Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và kỷ nguyên kỹ thuật số, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của người tiêu dùng. Theo báo cáo “State of Mobile 2022”, người dùng trung bình dành 4,8 giờ mỗi ngày trên điện thoại di động, tăng 30% so với năm 2019. Đến năm 2023, gần 5,07 tỷ người sử dụng mạng xã hội, chiếm gần 60% dân số toàn cầu. Tại Việt Nam, đặc biệt là Thành phố Hồ Chí Minh, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đã thúc đẩy người tiêu dùng chuyển dịch từ kênh mua sắm truyền thống sang trực tuyến. Trong đó, tiếp thị bằng người ảnh hưởng (Influencer Marketing) trên các nền tảng mạng xã hội nổi lên như một phương thức tiếp cận hiệu quả, giúp doanh nghiệp tăng cường kết nối với khách hàng và thúc đẩy hành vi mua sắm trực tuyến.

Luận văn tập trung nghiên cứu tác động của người ảnh hưởng trên các nền tảng mạng xã hội đến hành vi mua sắm mặt hàng thời trang trực tuyến của người tiêu dùng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 12 năm 2023. Mục tiêu chính là phân tích các yếu tố ảnh hưởng, xây dựng thang đo và kiểm định mối quan hệ giữa các yếu tố này với hành vi mua sắm trực tuyến, từ đó đề xuất hàm ý quản trị giúp các doanh nghiệp ngành thời trang tận dụng hiệu quả xu hướng tiếp thị bằng người ảnh hưởng. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng với sự thay đổi hành vi tiêu dùng hậu Covid-19 và phát triển thương mại điện tử tại thị trường Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên bốn lý thuyết chính để xây dựng mô hình nghiên cứu:

  1. Thuyết hành động hợp lý (TRA): Giải thích ý định hành vi dựa trên thái độ cá nhân và chuẩn chủ quan từ môi trường xã hội, trong đó người ảnh hưởng được xem là một phần của chuẩn chủ quan tác động đến ý định mua hàng.

  2. Thuyết hành vi có kế hoạch (TPB): Mở rộng TRA bằng việc bổ sung yếu tố nhận thức kiểm soát hành vi, giúp giải thích khả năng thực hiện hành vi mua sắm trực tuyến dựa trên thái độ, chuẩn chủ quan và nhận thức về khả năng kiểm soát.

  3. Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM): Tập trung vào nhận thức tính hữu ích và tính dễ sử dụng của công nghệ, giải thích hành vi sử dụng các nền tảng mạng xã hội và thương mại điện tử trong mua sắm trực tuyến.

  4. Mô hình chấp nhận thương mại điện tử (E-CAM): Kết hợp TAM với nhận thức rủi ro liên quan đến giao dịch trực tuyến, giúp đánh giá sự chấp nhận mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: độ tin cậy, chuyên môn, sức hấp dẫn, sự phù hợp của người ảnh hưởng với sản phẩm, thái độ người tiêu dùng đối với người ảnh hưởng, trải nghiệm sản phẩm, uy tín người ảnh hưởng và hành vi mua sắm trực tuyến.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp định tính, thực hiện qua ba giai đoạn:

  • Giai đoạn 1: Nghiên cứu định tính
    Thảo luận nhóm và phỏng vấn chuyên gia nhằm khám phá các yếu tố tác động, điều chỉnh và bổ sung mô hình nghiên cứu phù hợp với bối cảnh Việt Nam. Mẫu định tính gồm 20 chuyên gia và nhóm thảo luận.

  • Giai đoạn 2: Nghiên cứu định lượng sơ bộ
    Khảo sát sơ bộ với 100 người tiêu dùng tại Thành phố Hồ Chí Minh để đánh giá độ tin cậy và giá trị thang đo qua phân tích nhân tố khám phá (EFA). Các biến quan sát có hệ số tải nhân tố dưới 0,5 bị loại bỏ, thang đo có Cronbach’s Alpha > 0,6 được chấp nhận.

  • Giai đoạn 3: Nghiên cứu định lượng chính thức
    Khảo sát chính thức với cỡ mẫu 420 người tiêu dùng đã mua sắm trực tuyến mặt hàng thời trang có sử dụng người ảnh hưởng trên mạng xã hội. Phân tích dữ liệu bằng phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM) để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Các kiểm định bổ sung gồm Bootstrap, Independent Sample T-Test và One Way ANOVA nhằm đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của kết quả.

Nguồn dữ liệu chính là bảng câu hỏi khảo sát trực tiếp người tiêu dùng tại Thành phố Hồ Chí Minh trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 12 năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Độ tin cậy của người ảnh hưởng tác động tích cực đến uy tín người ảnh hưởng
    Kết quả SEM cho thấy độ tin cậy có ảnh hưởng mạnh mẽ đến uy tín người ảnh hưởng với hệ số tác động khoảng 0,65 (p < 0,01). Người tiêu dùng có xu hướng tin tưởng những người ảnh hưởng trung thực và minh bạch, từ đó tăng cường niềm tin vào sản phẩm được quảng bá.

  2. Chuyên môn của người ảnh hưởng ảnh hưởng đến uy tín và hành vi mua sắm
    Mức độ chuyên môn được đánh giá qua kiến thức và kinh nghiệm liên quan đến sản phẩm thời trang có tác động tích cực đến uy tín (hệ số 0,58) và gián tiếp đến hành vi mua sắm trực tuyến (hệ số 0,42). Người tiêu dùng ưu tiên theo dõi và tin tưởng những người ảnh hưởng có chuyên môn rõ ràng.

  3. Sức hấp dẫn và sự phù hợp của người ảnh hưởng với sản phẩm thúc đẩy hành vi mua sắm
    Sức hấp dẫn cá nhân và sự phù hợp giữa người ảnh hưởng và sản phẩm thời trang có tác động trực tiếp đến hành vi mua sắm với hệ số lần lượt là 0,47 và 0,53 (p < 0,05). Người tiêu dùng dễ bị thu hút bởi phong cách và hình ảnh phù hợp, từ đó tăng khả năng ra quyết định mua hàng.

  4. Thái độ của người tiêu dùng đối với người ảnh hưởng và trải nghiệm sản phẩm ảnh hưởng tích cực đến hành vi mua sắm
    Thái độ tích cực đối với người ảnh hưởng và trải nghiệm sản phẩm thực tế đều có tác động đáng kể đến hành vi mua sắm trực tuyến, với hệ số tác động lần lượt là 0,55 và 0,49. Trải nghiệm sản phẩm tích cực giúp củng cố niềm tin và thúc đẩy hành vi mua hàng lặp lại.

Thảo luận kết quả

Các phát hiện phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước, khẳng định vai trò quan trọng của người ảnh hưởng trong việc định hình hành vi mua sắm trực tuyến. Độ tin cậy và chuyên môn là nền tảng tạo dựng uy tín, trong khi sức hấp dẫn và sự phù hợp giúp tăng cường sự kết nối cảm xúc với người tiêu dùng. Thái độ tích cực và trải nghiệm sản phẩm là những yếu tố then chốt thúc đẩy hành vi mua hàng thực tế.

So với các nghiên cứu trước đại dịch Covid-19, nghiên cứu này làm rõ hơn tác động của người ảnh hưởng trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ và hành vi tiêu dùng thay đổi tại Thành phố Hồ Chí Minh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ đường thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố và hành vi mua sắm, cũng như bảng phân tích hệ số tác động và mức độ ý nghĩa thống kê.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường xây dựng độ tin cậy của người ảnh hưởng
    Doanh nghiệp nên lựa chọn người ảnh hưởng có uy tín, minh bạch và trung thực trong việc quảng bá sản phẩm. Thời gian thực hiện: 3-6 tháng. Chủ thể: Bộ phận marketing và quản lý quan hệ người ảnh hưởng.

  2. Phát triển chuyên môn và đào tạo người ảnh hưởng
    Hỗ trợ người ảnh hưởng nâng cao kiến thức chuyên môn về sản phẩm thời trang để tăng sức thuyết phục và uy tín. Thời gian: 6 tháng. Chủ thể: Doanh nghiệp phối hợp với các chuyên gia đào tạo.

  3. Chọn lựa người ảnh hưởng phù hợp với thương hiệu và sản phẩm
    Đảm bảo sự phù hợp về hình ảnh và phong cách giữa người ảnh hưởng và sản phẩm nhằm tăng sức hấp dẫn và sự đồng cảm của người tiêu dùng. Thời gian: Trước mỗi chiến dịch marketing. Chủ thể: Bộ phận marketing.

  4. Tăng cường trải nghiệm sản phẩm cho người ảnh hưởng và khách hàng
    Tạo điều kiện để người ảnh hưởng trải nghiệm thực tế sản phẩm và chia sẻ cảm nhận chân thực, đồng thời khuyến khích khách hàng phản hồi tích cực để nâng cao uy tín thương hiệu. Thời gian: Liên tục. Chủ thể: Bộ phận chăm sóc khách hàng và marketing.

  5. Đo lường và đánh giá hiệu quả chiến dịch influencer marketing định kỳ
    Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu để theo dõi tác động của người ảnh hưởng đến hành vi mua sắm, từ đó điều chỉnh chiến lược phù hợp. Thời gian: Hàng quý. Chủ thể: Bộ phận phân tích dữ liệu và marketing.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Doanh nghiệp ngành thời trang
    Có thể áp dụng các chiến lược tiếp thị bằng người ảnh hưởng để tăng cường nhận diện thương hiệu và thúc đẩy doanh số bán hàng trực tuyến.

  2. Chuyên gia marketing và quản lý thương hiệu
    Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế các chiến dịch influencer marketing hiệu quả, phù hợp với thị trường Việt Nam.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, marketing
    Tài liệu tham khảo quan trọng về mô hình nghiên cứu hành vi người tiêu dùng trong bối cảnh thương mại điện tử và mạng xã hội.

  4. Người ảnh hưởng và các agency quản lý influencer
    Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến uy tín và hành vi mua sắm của người tiêu dùng, từ đó nâng cao hiệu quả hợp tác với thương hiệu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Người ảnh hưởng có thực sự tác động đến hành vi mua sắm trực tuyến không?
    Có, nghiên cứu cho thấy người ảnh hưởng với độ tin cậy, chuyên môn và sức hấp dẫn cao có thể thúc đẩy hành vi mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng, đặc biệt trong ngành thời trang.

  2. Yếu tố nào quan trọng nhất trong việc lựa chọn người ảnh hưởng?
    Độ tin cậy và sự phù hợp với sản phẩm là hai yếu tố then chốt giúp tăng uy tín và hiệu quả tiếp thị, theo kết quả phân tích mô hình SEM.

  3. Làm thế nào để đo lường hiệu quả của chiến dịch influencer marketing?
    Có thể sử dụng các chỉ số như tỷ lệ tương tác, mức độ nhận diện thương hiệu, tỷ lệ chuyển đổi mua hàng và khảo sát thái độ người tiêu dùng trước và sau chiến dịch.

  4. Người tiêu dùng có tin tưởng người ảnh hưởng hơn quảng cáo truyền thống không?
    Theo nghiên cứu, người tiêu dùng thường tin tưởng người ảnh hưởng hơn do cảm nhận tính chân thực và sự kết nối cá nhân, đặc biệt khi người ảnh hưởng có chuyên môn và trải nghiệm thực tế.

  5. Ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến hành vi mua sắm trực tuyến và influencer marketing như thế nào?
    Đại dịch đã thúc đẩy sự chuyển dịch sang mua sắm trực tuyến và tăng cường vai trò của người ảnh hưởng trong việc truyền tải thông điệp thương hiệu, giúp doanh nghiệp thích ứng với thay đổi hành vi tiêu dùng.

Kết luận

  • Người ảnh hưởng trên mạng xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc định hình hành vi mua sắm trực tuyến mặt hàng thời trang tại Thành phố Hồ Chí Minh.
  • Độ tin cậy, chuyên môn, sức hấp dẫn và sự phù hợp của người ảnh hưởng là các yếu tố chính tác động đến uy tín và hành vi mua sắm của người tiêu dùng.
  • Thái độ tích cực của người tiêu dùng đối với người ảnh hưởng và trải nghiệm sản phẩm thực tế góp phần thúc đẩy hành vi mua hàng trực tuyến.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để doanh nghiệp ngành thời trang xây dựng chiến lược influencer marketing hiệu quả trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả định kỳ và mở rộng nghiên cứu sang các ngành hàng và khu vực khác.

Hành động ngay hôm nay: Doanh nghiệp và nhà quản lý marketing nên áp dụng các kết quả nghiên cứu để lựa chọn và phát triển người ảnh hưởng phù hợp, đồng thời tối ưu hóa chiến dịch tiếp thị nhằm tăng trưởng doanh số và xây dựng thương hiệu bền vững trong kỷ nguyên số.