính.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí thi công?
    Các yếu tố chính gồm chất lượng khảo sát và thiết kế, biến động giá nguyên vật liệu, năng lực nhà thầu, tiến độ thi công và điều kiện mặt bằng thi công.

  3. Làm thế nào để lập dự toán chi phí chính xác?
    Cần sử dụng dữ liệu thực tế, áp dụng các phương pháp ước lượng hiện đại, cập nhật định mức và đơn giá xây dựng phù hợp với điều kiện thị trường và đặc điểm dự án.

  4. Tại sao chi phí quản lý dự án lại cao hơn mức trung bình ngành?
    Nguyên nhân có thể do quy trình quản lý chưa tối ưu, thiếu công cụ hỗ trợ, năng lực nhân sự chưa đáp ứng yêu cầu và chưa kiểm soát tốt các khoản chi phí phát sinh.

  5. Giải pháp nào giúp giảm thiểu chi phí dự phòng vượt mức?
    Cải tiến công tác đánh giá rủi ro, lập kế hoạch dự phòng chi tiết, theo dõi sát sao diễn biến dự án và điều chỉnh kịp thời các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi phí thi công xây dựng công trình, làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và các giai đoạn quản lý chi phí trong dự án.
  • Đánh giá thực trạng tại Công ty Cổ phần Thương mại Hoàng Kim cho thấy tồn tại các vấn đề như chi phí vượt dự toán, tiến độ thi công chậm và chi phí quản lý cao.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, bao gồm cải tiến công tác lập dự toán, nâng cao năng lực quản lý, áp dụng công nghệ và quản lý rủi ro.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần hoàn thiện công tác quản lý chi phí đầu tư xây dựng tại doanh nghiệp và hỗ trợ các bên liên quan trong ngành xây dựng.
  • Các bước tiếp theo là triển khai thí điểm các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp để áp dụng rộng rãi trong các dự án tiếp theo.

Quý độc giả và các nhà quản lý dự án được khuyến khích áp dụng các kết quả nghiên cứu này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công xây dựng, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam.