Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân đợt cấp trên viêm gan siêu vi B mạn

• Tác giả: Vũ Đăng Khoa
• Người hướng dẫn: PGS.BS Bùi Hữu Hoàng
• Trường học: Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Nội khoa
• Đề tài: Đặc Điểm Lâm Sàng, Cận Lâm Sàng Ở Bệnh Nhân Đợt Cấp Trên Viêm Gan Siêu Vi B Mạn
• Loại tài liệu: Luận văn Thạc sĩ Y học
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. DỊCH TỄ HỌC NHIỄM SIÊU VI VIÊM GAN B
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Xử lí số liệu
• 2.4. Các bước tiến hành
• 2.5. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu
• 3.2. Liên quan giữa một số đặc điểm lâm sàng với tình trạng HBeAg ở bệnh nhân đợt cấp trên viêm gan siêu vi B mạn
• 3.3. Liên quan giữa xét nghiệm công thức máu, creatinin, ALT, bilirubin, TQ, INR, albumin, tải lượng HBV DNA với tình trạng HBeAg ở bệnh nhân đợt cấp trên viêm gan siêu vi B mạn
• 3.4. Liên quan giữa một số đặc điểm lâm sàng với tải lượng HBV DNA ở bệnh nhân đợt cấp trên viêm gan siêu vi B mạn
• 3.5. Liên quan giữa công thức máu, creatinin, ALT, bilirubin, TQ, INR, albumin với tải lượng HBV DNA ở bệnh nhân đợt cấp trên viêm gan siêu vi B mạn
• 3.6. Liên quan giữa xơ gan, mức độ xơ gan, một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng với tình trạng xuất viện
• HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: PHIẾU THU THẬP THÔNG TIN
• PHỤ LỤC 2: DANH SÁCH BỆNH NHÂN

I. Tổng Quan Về Viêm Gan B Mạn Tính Dịch Tễ Diễn Tiến

Viêm gan B mạn tính là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người trên thế giới. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 2 tỷ người đã từng nhiễm siêu vi viêm gan B, trong đó hơn 240 triệu người mắc bệnh viêm gan B mạn tính. Bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan và ung thư gan, gây ra gần một triệu ca tử vong mỗi năm. Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ nhiễm viêm gan B cao nhất thế giới. Việc hiểu rõ về dịch tễ học và diễn tiến tự nhiên của bệnh là rất quan trọng để có các biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Các đường lây truyền chính bao gồm lây truyền từ mẹ sang con, qua đường tình dục và qua tiếp xúc với máu hoặc các chế phẩm máu bị nhiễm bệnh. Việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

1.1. Dịch tễ học viêm gan B mạn tính trên toàn cầu và tại Việt Nam

Nhiễm siêu vi viêm gan B là một vấn đề sức khỏe quan trọng trong cộng đồng. Theo ước tính của WHO, có khoảng 2 tỷ người đã bị nhiễm siêu vi viêm gan B, chiếm khoảng 1/3 dân số thế giới, trong đó 10-15% bệnh nhân nhiễm siêu vi viêm gan B đã tiến triển thành mạn tính (hơn 240 triệu người). Việt Nam thuộc nhóm các nước có tỉ lệ nhiễm siêu vi viêm gan B cao trên thế giới. Trong số 240 triệu người viêm gan siêu vi B mạn của châu Á - Thái Bình Dương, Việt Nam chiếm tới 10-14%. Điều này cho thấy gánh nặng bệnh tật do viêm gan B tại Việt Nam là rất lớn.

1.2. Các con đường lây truyền viêm gan B mạn tính cần biết

Siêu vi viêm gan B được tìm thấy với số lượng lớn trong máu của người bị nhiễm. Các dịch và chất tiết của cơ thể như tinh dịch, dịch tiết âm đạo, sữa mẹ, nước bọt, mồ hôi, nước tiểu, phân, dịch mật cũng có chứa siêu vi viêm gan B nhưng với nồng độ rất thấp nên nguy cơ lây nhiễm không cao. Các đường lây nhiễm của siêu vi viêm gan B bao gồm: lây nhiễm theo đường dọc (từ mẹ sang con), lây nhiễm theo đường ngang (qua đường tình dục, tiếp xúc với máu hoặc các chế phẩm máu bị nhiễm bệnh).

II. Triệu Chứng Lâm Sàng Viêm Gan B Mạn Cách Nhận Biết Sớm

Các triệu chứng viêm gan B mạn thường không rõ ràng, đặc biệt ở giai đoạn sớm của bệnh. Nhiều bệnh nhân có thể không có bất kỳ triệu chứng nào trong nhiều năm. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể bao gồm mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, đau bụng, vàng da và vàng mắt. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể bị xơ gan hoặc ung thư gan trước khi các triệu chứng rõ ràng xuất hiện. Việc theo dõi định kỳ và thực hiện các xét nghiệm sàng lọc là rất quan trọng để phát hiện sớm bệnh và ngăn ngừa các biến chứng. Các bác sĩ cần khai thác tiền sử bệnh, khám lâm sàng kỹ lưỡng và chỉ định các xét nghiệm phù hợp để chẩn đoán chính xác bệnh viêm gan B mạn tính.

2.1. Các triệu chứng cơ năng thường gặp ở bệnh nhân viêm gan B mạn

Bệnh nhân viêm gan B mạn có thể xuất hiện các triệu chứng cơ năng như mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, khó tiêu, đau tức vùng hạ sườn phải. Tuy nhiên, nhiều trường hợp bệnh nhân không có triệu chứng rõ ràng, đặc biệt ở giai đoạn sớm của bệnh. Việc khai thác tiền sử bệnh và khám lâm sàng kỹ lưỡng là rất quan trọng để phát hiện sớm bệnh.

2.2. Các dấu hiệu thực thể có thể phát hiện khi khám lâm sàng

Khi khám lâm sàng, bác sĩ có thể phát hiện các dấu hiệu như vàng da, vàng mắt, gan to, lách to, phù chân, báng bụng (ở giai đoạn muộn khi đã có xơ gan). Tuy nhiên, các dấu hiệu này thường không đặc hiệu và có thể gặp trong nhiều bệnh lý khác. Do đó, cần kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng để chẩn đoán xác định.

2.3. Biến chứng nguy hiểm của viêm gan B mạn tính Xơ gan và ung thư gan

Viêm gan B mạn tính có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan và ung thư gan. Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương mạn tính, dẫn đến suy giảm chức năng gan. Ung thư gan là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới, và viêm gan B là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh này. Việc điều trị sớm và hiệu quả có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm sự tiến triển của các biến chứng này.

III. Xét Nghiệm Chẩn Đoán Viêm Gan B Mạn Hướng Dẫn Chi Tiết

Chẩn đoán viêm gan B mạn dựa trên kết quả xét nghiệm máu. Các xét nghiệm quan trọng bao gồm xét nghiệm HBsAg (kháng nguyên bề mặt siêu vi viêm gan B), HBeAg (kháng nguyên e siêu vi viêm gan B), Anti-HBe (kháng thể kháng HBeAg), HBV DNA (tải lượng virus), ALT (alanine aminotransferase) và AST (aspartate aminotransferase). HBsAg dương tính trong hơn 6 tháng cho thấy bệnh nhân bị viêm gan B mạn tính. HBV DNA cho biết tải lượng virus trong máu, giúp đánh giá mức độ hoạt động của virus. ALT và AST là các enzyme gan, tăng cao khi gan bị tổn thương. Ngoài ra, có thể cần thực hiện sinh thiết gan để đánh giá mức độ tổn thương gan và giai đoạn bệnh.

3.1. Các xét nghiệm huyết thanh học quan trọng trong chẩn đoán viêm gan B mạn

Các xét nghiệm huyết thanh học quan trọng trong chẩn đoán viêm gan B mạn bao gồm xét nghiệm HBsAg, HBeAg, Anti-HBe, Anti-HBc (kháng thể kháng kháng nguyên lõi siêu vi viêm gan B), Anti-HBs (kháng thể kháng kháng nguyên bề mặt siêu vi viêm gan B). HBsAg dương tính trong hơn 6 tháng là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán viêm gan B mạn tính.

3.2. Vai trò của xét nghiệm HBV DNA tải lượng virus trong theo dõi bệnh

Xét nghiệm HBV DNA (tải lượng virus) đóng vai trò quan trọng trong việc theo dõi diễn tiến bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị. Tải lượng virus cao cho thấy virus đang hoạt động mạnh và có nguy cơ gây tổn thương gan cao hơn. Việc giảm tải lượng virus trong quá trình điều trị là mục tiêu quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng.

3.3. Đánh giá chức năng gan Xét nghiệm ALT AST và Bilirubin

Các xét nghiệm ALT, AST và Bilirubin được sử dụng để đánh giá chức năng gan. ALT và AST là các enzyme gan, tăng cao khi gan bị tổn thương. Bilirubin là một sắc tố mật, tăng cao khi gan không thể xử lý bilirubin một cách hiệu quả. Các xét nghiệm này giúp đánh giá mức độ tổn thương gan và theo dõi diễn tiến bệnh.

IV. Phương Pháp Điều Trị Viêm Gan B Mạn Cập Nhật Phác Đồ Mới Nhất

Mục tiêu điều trị viêm gan B mạn là ngăn chặn sự nhân lên của virus, giảm tổn thương gan và ngăn ngừa các biến chứng như xơ gan và ung thư gan. Các thuốc kháng virus được sử dụng phổ biến bao gồm Tenofovir và Entecavir. Interferon cũng có thể được sử dụng trong một số trường hợp. Việc điều trị cần được cá nhân hóa dựa trên tình trạng bệnh, tải lượng virus, mức độ tổn thương gan và các yếu tố khác. Bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các tác dụng phụ của thuốc. Việc tuân thủ điều trị là rất quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

4.1. Các thuốc kháng virus phổ biến trong điều trị viêm gan B mạn tính

Các thuốc kháng virus phổ biến trong điều trị viêm gan B mạn tính bao gồm Tenofovir, Entecavir và Interferon. Tenofovir và Entecavir là các thuốc ức chế men sao chép ngược của virus, giúp ngăn chặn sự nhân lên của virus. Interferon là một protein tự nhiên có tác dụng kích thích hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại virus.

4.2. Theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị viêm gan B mạn tính

Việc theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị viêm gan B mạn tính là rất quan trọng. Bệnh nhân cần được xét nghiệm HBV DNA định kỳ để đánh giá tải lượng virus và xét nghiệm ALT, AST để đánh giá chức năng gan. Nếu tải lượng virus giảm và chức năng gan cải thiện, điều đó cho thấy điều trị có hiệu quả.

4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến đáp ứng điều trị và kháng thuốc

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến đáp ứng điều trị và nguy cơ kháng thuốc, bao gồm kiểu gen của virus, tình trạng miễn dịch của bệnh nhân, tuân thủ điều trị và sử dụng thuốc không đúng cách. Việc lựa chọn thuốc phù hợp và tuân thủ điều trị là rất quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất và ngăn ngừa kháng thuốc.

V. Biến Chứng Viêm Gan B Mạn Cách Phòng Ngừa Quản Lý Hiệu Quả

Viêm gan B mạn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm xơ gan, suy gan, xuất huyết tiêu hóa và ung thư gan. Việc phòng ngừa và quản lý các biến chứng này là rất quan trọng để cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ của bệnh nhân. Các biện pháp phòng ngừa bao gồm tiêm vaccine viêm gan B, tránh các yếu tố nguy cơ như uống rượu và sử dụng thuốc gây độc cho gan. Việc quản lý các biến chứng bao gồm điều trị các triệu chứng, ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh và tầm soát ung thư gan định kỳ.

5.1. Xơ gan và suy gan Nguyên nhân triệu chứng và điều trị

Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương mạn tính, dẫn đến suy giảm chức năng gan. Suy gan là tình trạng gan không thể thực hiện các chức năng quan trọng của nó. Các triệu chứng của xơ gan và suy gan có thể bao gồm mệt mỏi, vàng da, phù chân, báng bụng, xuất huyết tiêu hóa và hôn mê gan. Điều trị xơ gan và suy gan bao gồm điều trị các triệu chứng, ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh và ghép gan (trong trường hợp nặng).

5.2. Nguy cơ ung thư gan ở bệnh nhân viêm gan B mạn tính

Bệnh nhân viêm gan B mạn tính có nguy cơ cao phát triển ung thư gan. Việc tầm soát ung thư gan định kỳ (bằng siêu âm gan và xét nghiệm AFP) là rất quan trọng để phát hiện sớm bệnh và điều trị kịp thời. Các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư gan bao gồm xơ gan, tuổi cao, giới tính nam và tiền sử gia đình có người mắc ung thư gan.

5.3. Các biện pháp phòng ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng sống

Các biện pháp phòng ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng sống cho bệnh nhân viêm gan B mạn tính bao gồm tiêm vaccine viêm gan B, tránh các yếu tố nguy cơ như uống rượu và sử dụng thuốc gây độc cho gan, tuân thủ điều trị, ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.

VI. Nghiên Cứu Mới Về Viêm Gan B Mạn Hướng Đi Trong Tương Lai

Các nghiên cứu mới về viêm gan B mạn đang tập trung vào việc phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn, bao gồm các thuốc kháng virus mới, các liệu pháp miễn dịch và các phương pháp điều trị nhắm mục tiêu. Các nghiên cứu cũng đang tìm hiểu về vai trò của các yếu tố di truyền và môi trường trong sự phát triển của bệnh. Hy vọng rằng các nghiên cứu này sẽ giúp cải thiện việc phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị viêm gan B mạn trong tương lai.

6.1. Các liệu pháp điều trị mới đầy hứa hẹn cho viêm gan B mạn tính

Các liệu pháp điều trị mới đầy hứa hẹn cho viêm gan B mạn tính bao gồm các thuốc kháng virus mới (có tác dụng ức chế virus mạnh hơn và ít tác dụng phụ hơn), các liệu pháp miễn dịch (giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể để chống lại virus) và các phương pháp điều trị nhắm mục tiêu (nhắm vào các mục tiêu cụ thể trong chu trình sống của virus).

6.2. Vai trò của yếu tố di truyền và môi trường trong bệnh viêm gan B

Các nghiên cứu đang tìm hiểu về vai trò của các yếu tố di truyền và môi trường trong sự phát triển của bệnh viêm gan B. Các yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng điều trị và nguy cơ phát triển các biến chứng. Các yếu tố môi trường như chế độ ăn uống, lối sống và tiếp xúc với các chất độc hại cũng có thể ảnh hưởng đến diễn tiến bệnh.

6.3. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm gan B mạn tính trong tương lai

Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị viêm gan B mạn tính trong tương lai có thể sẽ tập trung vào việc cá nhân hóa điều trị dựa trên các yếu tố di truyền, tình trạng miễn dịch và các yếu tố khác. Các phương pháp chẩn đoán mới có thể giúp phát hiện bệnh sớm hơn và đánh giá mức độ tổn thương gan chính xác hơn. Các liệu pháp điều trị mới có thể giúp đạt được mục tiêu điều trị là loại bỏ hoàn toàn virus khỏi cơ thể.