Đa Dạng Thành Phần Loài Bướm Ở Ba Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Đắkrông, Bạch Mã, Bà Nà – Núi Chúa

• Tác giả: Phạm Việt Hùng
• Người hướng dẫn: TS. Vũ Văn Liên
• Trường học: Trường Đại học Lâm nghiệp
• Chuyên ngành: Quản lý tài nguyên rừng
• Đề tài: Đa Dạng Thành Phần Loài Bướm Tại Ba Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Ở Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2013
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu bướm trên thế giới
• 1.2. Tình hình nghiên cứu bướm ở Việt Nam
• 1.3. Nghiên cứu về bướm tại Đắkrông, Bạch Mã và Bà Nà – Núi Chúa
• 2. CHƯƠNG 2: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KINH TẾ XÃ HỘI KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vườn Quốc gia Bạch Mã
• 2.2. Điều kiện tự nhiên
• 2.3. Đặc trưng về kinh tế xã hội
• 2.4. Khu bảo tồn thiên nhiên Đắkrông
• 2.5. Vị Trí địa lý
• 2.6. Địa hình địa chất, khí hậu thủy văn, sông ngòi
• 2.7. Khu bảo tồn thiên nhiên Bà Nà – Núi Chúa
• 2.8. Đặc điểm tự nhiên
• 2.9. Đặc điểm sinh giới
• 2.10. Đặc điểm xã hội
• 3. CHƯƠNG 3: MỤC TIÊU, ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 3.2. Mục tiêu chung
• 3.3. Mục tiêu cụ thể
• 3.4. Địa điểm nghiên cứu
• 3.5. Thời gian nghiên cứu
• 3.6. Nội dung nghiên cứu
• 3.7. Phương pháp nghiên cứu
• 3.8. Công tác chuẩn bị
• 3.9. Công tác ngoại nghiệp
• 3.10. Công tác nội nghiệp
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đa dạng về thành phần loài
• 4.2. Thành phần loài
• 4.3. Đa dạng thành phần loài theo họ
• 4.4. Đa dạng theo loài của các họ bướm ở ba VQG và KBTTN
• 4.5. Mức độ phổ biến của các loài ở 3 VQG và KBTTN
• 4.6. Mức độ giống nhau về thành phần loài giữa 3 khu vực
• 4.7. Loài có ý nghĩa khoa học, kinh tế
• 4.8. Dẫn liệu về sinh học, sinh thái một số loài bướm
• 4.8.1. Bướm Phượng Paris - Papilio paris (Linnaeus)
• 4.8.2. Bướm chai xanh thường - Graphium sarpedon (Linnaeus)
• 4.8.3. Hải âu vàng viền đen - Appias lyncida (Cramer)
• 4.8.4. Bướm hổ đốm trắng - Parantica aglea (Stoll)
• 4.8.5. Bướm "Nữ phù thuỷ" - Hestina nama (Doubleday)
• 4.9. Thực trạng và giải pháp bảo tồn
• 4.9.1. Thực trạng bảo tồn
• 4.9.2. Giải pháp bảo tồn
• KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Đa Dạng Thành Phần Loài Bướm Ở Việt Nam

Nghiên cứu về đa dạng thành phần loài bướm tại Việt Nam là một lĩnh vực quan trọng, góp phần vào việc bảo tồn đa dạng sinh học. Việt Nam, với vị trí địa lý và khí hậu đặc trưng, là nơi sinh sống của nhiều loài bướm quý hiếm. Các nghiên cứu trước đây đã tập trung vào việc xây dựng danh lục loài, tuy nhiên, vẫn còn nhiều khu vực chưa được khám phá đầy đủ. Việc nghiên cứu bướm ở Việt Nam không chỉ có giá trị về mặt khoa học mà còn có ý nghĩa lớn trong việc bảo tồn và phát triển du lịch sinh thái. Theo Dubois & Vitalis (1919), công trình đầu tiên nghiên cứu về bướm ở Việt Nam đã ghi nhận 611 loài, mở đầu cho các nghiên cứu tiếp theo.

1.1. Tầm quan trọng của nghiên cứu đa dạng sinh học bướm

Nghiên cứu đa dạng sinh học bướm giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vai trò của chúng trong hệ sinh thái. Bướm là loài thụ phấn quan trọng cho nhiều loài thực vật, đồng thời là nguồn thức ăn cho các loài động vật khác. Việc bảo tồn đa dạng loài bướm góp phần duy trì sự cân bằng sinh thái và bảo vệ môi trường sống. Các nghiên cứu cũng giúp xác định các loài bướm quý hiếm cần được bảo tồn.

1.2. Lịch sử nghiên cứu thành phần loài bướm Việt Nam

Các nghiên cứu về thành phần loài bướm Việt Nam đã có từ đầu thế kỷ XX, với nhiều công trình của các nhà khoa học trong và ngoài nước. Các nghiên cứu này đã giúp xây dựng danh lục các loài bướm, xác định phân bố và đặc điểm sinh thái của chúng. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khu vực chưa được nghiên cứu đầy đủ, đặc biệt là các khu bảo tồn thiên nhiên và vườn quốc gia.

II. Thách Thức Bảo Tồn Đa Dạng Loài Bướm Tại Việt Nam

Việc bảo tồn đa dạng loài bướm tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn. Mất môi trường sống do phá rừng, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu là những yếu tố chính đe dọa sự tồn tại của nhiều loài bướm. Việc khai thác thương mại và buôn bán trái phép các loài bướm quý hiếm cũng gây áp lực lớn lên quần thể của chúng. Theo New & Collins (1991), sự phá hủy và thay đổi sinh cảnh là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự suy giảm của các loài bướm.

2.1. Mất môi trường sống và ảnh hưởng đến quần thể bướm

Mất môi trường sống do phá rừng, chuyển đổi đất đai và phát triển cơ sở hạ tầng là một trong những thách thức lớn nhất đối với việc bảo tồn quần thể bướm. Rừng nhiệt đới là nơi sinh sống của nhiều loài bướm, và việc phá rừng làm mất đi nguồn thức ăn và nơi sinh sản của chúng. Điều này dẫn đến sự suy giảm số lượng và phân bố bướm.

2.2. Tác động của biến đổi khí hậu đến sinh thái học bướm

Biến đổi khí hậu gây ra những thay đổi về nhiệt độ, lượng mưa và các yếu tố môi trường khác, ảnh hưởng đến sinh thái học bướm. Nhiều loài bướm có phạm vi phân bố hẹp và yêu cầu điều kiện khí hậu ổn định, do đó chúng rất dễ bị tổn thương trước những thay đổi này. Biến đổi khí hậu có thể làm thay đổi chu kỳ sống, tập tính và phân bố của bướm.

2.3. Ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sự sống của bướm

Ô nhiễm môi trường, bao gồm ô nhiễm không khí, nước và đất, có thể gây hại cho bướm và các giai đoạn phát triển của chúng. Thuốc trừ sâu và các hóa chất độc hại khác có thể giết chết bướm hoặc làm suy yếu hệ miễn dịch của chúng. Ô nhiễm cũng có thể làm giảm chất lượng thức ăn của bướm và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của chúng.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Đa Dạng Bướm Tại Khu Bảo Tồn

Nghiên cứu đa dạng thành phần loài bướm tại các khu bảo tồn thiên nhiên Việt Nam đòi hỏi các phương pháp khoa học và kỹ thuật phù hợp. Việc thu thập mẫu vật, định danh loài và phân tích dữ liệu là những bước quan trọng trong quá trình nghiên cứu. Các phương pháp thống kê và phân tích sinh thái học được sử dụng để đánh giá sự phong phú loài bướm và mối quan hệ giữa chúng với môi trường sống. Theo Schappert (2000), để bảo tồn bướm cần biết vị trí, mối quan hệ với các loài khác, phân bố địa lý và điều kiện sinh thái của chúng.

3.1. Kỹ thuật thu thập và bảo quản mẫu vật bướm

Việc thu thập và bảo quản mẫu vật bướm đòi hỏi kỹ thuật cẩn thận để đảm bảo tính chính xác của dữ liệu. Các phương pháp thu thập bao gồm sử dụng vợt bắt bướm, bẫy đèn và bẫy mồi. Mẫu vật sau khi thu thập cần được bảo quản đúng cách để tránh hư hỏng và đảm bảo khả năng định danh loài.

3.2. Phương pháp định danh và phân loại bướm

Định danh và phân loại bướm là một bước quan trọng trong nghiên cứu đa dạng sinh học. Các nhà khoa học sử dụng các đặc điểm hình thái, di truyền và sinh thái để xác định loài bướm. Việc sử dụng các tài liệu tham khảo, khóa phân loại và sự hỗ trợ của các chuyên gia là cần thiết để đảm bảo tính chính xác của việc định danh.

3.3. Phân tích dữ liệu và đánh giá đa dạng sinh học

Dữ liệu thu thập được từ các cuộc khảo sát bướm cần được phân tích để đánh giá đa dạng sinh học. Các chỉ số đa dạng sinh học, như chỉ số Shannon-Wiener và chỉ số Simpson, được sử dụng để đo lường sự phong phú và cân bằng của các loài bướm trong một khu vực. Các phương pháp thống kê cũng được sử dụng để so sánh đa dạng loài giữa các khu vực khác nhau.

IV. Kết Quả Nghiên Cứu Đa Dạng Bướm Tại Ba Khu Bảo Tồn

Nghiên cứu tại ba khu bảo tồn thiên nhiên (Đắkrông, Bạch Mã, Bà Nà – Núi Chúa) cho thấy sự đa dạng thành phần loài bướm khác nhau giữa các khu vực. Các yếu tố như địa hình, khí hậu và thảm thực vật ảnh hưởng đến sự phân bố và phong phú của các loài bướm. Việc so sánh thành phần loài giữa các khu vực giúp xác định các khu vực có giá trị bảo tồn cao và đề xuất các biện pháp bảo tồn phù hợp. Theo kết quả nghiên cứu, Vườn Quốc gia Bạch Mã có số lượng loài bướm lớn nhất, cho thấy sự đa dạng sinh học cao của khu vực này.

4.1. So sánh thành phần loài bướm giữa các khu vực

Việc so sánh thành phần loài bướm giữa các khu vực giúp xác định các khu vực có đa dạng sinh học cao và các loài bướm đặc hữu. Các khu vực có điều kiện môi trường khác nhau có thể có thành phần loài khác nhau. Việc so sánh cũng giúp xác định các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân bố của các loài bướm.

4.2. Mức độ phổ biến của các loài bướm tại mỗi khu bảo tồn

Xác định mức độ phổ biến của các loài bướm tại mỗi khu bảo tồn giúp đánh giá tình trạng bảo tồn của chúng. Các loài bướm phổ biến có thể đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái, trong khi các loài hiếm có thể cần được bảo tồn đặc biệt. Việc theo dõi mật độ quần thể bướm theo thời gian giúp đánh giá hiệu quả của các biện pháp bảo tồn.

4.3. Các loài bướm quý hiếm và cần được bảo tồn

Xác định các loài bướm quý hiếm và cần được bảo tồn là một ưu tiên quan trọng. Các loài này có thể có phạm vi phân bố hẹp, số lượng cá thể ít hoặc đang bị đe dọa bởi các hoạt động của con người. Việc bảo tồn các loài bướm quý hiếm đòi hỏi các biện pháp bảo vệ môi trường sống, kiểm soát khai thác và buôn bán trái phép, và tăng cường giáo dục cộng đồng.

V. Giải Pháp Bảo Tồn Đa Dạng Bướm Tại Việt Nam Hiện Nay

Để bảo tồn đa dạng thành phần loài bướm tại Việt Nam, cần có các giải pháp toàn diện và bền vững. Việc bảo vệ môi trường sống, kiểm soát ô nhiễm và thúc đẩy du lịch sinh thái là những biện pháp quan trọng. Cần tăng cường nghiên cứu về sinh thái học bướm và nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của chúng. Theo Thomas & Mallorie (1985), chiến lược bảo tồn bướm tốt nhất là bảo vệ nhiều loại sinh cảnh.

5.1. Bảo vệ môi trường sống và phục hồi rừng tự nhiên

Bảo vệ môi trường sống là yếu tố then chốt trong việc bảo tồn đa dạng sinh học bướm. Cần ngăn chặn phá rừng, khai thác gỗ trái phép và chuyển đổi đất đai. Phục hồi rừng tự nhiên bằng cách trồng cây bản địa và tạo hành lang xanh kết nối các khu rừng giúp mở rộng môi trường sống cho bướm.

5.2. Kiểm soát ô nhiễm và sử dụng bền vững tài nguyên

Kiểm soát ô nhiễm môi trường là cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bướm và các loài sinh vật khác. Cần giảm thiểu sử dụng thuốc trừ sâu và các hóa chất độc hại khác trong nông nghiệp và lâm nghiệp. Thúc đẩy sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên để giảm áp lực lên môi trường sống của bướm.

5.3. Phát triển du lịch sinh thái và nâng cao nhận thức cộng đồng

Phát triển du lịch sinh thái có thể tạo ra nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương và khuyến khích họ tham gia vào công tác bảo tồn. Cần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của bướm và tầm quan trọng của việc bảo tồn chúng. Tổ chức các hoạt động giáo dục, tham quan và tình nguyện để thu hút sự quan tâm của cộng đồng.

VI. Tương Lai Nghiên Cứu và Bảo Tồn Đa Dạng Loài Bướm

Nghiên cứu và bảo tồn đa dạng loài bướm tại Việt Nam cần tiếp tục được đẩy mạnh trong tương lai. Cần tăng cường hợp tác giữa các nhà khoa học, cơ quan quản lý và cộng đồng địa phương để đạt được các mục tiêu bảo tồn. Việc ứng dụng công nghệ mới, như GIS và viễn thám, có thể giúp theo dõi và quản lý quần thể bướm hiệu quả hơn. Theo Spitzer et al. (1987), đa dạng loài bướm có quan hệ chặt chẽ với đa dạng về thành phần các loài thực vật có mạch.

6.1. Ứng dụng công nghệ trong nghiên cứu và giám sát bướm

Ứng dụng công nghệ, như GIS (Hệ thống thông tin địa lý) và viễn thám, có thể giúp nghiên cứu và giám sát quần thể bướm hiệu quả hơn. GIS có thể được sử dụng để lập bản đồ phân bố của các loài bướm và xác định các khu vực có giá trị bảo tồn cao. Viễn thám có thể được sử dụng để theo dõi thay đổi môi trường sống và đánh giá tác động của các hoạt động của con người đến bướm.

6.2. Hợp tác quốc tế và chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn

Hợp tác quốc tế và chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn là cần thiết để nâng cao hiệu quả của công tác bảo tồn đa dạng sinh học bướm. Các nhà khoa học và cơ quan quản lý có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia khác về các phương pháp bảo tồn hiệu quả, quản lý khu bảo tồn và giáo dục cộng đồng.

6.3. Chính sách và pháp luật về bảo tồn bướm

Chính sách và pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng loài bướm. Cần có các quy định pháp luật chặt chẽ để bảo vệ môi trường sống của bướm, kiểm soát khai thác và buôn bán trái phép, và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Chính sách khuyến khích bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên cũng cần được xây dựng và thực thi.

Tổng quan nghiên cứu

Côn trùng, đặc biệt là bướm thuộc bộ cánh vảy (Lepidoptera), đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái rừng nhiệt đới, góp phần duy trì sự đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái. Việt Nam nằm trong vùng Đông Phương, chiếm khoảng 21,4% tổng số loài bướm trên thế giới, với hơn 1000 loài được ghi nhận. Tuy nhiên, sự suy giảm diện tích rừng nhiệt đới do tác động của con người và biến đổi môi trường đã làm giảm đa dạng loài côn trùng, trong đó có bướm. Nghiên cứu đa dạng thành phần loài bướm tại ba khu bảo tồn thiên nhiên và vườn quốc gia miền Trung Việt Nam gồm Đắkrông (Quảng Trị), Bạch Mã (Thừa Thiên Huế) và Bà Nà – Núi Chúa (Đà Nẵng) nhằm đánh giá sự phong phú và thành phần loài bướm, từ đó đề xuất các giải pháp bảo tồn hiệu quả.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là xác định thành phần loài bướm, so sánh đa dạng loài giữa ba khu vực trong khoảng thời gian điều tra từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5 năm 2013. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các dạng sinh cảnh điển hình trong ba khu bảo tồn, với thời gian thu thập mẫu vật thực địa kéo dài 15 ngày. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển du lịch sinh thái và quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững tại các khu vực này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về đa dạng sinh học và sinh thái học côn trùng, trong đó:

• Lý thuyết đa dạng sinh học: Đa dạng loài được xem là chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe và sự ổn định của hệ sinh thái. Đa dạng loài bướm có mối quan hệ chặt chẽ với cấu trúc thảm thực vật và các yếu tố môi trường như độ cao, khí hậu, và sự phân bố sinh cảnh.
• Mô hình phân bố sinh vật theo độ cao và sinh cảnh: Đa dạng loài bướm thay đổi theo độ cao và loại hình sinh cảnh, với các loài phân bố hẹp thường dễ bị tổn thương khi môi trường thay đổi.
• Khái niệm về mức độ phổ biến và tương đồng loài: Mức độ phổ biến của loài được phân loại dựa trên số cá thể thu thập được, trong khi chỉ số Sorensen được sử dụng để đánh giá mức độ tương đồng về thành phần loài giữa các khu vực nghiên cứu.

Các khái niệm chính bao gồm: thành phần loài, mức độ phong phú, đa dạng theo họ bướm, mức độ phổ biến tương đối, và chỉ số tương đồng Sorensen.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính là mẫu vật bướm thu thập trực tiếp tại ba khu bảo tồn thiên nhiên và vườn quốc gia trong 15 ngày (26/4-10/5/2013). Mỗi khu vực được khảo sát trong 5 ngày, với các tuyến điều tra được thiết kế đi qua các dạng sinh cảnh điển hình như rừng nguyên sinh, rừng thứ sinh, cây bụi, trảng cỏ và đất canh tác.

Phương pháp thu thập mẫu sử dụng vợt bắt bướm, bảo quản mẫu bằng bao giấy chuyên dụng và làm tiêu bản tại Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam. Cỡ mẫu gồm 188 loài bướm thuộc 9 họ được xác định qua quan sát và phân loại dựa trên các tài liệu chuyên ngành. Phân tích số liệu sử dụng phần mềm Primer V.5 để tính toán chỉ số tương đồng Sorensen và xây dựng cây tương đồng giữa các khu vực.

Timeline nghiên cứu gồm: thu thập mẫu ngoài thực địa (4/2013), xử lý mẫu và phân tích số liệu (5-7/2013), viết luận văn và hoàn thiện báo cáo (7-9/2013).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đa dạng loài bướm: Tổng cộng ghi nhận 188 loài bướm thuộc 9 họ. KBTTN Đắkrông có đa dạng cao nhất với 138 loài (73,4% tổng số), VQG Bạch Mã có 104 loài (55,3%), và KBTTN Bà Nà – Núi Chúa có 62 loài (33%). Số loài thu thập tại Bạch Mã chiếm khoảng 41% so với tổng số loài đã được ghi nhận trước đây tại khu vực này.

2. Thành phần loài theo họ: Họ Nymphalidae chiếm đa số với 37 loài tại Đắkrông, 27 loài tại Bạch Mã và 13 loài tại Bà Nà – Núi Chúa. Họ Pieridae và Papilionidae cũng phổ biến, trong khi họ Riodinidae có số lượng thấp nhất và không xuất hiện tại Bà Nà – Núi Chúa.

3. Mức độ phổ biến loài: Các loài như Papilio memnon, Graphium sarpedon, Lamproptera curius được ghi nhận phổ biến với số cá thể trên 5 tại nhiều khu vực. Ngược lại, nhiều loài chỉ bắt gặp 1-2 cá thể, được xếp vào nhóm hiếm gặp.

4. Mức độ tương đồng thành phần loài: Chỉ số Sorensen cho thấy mức độ tương đồng cao nhất giữa Đắkrông và Bạch Mã, thấp hơn giữa Bà Nà – Núi Chúa với hai khu vực còn lại, phản ánh sự khác biệt về địa hình, khí hậu và sinh cảnh.

Thảo luận kết quả

Sự đa dạng loài bướm cao nhất tại KBTTN Đắkrông có thể do khu vực này có nhiều dạng sinh cảnh phong phú và ít bị tác động bởi con người. VQG Bạch Mã với khí hậu giao thoa và địa hình phức tạp cũng tạo điều kiện thuận lợi cho đa dạng sinh học. Trong khi đó, KBTTN Bà Nà – Núi Chúa có diện tích rừng nguyên sinh nhỏ hơn và mật độ dân cư thấp, dẫn đến số lượng loài bướm ghi nhận thấp hơn.

Kết quả phù hợp với các nghiên cứu trước đây về mối quan hệ giữa đa dạng loài bướm và cấu trúc thảm thực vật cũng như độ cao địa hình. Việc không ghi nhận họ Riodinidae tại Bà Nà – Núi Chúa có thể do đặc điểm sinh cảnh và thời gian điều tra ngắn hạn. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện số lượng loài theo họ tại từng khu vực và bảng so sánh mức độ phổ biến các loài chính.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường bảo vệ và phục hồi rừng nguyên sinh tại ba khu vực, đặc biệt là KBTTN Đắkrông, nhằm duy trì và nâng cao đa dạng loài bướm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý các khu bảo tồn, thời gian: 3-5 năm.

2. Phát triển du lịch sinh thái bền vững dựa trên các loài bướm có hình thái đẹp và giá trị thẩm mỹ, như Papilio memnon và Graphium sarpedon, nhằm tăng thu nhập cho cộng đồng địa phương. Chủ thể: Sở Du lịch, doanh nghiệp du lịch, thời gian: 2-3 năm.

3. Nâng cao nhận thức cộng đồng và đào tạo cán bộ quản lý về vai trò của bướm trong hệ sinh thái và kỹ thuật bảo tồn. Chủ thể: Ban quản lý khu bảo tồn, các tổ chức phi chính phủ, thời gian: liên tục.

4. Xây dựng hệ thống giám sát đa dạng sinh học định kỳ để theo dõi biến động thành phần loài bướm và đánh giá hiệu quả các biện pháp bảo tồn. Chủ thể: Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật, thời gian: hàng năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý tài nguyên rừng và bảo tồn thiên nhiên: Sử dụng kết quả để xây dựng chính sách bảo vệ đa dạng sinh học và quản lý bền vững các khu bảo tồn.

2. Nhà nghiên cứu sinh thái và côn trùng học: Tham khảo dữ liệu thành phần loài và phương pháp nghiên cứu để phát triển các nghiên cứu chuyên sâu hơn về sinh học bướm.

3. Doanh nghiệp và nhà đầu tư du lịch sinh thái: Khai thác tiềm năng du lịch dựa trên đa dạng loài bướm và cảnh quan tự nhiên đặc trưng của ba khu vực.

4. Cộng đồng dân cư địa phương và tổ chức phi chính phủ: Nâng cao nhận thức về bảo tồn đa dạng sinh học, tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường và phát triển sinh kế bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao nghiên cứu đa dạng loài bướm lại quan trọng?
   Bướm là chỉ thị sinh thái nhạy cảm với biến đổi môi trường, giúp đánh giá sức khỏe hệ sinh thái và hỗ trợ bảo tồn đa dạng sinh học.

2. Phương pháp thu thập mẫu bướm được thực hiện như thế nào?
   Sử dụng vợt bắt bướm tại các dạng sinh cảnh khác nhau, bảo quản mẫu bằng bao giấy chuyên dụng và làm tiêu bản để xác định loài chính xác.

3. Thời gian điều tra có ảnh hưởng đến kết quả không?
   Có, thời gian điều tra ngắn hạn có thể không ghi nhận hết các loài, đặc biệt là những loài hoạt động theo mùa hoặc có mật độ thấp.

4. Các yếu tố nào ảnh hưởng đến đa dạng loài bướm?
   Địa hình, độ cao, cấu trúc thảm thực vật, khí hậu và tác động của con người như phá rừng, ô nhiễm môi trường.

5. Làm thế nào để bảo tồn hiệu quả các loài bướm quý hiếm?
   Bảo vệ và phục hồi sinh cảnh tự nhiên, hạn chế khai thác, phát triển du lịch sinh thái bền vững và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Kết luận

• Ghi nhận 188 loài bướm thuộc 9 họ tại ba khu bảo tồn thiên nhiên và vườn quốc gia miền Trung Việt Nam.
• KBTTN Đắkrông có đa dạng loài cao nhất, tiếp theo là VQG Bạch Mã và KBTTN Bà Nà – Núi Chúa.
• Họ Nymphalidae chiếm tỷ lệ loài lớn nhất, phản ánh đặc trưng sinh thái của khu vực nghiên cứu.
• Mức độ tương đồng thành phần loài giữa Đắkrông và Bạch Mã cao hơn so với Bà Nà – Núi Chúa.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn, phát triển du lịch sinh thái và nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm bảo vệ đa dạng loài bướm.

Tiếp theo, cần triển khai các chương trình giám sát đa dạng sinh học định kỳ và nghiên cứu sâu hơn về sinh học, sinh thái của các loài bướm quý hiếm. Mời các nhà quản lý, nhà khoa học và cộng đồng cùng hợp tác để bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá này.