I. Tổng Quan Về Quản Lý Thuốc Cấp Cứu Vai Trò Điều Dưỡng
Trong môi trường lâm sàng, quản lý thuốc cấp cứu là một quá trình đa ngành, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng và người bệnh. Tuy nhiên, điều dưỡng đóng vai trò then chốt, chịu trách nhiệm lớn trong việc đảm bảo an toàn cho người bệnh. Với hơn 40% các hoạt động công việc liên quan đến thuốc, việc quản lý và sử dụng thuốc là nhiệm vụ cốt lõi của điều dưỡng tại cơ sở khám và điều trị bệnh. Điều dưỡng chính là đại diện cho lần kiểm tra an toàn cuối cùng trong chuỗi quy trình dùng thuốc để bảo vệ người bệnh khỏi các sai sót về thuốc. Thuốc cấp cứu (TCC) đóng vai trò quan trọng việc xử trí các tình huống khẩn cấp liên quan đến sức khỏe con người. Có thể kể đến những tình huống cấp cứu như sốc phản vệ, kích thích do rối loạn thần kinh, đau hay những phản ứng căng thẳng của cơ thể có thể dẫn đến diễn tiến nặng hoặc nguy cơ tử vong.
1.1. Tầm Quan Trọng của Kiến Thức Điều Dưỡng Về Thuốc Cấp Cứu
Việc điều dưỡng nắm vững kiến thức về thuốc cấp cứu là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm hiểu rõ về dược lý, chỉ định, chống chỉ định, tác dụng phụ và cách sử dụng của từng loại thuốc. Theo nghiên cứu, kiến thức điều dưỡng về thuốc cấp cứu ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng xử trí các tình huống khẩn cấp, giảm thiểu sai sót thuốc và cải thiện kết quả điều trị cho người bệnh. Căn cứ vào các thông tư do Chính phủ ban hành, các loại TCC trên được quản lý và cung cấp sẵn sàng, trực tiếp bởi các đơn vị điều dưỡng (ĐD), hộ sinh (HS) tại các khoa lâm sàng [8],[9],[11],[59]. Vì thế, điều này đòi hỏi ĐD, HS phải nắm vững những kiến thức liên quan đến nghĩa vụ pháp lý của mình cũng như các chính sách, quy định về TCC, vốn là cơ sở cho việc an toàn cho quản lý và sử dụng thuốc trong môi trường lâm sàng đầy thách thức hiện nay [48].
1.2. Ảnh Hưởng của Thái Độ Điều Dưỡng Đến Quản Lý Thuốc Cấp Cứu
Bên cạnh kiến thức, thái độ của điều dưỡng đối với việc quản lý thuốc cấp cứu cũng đóng vai trò quan trọng. Thái độ tích cực, cẩn trọng và có trách nhiệm sẽ giúp điều dưỡng tuân thủ đúng quy trình, thực hiện chính xác các y lệnh và đảm bảo an toàn cho người bệnh. Ngoài ra, sự nhận thức và tuân thủ đúng trách nhiệm và nghĩa vụ về thuốc của ĐD, HS cũng là yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện các nguyên tắc an toàn trong quản lý và sử dụng thuốc nói chung và TCC nói riêng. Như thế, liệu khi đã có đầy đủ kiến thức về các quy định, chính sách cho TCC tại khoa, phòng thì ĐD, HS sẽ có thái độ tích cực hơn so với những ĐD, HS chưa đủ kiến thức về quản lý và sử dụng TCC hay không? Đây chính là trọng tâm mà nghiên cứu muốn đề cập để làm rõ hơn trách nhiệm, nghĩa vụ của ĐD và HS trong lĩnh vực về thuốc.
II. Thách Thức Trong Quản Lý Thuốc Cấp Cứu Nghiên Cứu Điển Hình
Mặc dù tầm quan trọng của việc quản lý thuốc cấp cứu là không thể phủ nhận, nhưng thực tế vẫn còn tồn tại nhiều thách thức. Các nghiên cứu cho thấy, kiến thức và thái độ của điều dưỡng về vấn đề này còn nhiều hạn chế, dẫn đến nguy cơ sai sót thuốc và ảnh hưởng đến chất lượng chăm sóc người bệnh. Tại Trung tâm y tế thành phố Thuận An, tỉnh Bình Dương, công tác kiểm tra, theo dõi và sử dụng TCC tủ trực của ĐD, HS chưa chặt chẽ và thống nhất dẫn đến tiêu tốn nhiều thời gian, ảnh hưởng nhiều đến công tác chăm sóc người bệnh. Đồng thời chưa có quy trình chuẩn vận hành cho công tác này. Vì vậy, nhóm nghiên cứu đã thực hiện đề tài: “Đánh giá kiến thức, thái độ của điều dưỡng và hộ sinh về quy trình quản lý, bảo quản và thực hiện thuốc cấp cứu”.
2.1. Thực Trạng Kiến Thức và Thái Độ Điều Dưỡng Về Thuốc Cấp Cứu
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, một bộ phận điều dưỡng còn thiếu kiến thức về dược lý của một số thuốc cấp cứu quan trọng, không nắm vững phác đồ điều trị và quy trình sử dụng thuốc. Bên cạnh đó, thái độ chủ quan, thiếu cẩn trọng hoặc không tuân thủ quy trình cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Hiện nay, chưa có nhiều nghiên cứu trong nước khảo sát về kiến thức và thái độ của ĐD, HS liên quan đến các quy định, chính sách quản lý và sử dụng.
2.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Kiến Thức và Thái Độ Điều Dưỡng
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kiến thức và thái độ của điều dưỡng về quản lý thuốc cấp cứu, bao gồm trình độ học vấn, kinh nghiệm làm việc, chương trình đào tạo, môi trường làm việc và sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và cấp trên. Ngoài ra, cần nhấn mạnh sự chuẩn bị sẵn sàng TCC nhằm đáp ứng nhu cầu lựa chọn điều trị phù hợp với đặc điểm và nguyên nhân của tình trạng người bị PV, SPV ở các khoa lâm sàng là vô cùng cần thiết.
III. Phương Pháp Đánh Giá Kiến Thức và Thái Độ Hướng Dẫn Chi Tiết
Để đánh giá kiến thức và thái độ của điều dưỡng và hộ sinh về quản lý thuốc cấp cứu, cần sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học, đảm bảo tính khách quan và chính xác. Các phương pháp thường được sử dụng bao gồm khảo sát bằng bảng hỏi, phỏng vấn sâu và quan sát thực tế. Nội dung của “Hướng dẫn phòng, chẩn đoán và xử trí phản vệ” được Bộ y tế Việt Nam ban hành năm 2017 quy định ở trong và ngoài cơ sở khám chữa bệnh. Bao gồm: nhận biết về PV và SPV, thành phần trong hộp chống SPV, phác đồ hướng dẫn, phạm vi sử dụng thuốc dành cho các đối tượng y tế theo mức độ PV và SPV được nhận định [8].
3.1. Thiết Kế Bảng Hỏi Đánh Giá Kiến Thức và Thái Độ
Bảng hỏi cần được thiết kế một cách cẩn thận, bao gồm các câu hỏi trắc nghiệm và câu hỏi mở, nhằm thu thập thông tin về kiến thức (ví dụ: tên thuốc, liều dùng, tác dụng phụ) và thái độ (ví dụ: mức độ quan trọng của việc tuân thủ quy trình, sự tự tin trong việc xử trí các tình huống khẩn cấp). Hộp TCC PV gồm ba loại thuốc chính là Adrenalin, Methylprednisolon và Diphehydramin được quy định số lượng cụ thể, thống nhất kèm theo thiết . bị, vật tư y tế [8]. Tất cả được bảo quản chung và sắp xếp theo quy cách nhằm đảm bảo sẵn sàng cho việc sử dụng trong tình huống tức thời.
3.2. Phỏng Vấn Sâu và Quan Sát Thực Tế Bổ Sung Thông Tin
Phỏng vấn sâu và quan sát thực tế có thể giúp thu thập thông tin chi tiết hơn về thái độ và hành vi của điều dưỡng trong quá trình quản lý thuốc cấp cứu. Ví dụ, quan sát cách điều dưỡng chuẩn bị thuốc, kiểm tra y lệnh và theo dõi người bệnh có thể giúp đánh giá mức độ tuân thủ quy trình và kỹ năng thực hành. Với liều tiêm bắp 0,01 mg/kg trọng lượng cơ thể và tối đa là 0,5 mg, liều dùng được lặp lại sau mỗi 5-15 phút nếu các triệu chứng chưa thuyên giảm [61]. Bộ y tế Việt Nam hướng dẫn thời gian tiêm nhắc ngắn hơn, được thực hiện sau 3-5 phút cho tình trạng PV độ 2 trở lên (khó thở, khàn tiếng, tức ngực, đau bụng) [8].
IV. Giải Pháp Nâng Cao Kiến Thức và Thái Độ Đào Tạo Liên Tục
Để nâng cao kiến thức và thái độ của điều dưỡng và hộ sinh về quản lý thuốc cấp cứu, cần triển khai các chương trình đào tạo liên tục, cập nhật kiến thức mới và kỹ năng thực hành. Các chương trình đào tạo cần được thiết kế phù hợp với nhu cầu và trình độ của từng đối tượng, sử dụng các phương pháp giảng dạy đa dạng và tạo điều kiện cho học viên thực hành. Theo các hướng dẫn trong nước và trên thế giới, dùng Adrenalin xử trí, ngăn ngừa SPV đã được phổ biến rộng rãi cho mọi đối tượng nhằm bảo vệ khỏi tình trạng có thể dẫn đến tử vong tức thời [8],[32],[45].
4.1. Xây Dựng Chương Trình Đào Tạo Về Quản Lý Thuốc Cấp Cứu
Chương trình đào tạo cần bao gồm các nội dung cơ bản về dược lý, quy trình sử dụng thuốc, nhận biết và xử trí các tác dụng phụ, quy định về quản lý thuốc cấp cứu và kỹ năng giao tiếp với người bệnh. Mặc dù không có vai trò trong xử trí cấp tính các trường hợp SPV nhưng Methylprednisolon lại được sử dụng thường xuyên hơn cả Adrenalin, việc kết hợp Methylprednisolon với Adrenalin trong SPV đã làm giảm hiệu quả sử dụng của Adrenalin.
4.2. Ứng Dụng Công Nghệ Trong Đào Tạo và Cập Nhật Kiến Thức
Sử dụng các công cụ trực tuyến, video hướng dẫn và phần mềm mô phỏng có thể giúp tăng tính tương tác và hiệu quả của chương trình đào tạo. Ngoài ra, việc tạo ra một cộng đồng trực tuyến để điều dưỡng có thể trao đổi kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau cũng là một giải pháp hữu ích. Dù cũng không thể thay thế cho Adrenalin trong điều trị SPV song TCYTTG vẫn lưu ý việc sử dụng Diphenhydramin có thể trì hoãn việc tiêm nhắc lại liều Adrenalin.
V. Ứng Dụng Nghiên Cứu Xây Dựng Quy Trình Quản Lý Thuốc Chuẩn
Kết quả nghiên cứu về kiến thức và thái độ của điều dưỡng và hộ sinh về quản lý thuốc cấp cứu có thể được sử dụng để xây dựng quy trình quản lý thuốc chuẩn, phù hợp với điều kiện thực tế của từng cơ sở y tế. Quy trình này cần được phổ biến rộng rãi và tuân thủ nghiêm ngặt, nhằm đảm bảo an toàn cho người bệnh. Cụ thể gồm Salbutamol (chất chủ vận Beta-2 Adrenergic) điều trị dãn phế quản, nhũ dịch Lipid 20% là giải độc tố của thuốc gây tê, gây mê cùng một số thuốc chống dị ứng đường uống khác [8].
5.1. Các Bước Xây Dựng Quy Trình Quản Lý Thuốc Cấp Cứu
Quy trình cần bao gồm các bước cụ thể, từ việc kiểm kê thuốc, bảo quản thuốc, chuẩn bị thuốc, sử dụng thuốc, theo dõi người bệnh và báo cáo các sự cố liên quan đến thuốc. Thuốc HT đóng vai trò quan trọng trong việ...
5.2. Đảm Bảo Tuân Thủ Quy Trình và Giám Sát Thực Hiện
Cần có các biện pháp kiểm tra, giám sát thường xuyên để đảm bảo điều dưỡng tuân thủ đúng quy trình. Việc đánh giá định kỳ kiến thức và thái độ của điều dưỡng cũng là một cách để phát hiện và khắc phục các vấn đề còn tồn tại.
VI. Kết Luận Tầm Quan Trọng Của Quản Lý Thuốc Cấp Cứu
Việc đánh giá kiến thức và thái độ của điều dưỡng và hộ sinh về quản lý thuốc cấp cứu là vô cùng quan trọng, giúp phát hiện các vấn đề còn tồn tại và đưa ra các giải pháp cải thiện. Nâng cao kiến thức và thái độ của điều dưỡng không chỉ giúp giảm thiểu sai sót thuốc mà còn góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh và đảm bảo an toàn cho cộng đồng.
6.1. Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Quản Lý Thuốc Cấp Cứu
Các nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của các chương trình đào tạo, xây dựng các công cụ hỗ trợ điều dưỡng trong quá trình quản lý thuốc và tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến sự tuân thủ quy trình của điều dưỡng.
6.2. Kiến Nghị Để Cải Thiện Quản Lý Thuốc Cấp Cứu
Cần tăng cường đào tạo liên tục cho điều dưỡng, xây dựng quy trình quản lý thuốc chuẩn, cung cấp đầy đủ trang thiết bị và thuốc men, tạo môi trường làm việc hỗ trợ và khuyến khích điều dưỡng tham gia vào các hoạt động cải tiến chất lượng.
