Tổng quan nghiên cứu

Chuyển đổi số đã trở thành xu hướng toàn cầu, đặc biệt trong ngành ngân hàng, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và tối ưu hóa dịch vụ. Tại Việt Nam, theo Quyết định 749/QĐ-TTg (2020) của Thủ tướng Chính phủ, chuyển đổi số trong ngành ngân hàng là một trong tám lĩnh vực ưu tiên đến năm 2025, định hướng đến 2030. Ngân hàng TMCP Sài Gòn Hà Nội (SHB) chi nhánh Đà Nẵng đã triển khai nhiều giải pháp chuyển đổi số từ năm 2020 đến 2024, bao gồm nâng cấp hệ thống SHB Mobile, SHB Online và phát triển các sản phẩm số như thẻ tín dụng online, thấu chi online, vay cầm cố sổ tiết kiệm online. Tuy nhiên, chi nhánh đang đối mặt với nhiều thách thức như thiếu hụt nhân sự công nghệ cao, phức tạp kỹ thuật và áp lực thích nghi của nhân viên.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng chuyển đổi số tại SHB chi nhánh Đà Nẵng trong giai đoạn 2020-2024, từ đó đề xuất các giải pháp thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, nâng cao hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động chuyển đổi số tại chi nhánh Đà Nẵng, bao gồm các sản phẩm, quy trình và công nghệ áp dụng. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ chi nhánh hoàn thiện chiến lược chuyển đổi số, góp phần gia tăng thị phần và lợi nhuận trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của ngành ngân hàng số.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình chuyển đổi số trong doanh nghiệp và ngân hàng thương mại. Khái niệm chuyển đổi số được hiểu là tích hợp công nghệ số vào toàn bộ hoạt động kinh doanh, tạo ra sự thay đổi căn bản trong mô hình và quy trình vận hành. Các giai đoạn chuyển đổi số gồm: số hóa dữ liệu (Digitization), số hóa quy trình (Digitalization) và chuyển đổi số toàn diện mô hình kinh doanh (Digital Transformation).

Các công nghệ cốt lõi hỗ trợ chuyển đổi số bao gồm điện toán đám mây (cloud computing), dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT) và blockchain. Trong ngân hàng thương mại, chuyển đổi số không chỉ là ứng dụng công nghệ mà còn là thay đổi chiến lược, văn hóa và mô hình tổ chức. Mô hình chuyển đổi số ngân hàng gồm các thành phần: kênh kết nối khách hàng đa dạng, tự động hóa quy trình, phân tích dữ liệu để ra quyết định và đổi mới sản phẩm dịch vụ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp thống kê, phân tích so sánh và khảo sát định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo của SHB chi nhánh Đà Nẵng, các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, VCCI, Bộ Thông tin và Truyền thông, cùng các nghiên cứu học thuật trong và ngoài nước.

Khảo sát định lượng được thực hiện với toàn bộ cán bộ nhân viên SHB chi nhánh Đà Nẵng nhằm thu thập ý kiến về thực trạng chuyển đổi số, các khó khăn và thuận lợi. Cỡ mẫu khảo sát bao gồm hơn 150 cán bộ nhân viên, đảm bảo tính đại diện. Phân tích dữ liệu sử dụng các công cụ thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích định tính để làm rõ các vấn đề thực tiễn. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong 48 tháng, từ tháng 01/2020 đến tháng 01/2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ trọng thu nhập từ hoạt động tín dụng chiếm 98,29% tổng thu nhập của chi nhánh đến cuối năm 2023, trong khi thu nhập từ dịch vụ ngân hàng số chỉ chiếm khoảng 1,08%. Điều này cho thấy chuyển đổi số tại SHB Đà Nẵng vẫn tập trung chủ yếu vào hoạt động tín dụng truyền thống.

  2. Hơn 75 tính năng công nghệ số đã được nâng cấp trên hệ thống SHB Mobile và SHB Online trong gần hai năm qua, giúp rút ngắn thời gian giao dịch và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Ví dụ, dịch vụ vay thấu chi online có hạn mức lên đến 1 tỷ đồng với thủ tục đơn giản, không cần tài sản bảo đảm.

  3. Khó khăn lớn nhất là thiếu hụt nhân sự công nghệ thông tin chuyên sâu, gây ảnh hưởng đến tốc độ và hiệu quả triển khai các giải pháp số. Khảo sát cho thấy hơn 60% nhân viên gặp khó khăn trong việc thích nghi với quy trình và sản phẩm mới.

  4. An ninh mạng và kiểm soát rủi ro là thách thức nghiêm trọng, với các hình thức tấn công phổ biến như đánh cắp danh tính, lừa đảo trực tuyến, phần mềm độc hại. Chi nhánh đã triển khai các biện pháp bảo mật nâng cao nhưng vẫn cần tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cho nhân viên và khách hàng.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy SHB chi nhánh Đà Nẵng đã có bước tiến đáng kể trong chuyển đổi số, đặc biệt trong việc phát triển sản phẩm số và nâng cấp hệ thống công nghệ. Tuy nhiên, tỷ trọng thu nhập từ dịch vụ số còn thấp so với tín dụng truyền thống, phản ánh sự chuyển đổi chưa đồng đều giữa các mảng kinh doanh.

Khó khăn về nhân lực và an ninh mạng là những rào cản phổ biến được ghi nhận trong nhiều nghiên cứu ngành ngân hàng số tại Việt Nam và quốc tế. Việc thiếu chuyên gia CNTT và nhân viên am hiểu công nghệ làm chậm quá trình áp dụng các giải pháp số mới. Đồng thời, các mối đe dọa an ninh mạng ngày càng tinh vi đòi hỏi ngân hàng phải đầu tư mạnh mẽ hơn vào hệ thống bảo mật và đào tạo.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ trọng thu nhập theo từng nhóm sản phẩm, bảng tổng hợp số lượng tính năng công nghệ được nâng cấp theo năm, và biểu đồ khảo sát mức độ khó khăn của nhân viên trong chuyển đổi số. So sánh với các ngân hàng khác cho thấy SHB Đà Nẵng cần đẩy mạnh hơn nữa đầu tư vào nhân lực và an ninh mạng để bắt kịp xu hướng chuyển đổi số toàn ngành.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực công nghệ số: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về công nghệ thông tin, an ninh mạng và kỹ năng số cho cán bộ nhân viên. Mục tiêu nâng cao năng lực số cho ít nhất 80% nhân viên trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng nhân sự phối hợp với khối CNTT.

  2. Đẩy mạnh phát triển và quảng bá sản phẩm ngân hàng số: Tập trung phát triển các sản phẩm số có tính cạnh tranh cao như thấu chi online, thẻ tín dụng online, vay cầm cố sổ tiết kiệm. Mục tiêu tăng tỷ trọng thu nhập từ dịch vụ số lên 15% trong 24 tháng. Chủ thể thực hiện: Khối Marketing & Phát triển sản phẩm.

  3. Nâng cao hệ thống an ninh mạng và kiểm soát rủi ro: Đầu tư nâng cấp hệ thống bảo mật, áp dụng công nghệ AI để phát hiện sớm các hành vi gian lận, đồng thời xây dựng quy trình kiểm soát rủi ro chặt chẽ. Mục tiêu giảm thiểu sự cố an ninh mạng xuống dưới 1% tổng giao dịch trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Khối CNTT và phòng Quản lý rủi ro.

  4. Tăng cường hợp tác với các công ty Fintech và đối tác công nghệ: Xây dựng hệ sinh thái ngân hàng số đa dạng, tận dụng công nghệ mới như blockchain, AI để đổi mới sản phẩm và dịch vụ. Mục tiêu hoàn thiện hệ sinh thái số trong 36 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc chi nhánh phối hợp với Hội sở chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng SHB chi nhánh Đà Nẵng: Nhận diện thực trạng chuyển đổi số, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động và cạnh tranh trên thị trường.

  2. Nhân viên và cán bộ công nghệ thông tin trong ngành ngân hàng: Hiểu rõ các thách thức và giải pháp trong chuyển đổi số, nâng cao kỹ năng và nhận thức về an ninh mạng.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, công nghệ thông tin: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích thực trạng chuyển đổi số trong ngân hàng thương mại tại Việt Nam.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tài chính: Đánh giá hiệu quả chính sách hỗ trợ chuyển đổi số, từ đó đề xuất các chính sách phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển ngân hàng số và tài chính toàn diện.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chuyển đổi số trong ngân hàng là gì?
    Chuyển đổi số là quá trình tích hợp công nghệ số vào toàn bộ hoạt động ngân hàng, thay đổi mô hình kinh doanh và quy trình vận hành để nâng cao hiệu quả và trải nghiệm khách hàng. Ví dụ, SHB đã áp dụng các sản phẩm như thẻ tín dụng online và vay thấu chi online.

  2. Những công nghệ nào hỗ trợ chuyển đổi số trong ngân hàng?
    Các công nghệ chủ đạo gồm điện toán đám mây, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật và blockchain. SHB chi nhánh Đà Nẵng đã ứng dụng AI trong dự đoán khách hàng từ bỏ dịch vụ và sử dụng điện toán đám mây để nâng cấp hệ thống.

  3. Khó khăn lớn nhất khi triển khai chuyển đổi số tại SHB Đà Nẵng là gì?
    Thiếu hụt nhân sự công nghệ chuyên sâu và thách thức về an ninh mạng là hai khó khăn chính. Hơn 60% nhân viên gặp khó khăn trong việc thích nghi với quy trình mới, đồng thời các mối đe dọa mạng ngày càng tinh vi.

  4. Lợi ích của chuyển đổi số đối với ngân hàng là gì?
    Chuyển đổi số giúp ngân hàng mở rộng kênh bán hàng, nâng cao trải nghiệm khách hàng, giảm chi phí vận hành và tăng tính cạnh tranh. SHB đã nâng cấp hơn 75 tính năng trên hệ thống số, giúp giao dịch nhanh chóng và thuận tiện hơn.

  5. Các giải pháp đề xuất để thúc đẩy chuyển đổi số tại SHB Đà Nẵng là gì?
    Bao gồm đào tạo nhân lực công nghệ, phát triển sản phẩm số, nâng cao an ninh mạng và hợp tác với fintech. Mục tiêu cụ thể là tăng tỷ trọng thu nhập từ dịch vụ số lên 15% trong 24 tháng và giảm sự cố an ninh mạng dưới 1% tổng giao dịch.

Kết luận

  • SHB chi nhánh Đà Nẵng đã có bước tiến quan trọng trong chuyển đổi số với nhiều sản phẩm và tính năng công nghệ được nâng cấp.
  • Thu nhập từ hoạt động tín dụng vẫn chiếm tỷ trọng lớn, dịch vụ ngân hàng số còn nhiều tiềm năng phát triển.
  • Khó khăn chủ yếu là thiếu nhân lực công nghệ cao và thách thức an ninh mạng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực nhân sự, phát triển sản phẩm số, tăng cường bảo mật và hợp tác công nghệ.
  • Tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh chiến lược chuyển đổi số trong 12-36 tháng tới để đảm bảo hiệu quả và bền vững.

Hành động ngay hôm nay để thúc đẩy chuyển đổi số tại SHB chi nhánh Đà Nẵng, góp phần nâng cao vị thế ngân hàng trong kỷ nguyên số!