## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các biến động khó lường, việc xây dựng chiến lược kinh doanh hiệu quả trở thành yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Tổng Công ty Cổ phần Bưu chính Viettel (Viettel Post), với lịch sử hình thành từ năm 1997, đã phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực bưu chính và logistics tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2020-2024, Viettel Post đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt, biến động chi phí vận hành và sự thay đổi nhanh chóng của thị trường thương mại điện tử.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào công tác hoạch định chiến lược kinh doanh của Viettel Post cho giai đoạn 2025-2030, với tầm nhìn đến năm 2032, nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại SBU chuyển phát của Viettel Post trên thị trường Việt Nam, dựa trên dữ liệu thu thập từ năm 2020 đến 2024. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp Viettel Post thích ứng với môi trường kinh doanh biến động, tận dụng cơ hội từ sự phát triển của thương mại điện tử và công nghệ, đồng thời khắc phục các hạn chế hiện tại để phát triển bền vững.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược kinh doanh hiện đại, bao gồm:

- **Lý thuyết quản trị chiến lược**: Theo Johnson & Scholes, quản trị chiến lược là tập hợp các quyết định và hành động nhằm đạt được mục tiêu dài hạn của doanh nghiệp, bao gồm các giai đoạn hoạch định, thực thi và đánh giá chiến lược.
- **Mô hình SWOT và TOWS**: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức để xác định các chiến lược phù hợp dựa trên sự tương tác giữa các yếu tố nội bộ và bên ngoài.
- **Mô hình EFAS và IFAS**: Đánh giá các yếu tố môi trường bên ngoài và bên trong doanh nghiệp, giúp nhận diện cơ hội, thách thức, điểm mạnh và điểm yếu.
- **Khái niệm SBU (Strategic Business Unit)**: Đơn vị kinh doanh chiến lược được xác định để xây dựng chiến lược riêng biệt phù hợp với đặc điểm thị trường và năng lực doanh nghiệp.
- **Nguyên tắc SMART trong thiết lập mục tiêu chiến lược**: Mục tiêu cần cụ thể, đo lường được, khả thi, thực tế và có thời hạn rõ ràng.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

- **Dữ liệu thứ cấp**: Thu thập từ các báo cáo tài chính, báo cáo thường niên Viettel Post giai đoạn 2020-2024, các tài liệu học thuật, báo cáo ngành, văn bản pháp luật liên quan và các bài viết truyền thông.
- **Dữ liệu sơ cấp**: Phỏng vấn trực tiếp với lãnh đạo Chi nhánh Bưu chính Viettel Hà Nội, gồm Giám đốc và Phó Giám đốc, nhằm thu thập thông tin về công tác hoạch định chiến lược kinh doanh.
- **Phân tích dữ liệu**: Sử dụng các mô hình EFAS, IFAS để đánh giá môi trường bên ngoài và bên trong; áp dụng ma trận TOWS để đề xuất lựa chọn chiến lược phù hợp.
- **Cỡ mẫu**: Phỏng vấn 2 lãnh đạo chủ chốt tại chi nhánh Hà Nội, lựa chọn theo phương pháp phi xác suất nhằm đảm bảo thu thập thông tin chuyên sâu.
- **Timeline nghiên cứu**: Từ tháng 6/2024 đến tháng 10/2024, bao gồm thu thập dữ liệu, phân tích và hoàn thiện đề án.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận không đồng đều**: Doanh thu hợp nhất Viettel Post năm 2021 đạt 21.452 tỷ đồng, giảm nhẹ xuống 19.590 tỷ đồng năm 2023, nhưng lợi nhuận sau thuế tăng 48,7% lên 380 tỷ đồng nhờ tối ưu chi phí và thu nhập tài chính. Tỷ trọng doanh thu mảng chuyển phát tăng từ 22,33% năm 2021 lên 32,32% năm 2023, tốc độ tăng trưởng gấp gần 4 lần thị trường.
   
2. **Chi phí vận hành tăng cao**: Chi phí xăng dầu/doanh thu tăng 56,7%, chi phí thuê xe nguyên chuyến tăng 23,3%, ảnh hưởng tiêu cực đến lợi nhuận. Giá xăng dầu biến động mạnh trong giai đoạn 2022-2023 gây áp lực lớn lên hoạt động kinh doanh.

3. **Ứng dụng công nghệ là lợi thế cạnh tranh**: Viettel Post đầu tư hơn 200 tỷ đồng vào công nghệ từ 2018-2023, áp dụng robot AGV, hệ thống phân loại tự động giúp giảm thời gian xử lý đơn hàng từ 8-10 giờ xuống còn 24 giờ cho đơn hàng nội thành, nâng cao năng suất và giảm chi phí nhân sự.

4. **Thách thức từ cạnh tranh và pháp luật**: Cạnh tranh khốc liệt với các doanh nghiệp chuyển phát trong nước và quốc tế, đặc biệt là các công ty có lợi thế công nghệ và tài chính như Shopee Express. Luật Bưu chính hiện hành chưa đồng bộ, chưa theo kịp sự phát triển của thương mại điện tử, tạo ra lỗ hổng pháp lý và cạnh tranh không lành mạnh.

### Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Viettel Post đã có những bước tiến quan trọng trong việc mở rộng thị phần và nâng cao hiệu quả kinh doanh, đặc biệt trong mảng chuyển phát. Việc tăng trưởng doanh thu mảng chuyển phát vượt trội so với thị trường phản ánh sự thành công của chiến lược tập trung vào SBU chuyển phát. Tuy nhiên, chi phí vận hành tăng cao do biến động giá xăng dầu và chi phí thuê xe là thách thức lớn, đòi hỏi công ty phải tiếp tục tối ưu hóa quy trình và chi phí.

Ứng dụng công nghệ hiện đại là điểm mạnh nổi bật, giúp Viettel Post nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng, đồng thời tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. So với các đối thủ như VNPost, Viettel Post có sự chủ động hơn trong chuyển đổi số và đầu tư công nghệ, trong khi VNPost gặp khó khăn trong việc thích ứng và mất thị phần.

Môi trường pháp lý chưa hoàn thiện và cạnh tranh không lành mạnh là những rào cản cần được giải quyết để tạo điều kiện phát triển bền vững cho ngành bưu chính. Việc đề xuất sửa đổi Luật Bưu chính và áp dụng giá sàn dịch vụ chuyển phát sẽ giúp ổn định thị trường và nâng cao chất lượng dịch vụ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận, bảng phân tích chi phí vận hành, cũng như ma trận SWOT thể hiện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của Viettel Post.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Hoàn thiện tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu chiến lược**: Xây dựng khung thời gian cụ thể cho mục tiêu trở thành công ty chuyển phát số 1 Việt Nam đến năm 2030, đảm bảo tính khả thi và minh bạch. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Viettel Post, thời gian: quý 1-2025.

2. **Tăng cường đầu tư công nghệ và tự động hóa**: Mở rộng ứng dụng robot, AI, IoT trong quy trình vận hành để giảm chi phí và nâng cao hiệu quả. Chủ thể: Phòng Công nghệ và Vận hành, thời gian: 2025-2027.

3. **Tối ưu hóa chi phí vận hành**: Xây dựng kế hoạch quản lý chi phí xăng dầu và thuê xe, đàm phán hợp đồng dài hạn với nhà cung cấp để ổn định giá. Chủ thể: Phòng Tài chính và Vận tải, thời gian: 2025-2026.

4. **Xây dựng bộ phận chuyên trách hoạch định và ra quyết định chiến lược**: Thiết lập quy trình rõ ràng, tăng cường tham vấn chuyên gia bên ngoài để nâng cao hiệu quả chiến lược. Chủ thể: Ban Tổng Giám đốc, thời gian: quý 2-2025.

5. **Hợp tác chiến lược và mở rộng thị trường quốc tế**: Tăng cường hợp tác với các đối tác trong khu vực Đông Nam Á, phát triển dịch vụ logistics xuyên biên giới. Chủ thể: Phòng Kinh doanh Quốc tế, thời gian: 2025-2030.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Ban lãnh đạo và quản lý Viettel Post**: Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội để xây dựng chiến lược phát triển bền vững.

2. **Các nhà đầu tư và cổ đông**: Hiểu rõ về định hướng phát triển, tiềm năng tăng trưởng và rủi ro của doanh nghiệp để đưa ra quyết định đầu tư chính xác.

3. **Chuyên gia và nhà nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị chiến lược và logistics**: Tham khảo mô hình phân tích và phương pháp nghiên cứu áp dụng trong thực tiễn doanh nghiệp.

4. **Các doanh nghiệp trong ngành bưu chính và logistics**: Học hỏi kinh nghiệm hoạch định chiến lược, ứng dụng công nghệ và thích ứng với môi trường cạnh tranh.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Chiến lược kinh doanh của Viettel Post tập trung vào những lĩnh vực nào?**  
Viettel Post tập trung vào ba lĩnh vực chính: chuyển phát, logistics và thương mại dịch vụ, với mảng chuyển phát chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong doanh thu.

2. **Viettel Post đã ứng dụng công nghệ như thế nào để nâng cao hiệu quả?**  
Công ty đầu tư hơn 200 tỷ đồng vào công nghệ, áp dụng robot AGV, hệ thống phân loại tự động, AI và IoT giúp giảm thời gian xử lý đơn hàng và tăng năng suất.

3. **Những thách thức lớn nhất mà Viettel Post đang đối mặt là gì?**  
Chi phí vận hành tăng cao do biến động giá xăng dầu, cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong và ngoài nước, cùng với môi trường pháp lý chưa hoàn thiện.

4. **Viettel Post có kế hoạch gì để mở rộng thị trường quốc tế?**  
Công ty dự kiến mở rộng sang các thị trường Lào, Cambodia, Thái Lan, Trung Quốc, Myanmar và phát triển dịch vụ logistics xuyên biên giới.

5. **Làm thế nào để Viettel Post duy trì lợi thế cạnh tranh trong tương lai?**  
Tập trung vào đổi mới công nghệ, tối ưu hóa chi phí, xây dựng đội ngũ nhân sự chất lượng cao và hoàn thiện chiến lược kinh doanh phù hợp với xu hướng thị trường.

## Kết luận

- Viettel Post đã đạt được tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận tích cực trong giai đoạn 2021-2023, đặc biệt trong mảng chuyển phát với tốc độ tăng trưởng vượt trội.  
- Chi phí vận hành tăng cao và cạnh tranh gay gắt là những thách thức lớn cần được giải quyết kịp thời.  
- Ứng dụng công nghệ hiện đại là lợi thế cạnh tranh quan trọng giúp nâng cao hiệu quả và trải nghiệm khách hàng.  
- Cần hoàn thiện khung chiến lược với mục tiêu rõ ràng, bộ phận chuyên trách và quy trình ra quyết định chiến lược hiệu quả.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho Viettel Post trong giai đoạn 2025-2030.

**Hành động tiếp theo:** Ban lãnh đạo Viettel Post cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi và đánh giá định kỳ để điều chỉnh chiến lược phù hợp với diễn biến thị trường. Các nhà đầu tư và đối tác được khuyến khích tham khảo nghiên cứu này để hiểu rõ hơn về tiềm năng và định hướng phát triển của Viettel Post.