Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp phụ trợ tại Việt Nam, việc xây dựng chiến lược mở rộng thị trường trở thành yếu tố sống còn đối với các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh linh kiện, phụ tùng xe máy. Theo báo cáo của Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), tổng doanh số bán xe máy năm 2018 đạt khoảng 3,4 triệu xe, tăng 3,5% so với năm trước, cho thấy tiềm năng thị trường vẫn còn rất lớn. Công ty Cổ phần Cơ khí Xuất nhập khẩu Việt Nhật, với hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp phụ tùng xe máy, đang đứng trước thách thức khi thị trường Hà Nội – thị trường chính hiện tại – có dấu hiệu bão hòa và chịu ảnh hưởng bởi các chính sách hạn chế xe máy tại các đô thị lớn.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng chiến lược mở rộng thị trường phù hợp cho Công ty Việt Nhật nhằm tăng quy mô thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào phân tích các yếu tố nội bộ và môi trường bên ngoài tác động đến công tác xây dựng chiến lược của công ty trong giai đoạn 2013-2017, đồng thời đề xuất các giải pháp thực thi chiến lược mở rộng thị trường tại các tỉnh, thành phố tiềm năng ngoài Hà Nội. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp tận dụng thế mạnh, khắc phục điểm yếu, đồng thời thích ứng với sự biến động của thị trường và chính sách vĩ mô, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp phụ trợ xe máy tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình chiến lược kinh doanh hiện đại, trong đó nổi bật là:

  • Lý thuyết chiến lược kinh doanh: Định nghĩa chiến lược là chương trình hành động dài hạn nhằm đạt mục tiêu cụ thể, bao gồm việc phân bổ nguồn lực và lựa chọn phương án hành động phù hợp (Johnson & Scholes, 1999). Chiến lược mở rộng thị trường được hiểu là kế hoạch phát triển quy mô thị trường dựa trên thế mạnh và nguồn lực hiện có của doanh nghiệp.

  • Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến môi trường ngành như đối thủ cạnh tranh hiện tại, đối thủ tiềm năng, khách hàng, nhà cung cấp và sản phẩm thay thế, giúp doanh nghiệp nhận diện cơ hội và thách thức trong ngành.

  • Chuỗi giá trị của Michael Porter: Phân tích các hoạt động nội bộ tạo ra giá trị gia tăng, từ hoạt động đầu vào, sản xuất, marketing đến dịch vụ sau bán hàng, nhằm xác định điểm mạnh, điểm yếu nội bộ doanh nghiệp.

  • Ma trận SWOT: Công cụ tổng hợp phân tích điểm mạnh, điểm yếu nội bộ và cơ hội, thách thức bên ngoài để xây dựng các nhóm chiến lược SO, WO, ST, WT.

  • Ma trận QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix): Phương pháp định lượng giúp lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên mức độ hấp dẫn của các chiến lược khả thi.

Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược mở rộng thị trường, môi trường vĩ mô và vi mô, chuỗi giá trị doanh nghiệp, ma trận SWOT, ma trận QSPM.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu nội bộ công ty giai đoạn 2013-2017, báo cáo ngành, khảo sát ý kiến chuyên gia và nhà quản lý cấp cao trong công ty.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Gửi phiếu điều tra tới 12 nhà quản lý cấp trung và cao, phỏng vấn chuyên gia tư vấn chiến lược và các nhà quản lý khách hàng để đánh giá các yếu tố nội bộ và môi trường bên ngoài.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng ma trận EFE và IFE để đánh giá các yếu tố bên ngoài và bên trong; áp dụng ma trận SWOT để xây dựng các phương án chiến lược; sử dụng ma trận QSPM để lựa chọn chiến lược mở rộng thị trường phù hợp nhất.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2018-2019, dựa trên số liệu kinh doanh và môi trường từ 2013 đến 2017, với tầm nhìn chiến lược đến năm 2025.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 12 nhà quản lý nội bộ và 4 chuyên gia bên ngoài, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cho kết quả phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định: Doanh thu thuần của Công ty Việt Nhật tăng từ khoảng 12,5 tỷ đồng năm 2013 lên 17,3 tỷ đồng năm 2017, tương đương mức tăng khoảng 38,6%. Lợi nhuận sau thuế cũng tăng từ 126 triệu đồng lên gần 2 tỷ đồng, tăng hơn 15 lần trong cùng kỳ, cho thấy hiệu quả kinh doanh được cải thiện rõ rệt.

  2. Thị trường Hà Nội bão hòa, tiềm năng mở rộng tại các tỉnh khác: Thị phần hiện tại chủ yếu tập trung tại Hà Nội, nơi đang chịu ảnh hưởng bởi các chính sách hạn chế xe máy. Các tỉnh thành khác như Bắc Ninh, Hải Phòng, và các khu vực Đông Bắc Bộ được đánh giá có tiềm năng phát triển thị trường cao hơn, với mức tăng trưởng tiêu thụ linh kiện xe máy dự kiến trên 5% mỗi năm.

  3. Điểm mạnh nội bộ về nguồn nhân lực và quản lý: Công ty có bộ máy quản lý rõ ràng, nhân sự có kinh nghiệm và năng lực chuyên môn tốt. Ma trận IFE cho thấy điểm mạnh về quản trị nguồn nhân lực và phát triển công nghệ, với điểm số trên 3,5/4.

  4. Thách thức từ môi trường bên ngoài: Môi trường kinh tế vĩ mô có nhiều biến động, đặc biệt là sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong ngành và sự xuất hiện của sản phẩm thay thế như xe máy điện. Ma trận EFE cho thấy công ty cần cải thiện khả năng thích ứng với các thay đổi về chính sách và công nghệ mới.

Thảo luận kết quả

Kết quả phân tích cho thấy Công ty Việt Nhật đã có bước phát triển tích cực về doanh thu và lợi nhuận trong 5 năm qua, nhờ khai thác tốt thị trường Hà Nội và nâng cao hiệu quả quản lý. Tuy nhiên, sự bão hòa thị trường Hà Nội và các chính sách hạn chế xe máy tại các đô thị lớn đặt ra yêu cầu cấp thiết phải mở rộng thị trường sang các khu vực khác.

Việc áp dụng mô hình 5 lực lượng cạnh tranh giúp công ty nhận diện rõ các áp lực từ đối thủ cạnh tranh hiện tại và tiềm năng, cũng như sức ép từ khách hàng và nhà cung cấp. Chuỗi giá trị nội bộ cho thấy công ty có lợi thế về quản trị nguồn nhân lực và công nghệ, nhưng cần tăng cường đầu tư vào marketing và dịch vụ sau bán hàng để nâng cao năng lực cạnh tranh.

So sánh với các nghiên cứu tương tự trong ngành, chiến lược mở rộng thị trường dựa trên ma trận SWOT và QSPM được đánh giá là phù hợp và khả thi, giúp công ty lựa chọn được chiến lược tối ưu nhằm tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận và bảng tổng hợp ma trận SWOT, QSPM để minh họa rõ ràng các phân tích.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Mở rộng thị trường sang các tỉnh thành tiềm năng: Tập trung phát triển thị trường tại các tỉnh Bắc Ninh, Hải Phòng và khu vực Đông Bắc Bộ trong giai đoạn 2020-2025 nhằm tăng thị phần ít nhất 15% so với hiện tại. Phòng kinh doanh phối hợp với phòng vật tư triển khai kế hoạch tiếp cận khách hàng mới và xây dựng mạng lưới phân phối.

  2. Đầu tư nâng cao năng lực marketing và dịch vụ khách hàng: Xây dựng đội ngũ nhân viên bán hàng chuyên nghiệp, tăng cường quảng bá thương hiệu và cải thiện dịch vụ hậu mãi để nâng cao sự hài lòng và trung thành của khách hàng. Mục tiêu tăng tỷ lệ khách hàng quay lại trên 20% trong vòng 3 năm tới.

  3. Ứng dụng công nghệ mới trong quản lý và sản xuất: Đẩy mạnh đầu tư công nghệ thông tin và tự động hóa trong quản lý kho, theo dõi đơn hàng và kiểm soát chất lượng sản phẩm nhằm giảm chi phí và tăng hiệu quả hoạt động. Thực hiện trong vòng 2 năm với sự phối hợp của phòng phát triển công nghệ và phòng tài chính.

  4. Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng bán hàng, quản lý và kỹ thuật cho cán bộ công nhân viên nhằm nâng cao năng suất lao động và khả năng thích ứng với thị trường mới. Kế hoạch đào tạo định kỳ hàng năm do phòng nhân sự chủ trì.

  5. Xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá chiến lược: Thiết lập hệ thống theo dõi tiến độ thực hiện chiến lược mở rộng thị trường, đánh giá hiệu quả định kỳ 6 tháng một lần để kịp thời điều chỉnh kế hoạch phù hợp với biến động thị trường và môi trường kinh doanh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý Công ty Cổ phần Cơ khí Xuất nhập khẩu Việt Nhật: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược mở rộng thị trường, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn và xây dựng kế hoạch phát triển phù hợp.

  2. Các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp phụ trợ và linh kiện xe máy: Tham khảo mô hình phân tích và xây dựng chiến lược mở rộng thị trường, áp dụng vào thực tiễn để nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng quy mô kinh doanh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Marketing: Cung cấp tài liệu tham khảo về phương pháp nghiên cứu chiến lược, ứng dụng các mô hình phân tích chiến lược hiện đại trong môi trường doanh nghiệp Việt Nam.

  4. Các cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiểu rõ hơn về thực trạng và nhu cầu phát triển của doanh nghiệp trong ngành công nghiệp phụ trợ, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương và quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chiến lược mở rộng thị trường là gì và tại sao doanh nghiệp cần xây dựng?
    Chiến lược mở rộng thị trường là kế hoạch dài hạn nhằm tăng quy mô và phạm vi thị trường tiêu thụ sản phẩm, giúp doanh nghiệp khai thác tối đa nguồn lực và nâng cao năng lực cạnh tranh. Doanh nghiệp cần xây dựng để thích ứng với biến động thị trường, tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro.

  2. Phương pháp nào được sử dụng để lựa chọn chiến lược phù hợp cho công ty Việt Nhật?
    Luận văn sử dụng ma trận SWOT để phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức, sau đó áp dụng ma trận QSPM để định lượng và lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên mức độ hấp dẫn của từng phương án.

  3. Các yếu tố môi trường nào ảnh hưởng lớn đến chiến lược mở rộng thị trường của công ty?
    Bao gồm môi trường kinh tế vĩ mô (tăng trưởng GDP, thu nhập bình quân), môi trường chính trị pháp luật (chính sách hạn chế xe máy), môi trường công nghệ (sự phát triển xe máy điện), và môi trường cạnh tranh trong ngành (đối thủ hiện tại và tiềm năng).

  4. Làm thế nào để công ty Việt Nhật tận dụng điểm mạnh nội bộ trong chiến lược mở rộng?
    Công ty có thể phát huy thế mạnh về quản trị nguồn nhân lực, công nghệ sản xuất và quản lý kho bãi để nâng cao hiệu quả hoạt động, đồng thời tăng cường đào tạo nhân viên và cải tiến dịch vụ khách hàng nhằm tạo lợi thế cạnh tranh.

  5. Chiến lược mở rộng thị trường có thể giúp công ty vượt qua thách thức như thế nào?
    Bằng cách mở rộng sang các thị trường mới có tiềm năng tăng trưởng cao hơn, đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ, đồng thời nâng cao năng lực marketing và dịch vụ hậu mãi, công ty có thể giảm thiểu rủi ro từ sự bão hòa thị trường hiện tại và chính sách hạn chế xe máy.

Kết luận

  • Chiến lược mở rộng thị trường là yếu tố then chốt giúp Công ty CP Cơ khí Xuất nhập khẩu Việt Nhật phát triển bền vững trong bối cảnh thị trường xe máy truyền thống có nhiều biến động.
  • Phân tích môi trường bên ngoài và nội bộ qua các ma trận EFE, IFE, SWOT và QSPM đã giúp lựa chọn chiến lược phù hợp nhằm khai thác cơ hội và giảm thiểu thách thức.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như mở rộng thị trường tại các tỉnh tiềm năng, nâng cao năng lực marketing, ứng dụng công nghệ và phát triển nguồn nhân lực nhằm tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận.
  • Nghiên cứu có phạm vi dữ liệu từ 2013-2017, với tầm nhìn chiến lược đến năm 2025, tạo nền tảng cho việc triển khai và điều chỉnh chiến lược trong tương lai.
  • Khuyến nghị công ty xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả chiến lược định kỳ để đảm bảo sự thích ứng linh hoạt với môi trường kinh doanh luôn thay đổi.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo công ty cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức các buổi đào tạo và hội thảo để phổ biến chiến lược tới toàn bộ cán bộ nhân viên, đảm bảo sự đồng thuận và hiệu quả thực thi chiến lược mở rộng thị trường.