Đổi mới và phát triển giá trị đất nước trong thời kỳ hội nhập

Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam tiếp tục khẳng định giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Cần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý, nội dung và phương pháp dạy học. Thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, chấn hưng nền giáo dục Việt Nam. Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý đảm bảo đủ số lượng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên ở tất cả các cấp học, bậc học. Tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phân cấp, tạo động lực và sự chủ động của cơ sở, các chủ thể tiến hành giáo dục.

Khoa học và công nghệ đóng vai trò then chốt trong quá trình đổi mới sáng tạo quốc gia và nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế. Đầu tư vào khoa học công nghệ là yếu tố quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế số và nâng cao năng suất lao động. Việc áp dụng các thành tựu khoa học công nghệ vào sản xuất và đời sống là con đường tất yếu để Việt Nam đuổi kịp các nước phát triển trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.

Một bộ phận nhà giáo thiếu gương mẫu trong đạo đức, lối sống, nhân cách, chưa làm gương tốt cho học sinh, sinh viên noi theo. Đội ngũ quản lý còn thiếu so với định mức. Số lượng cán bộ quản lý có trình độ chuyên môn trên chuẩn, được bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ quản lý, bồi dưỡng về lý luận chính trị từ trung cấp trở lên còn thấp. Tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục chưa cao, trình độ và năng lực điều hành quản lý còn bất cập, đặc biệt trong tham mưu, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Năng lực xây dựng kế hoạch, kiểm tra đánh giá trong quá trình chỉ đạo và tổng kết các nhiệm vụ giáo dục của cán bộ quản lý giáo dục còn hạn chế.

Một số cán bộ quản lý còn tư tưởng ỷ lại, thiếu chủ động, trông chờ sự chỉ đạo "cầm tay chỉ việc" của cấp trên. Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý chưa ngang tầm với yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục. Chế độ, chính sách còn bất hợp lý, chưa tạo được động lực đủ mạnh để phát huy tiềm năng của đội ngũ cán bộ quản lý. Công tác xây dựng kế hoạch đào tạo bồi dưỡng giáo viên của ngành giáo dục đào tạo chưa sát thực tế. Kế hoạch tuyển dụng đội ngũ giáo viên hàng năm còn hạn chế. Do vậy tình hình thừa thiếu giáo viên cục bộ, không đồng bộ về cơ cấu môn học, theo vùng chưa được khắc phục.

Cán bộ quản lý giáo dục phải không ngừng học tập rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý và trách nhiệm cá nhân. Nhà nước, ngành giáo dục có kế hoạch xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục nhằm phát huy vai trò và trách nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục, bảo đảm phát triển sự nghiệp giáo dục. Cải cách thể chế trong lĩnh vực giáo dục, tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục tự chủ và chịu trách nhiệm về chất lượng đào tạo.

Đổi mới công tác bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục chất lượng và hiệu quả chưa cao; phương pháp bồi dưỡng chưa đổi mới, hình thức bồi dưỡng còn đơn điệu. Công tác thanh tra, đánh giá, xếp loại đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục hàng năm chưa thường xuyên. Thực hiện phân cấp trong quản lý giáo dục về tổ chức cán bộ chưa sát yêu cầu trong chỉ đạo chuyên môn. Một bộ phận cán bộ quản lý, giáo viên, chưa nhận thức đầy đủ về vai trò trách nhiệm và yêu cầu nâng cao năng lực quản lý, trình độ chuyên môn, đổi mới phương pháp giảng dạy, đổi mới về nội dung giáo dục đào tạo trong tình hình mới, cá biệt còn giáo viên thiếu ý chí và quyết tâm tu dưỡng phấn đấu về chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống, chuyên môn nghiệp vụ, làm giảm sút niềm tin của học sinh, cha mẹ học sinh và nhân dân đối với sự nghiệp giáo dục đào tạo.

Cần tiến hành đánh giá toàn diện hiệu quả của các mô hình giáo dục tiên tiến đã được triển khai tại Việt Nam, như mô hình trường học mới VNEN, mô hình STEM, và các chương trình đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế. Từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm và nhân rộng những mô hình hiệu quả, đồng thời điều chỉnh những bất cập để phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam. Việc đánh giá cần dựa trên các tiêu chí khách quan, khoa học, và có sự tham gia của các chuyên gia giáo dục, nhà quản lý, giáo viên, học sinh và phụ huynh.

Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực giáo dục là một kênh quan trọng để Việt Nam tiếp cận với những kiến thức, công nghệ và kinh nghiệm quản lý tiên tiến trên thế giới. Cần tăng cường trao đổi giáo viên, học sinh, sinh viên, và cán bộ quản lý với các nước phát triển, đồng thời thu hút các chuyên gia giáo dục quốc tế đến Việt Nam giảng dạy và tư vấn. Việc học hỏi kinh nghiệm từ các nước có nền giáo dục phát triển sẽ giúp Việt Nam nhanh chóng nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

Để đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng của người dân trong xã hội hiện đại, cần xây dựng một hệ thống giáo dục mở và linh hoạt, cho phép người học tự lựa chọn chương trình, hình thức và thời gian học tập phù hợp với điều kiện cá nhân. Hệ thống này cần được hỗ trợ bởi công nghệ thông tin và truyền thông, tạo điều kiện cho người học tiếp cận với nguồn tài nguyên học tập phong phú và đa dạng. Phát triển giáo dục cần gắn liền với an sinh xã hội.

Văn hóa đổi mới và sáng tạo cần được khuyến khích và phát huy trong tất cả các cấp học và bậc học. Giáo viên cần được trang bị những kỹ năng và phương pháp giảng dạy mới, khuyến khích học sinh tư duy độc lập, sáng tạo, và giải quyết vấn đề. Cần tạo ra một môi trường học tập cởi mở, thân thiện, và khuyến khích sự hợp tác giữa giáo viên, học sinh, và phụ huynh. Chỉ có như vậy, giáo dục Việt Nam mới có thể đáp ứng được yêu cầu của thời đại.

Phát triển giáo dục không chỉ chú trọng đến việc nâng cao chất lượng đào tạo mà còn phải hướng đến phát triển bền vững. Điều này đòi hỏi giáo dục cần trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết để đối phó với các thách thức toàn cầu, như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, và bất bình đẳng xã hội. Bảo vệ môi trường cần được lồng ghép vào chương trình giáo dục từ cấp tiểu học đến đại học.

Trong quá trình hội nhập quốc tế, việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa Việt Nam là vô cùng quan trọng. Giáo dục cần giúp người học hiểu rõ và tự hào về lịch sử, văn hóa, và truyền thống của dân tộc, đồng thời có khả năng tiếp thu những tinh hoa văn hóa của nhân loại. Giá trị cốt lõi dân tộc cần được bồi đắp thường xuyên cho thế hệ trẻ.