Luận văn thạc sĩ về chiến lược kinh doanh của Tổng công ty Bưu chính Viettel

• Tác giả: Nguyễn Duy Thắng
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Hùng
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Chiến Lược Kinh Doanh Hiệu Quả Cho Tổng Công Ty Bưu Chính Viettel
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC KINH DOANH
• 1.1. Khái niệm về chiến lược và quản trị chiến lược
• 1.2. Các nội dung của quản trị chiến lược
• 1.3. Vai trò của chiến lược kinh doanh
• 1.4. Đặc điểm kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Bưu chính
• 1.5. Công cụ, mô hình phân tích, đánh giá chiến lược
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CHIẾN LƯỢC KINH DOANH CỦA TỔNG CÔNG TY BƯU CHÍNH VIETTEL (VIETTEL POST)
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHIẾN LƯỢC KINH DOANH TỔNG CÔNG TY BƯU CHÍNH VIETTEL
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận về chiến lược kinh doanh

Chiến lược kinh doanh là một yếu tố quyết định đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Theo Johnson và Scholes, chiến lược kinh doanh được định nghĩa là định hướng và phạm vi của một tổ chức nhằm giành lợi thế cạnh tranh. Việc hoạch định chiến lược bao gồm việc xác định tầm nhìn, sứ mệnh và các mục tiêu chiến lược. Quản lý doanh nghiệp cần phải thực hiện các bước phân tích môi trường bên ngoài và bên trong để nhận diện cơ hội và thách thức. Đặc biệt, trong ngành bưu chính, việc hiểu rõ về thị trường bưu chính và các yếu tố tác động là rất quan trọng. Các doanh nghiệp cần phải có chiến lược rõ ràng để tạo ra lợi thế cạnh tranh và duy trì vị thế trên thị trường.

1.1 Khái niệm về chiến lược và quản trị chiến lược

Chiến lược không chỉ là việc làm tốt hơn mà còn là làm khác hơn. Michael Porter nhấn mạnh rằng, nếu doanh nghiệp không có chiến lược rõ ràng, họ sẽ bị nuốt sống bởi sự cạnh tranh. Quản trị chiến lược bao gồm các quyết định và hành động xác định hiệu suất dài hạn của công ty. Hoạch định chiến lược là một quá trình phức tạp, bao gồm việc lựa chọn sứ mệnh, phân tích môi trường và thực thi chiến lược. Đánh giá và kiểm tra chiến lược là cần thiết để điều chỉnh kịp thời nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.

1.2 Đặc điểm kinh doanh của các doanh nghiệp bưu chính

Dịch vụ bưu chính có những đặc điểm riêng biệt như tính vô hình, không đồng nhất và không lưu trữ. Dịch vụ bưu chính không chỉ đơn thuần là việc chuyển phát mà còn bao gồm các giá trị gia tăng cho khách hàng. Các doanh nghiệp bưu chính cần phải hiểu rõ về nhu cầu của khách hàng và phát triển các dịch vụ phù hợp để tạo ra sự khác biệt. Việc phân loại dịch vụ bưu chính thành các nhóm như dịch vụ chuyển phát nhanh, dịch vụ tài chính bưu chính là cần thiết để tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.

II. Thực trạng chiến lược kinh doanh của Tổng công ty Bưu chính Viettel

Tổng công ty Bưu chính Viettel, hay Viettel Post, đã có những bước tiến đáng kể trong việc phát triển chiến lược kinh doanh. Mô hình tổ chức của Viettel Post được xây dựng dựa trên tầm nhìn và sứ mệnh rõ ràng. Công ty đã lựa chọn chiến lược khác biệt hóa để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Việc phân tích môi trường bên ngoài và bên trong đã giúp Viettel Post nhận diện được các cơ hội và thách thức trong ngành bưu chính. Kết quả thực thi chiến lược cho thấy Viettel Post đã tăng trưởng doanh thu và mở rộng thị phần, tuy nhiên, vẫn cần cải thiện hơn nữa để duy trì vị thế cạnh tranh.

2.1 Giới thiệu chung về Viettel Post

Viettel Post được thành lập với mục tiêu cung cấp dịch vụ bưu chính chất lượng cao. Công ty đã xây dựng một mạng lưới thu phát rộng khắp, đứng thứ hai sau VN-post. Dịch vụ bưu chính của Viettel Post không chỉ bao gồm chuyển phát nhanh mà còn các dịch vụ tài chính bưu chính, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Tầm nhìn và sứ mệnh của công ty được xác định rõ ràng, tạo nền tảng cho việc phát triển các chiến lược kinh doanh hiệu quả.

2.2 Phân tích chiến lược kinh doanh của Viettel Post

Viettel Post đã thực hiện phân tích SWOT để xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Công ty đã tận dụng lợi thế về thương hiệu của Tập đoàn Viễn thông quân đội và hệ thống công nghệ thông tin hiện đại để nâng cao hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, cạnh tranh trong ngành bưu chính ngày càng gay gắt, đòi hỏi Viettel Post phải liên tục đổi mới và sáng tạo trong các chiến lược marketing và phát triển dịch vụ.

III. Đề xuất các giải pháp hoàn thiện chiến lược kinh doanh

Để hoàn thiện chiến lược kinh doanh của Tổng công ty Bưu chính Viettel, cần xác định rõ mục tiêu giai đoạn 2015-2020. Các chỉ tiêu kinh tế chính cần được đặt ra để đảm bảo sự phát triển bền vững. Việc áp dụng ma trận SWOT và QSPM sẽ giúp Viettel Post lựa chọn các phương án chiến lược phù hợp. Các giải pháp về thị trường, liên doanh, liên kết và quản trị doanh nghiệp cần được triển khai đồng bộ để tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.

3.1 Mục tiêu và chỉ tiêu kinh tế

Mục tiêu của Viettel Post trong giai đoạn 2015-2020 là tăng trưởng doanh thu và mở rộng thị phần. Các chỉ tiêu kinh tế cần được xác định rõ ràng, bao gồm doanh thu, lợi nhuận và tỷ lệ tăng trưởng. Việc đặt ra các mục tiêu cụ thể sẽ giúp công ty có định hướng rõ ràng trong việc triển khai các chiến lược kinh doanh.

3.2 Giải pháp chiến lược

Các giải pháp chiến lược cần tập trung vào việc cải thiện dịch vụ khách hàng, nâng cao chất lượng dịch vụ và phát triển các sản phẩm mới. Việc liên doanh, liên kết với các đối tác chiến lược cũng sẽ giúp Viettel Post mở rộng mạng lưới và tăng cường khả năng cạnh tranh. Đổi mới sáng tạo trong quản lý và vận hành sẽ là yếu tố quyết định đến sự thành công của chiến lược kinh doanh trong tương lai.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành bưu chính chuyển phát tại Việt Nam đã trải qua nhiều biến động quan trọng trong giai đoạn 2010-2013, với tốc độ tăng trưởng bình quân khoảng 20% mỗi năm, tạo ra một thị trường tiềm năng đầy cạnh tranh. Từ ngày 11/1/2012, thị trường bưu chính chuyển phát Việt Nam mở cửa hoàn toàn, cho phép các doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài tham gia kinh doanh dịch vụ theo cam kết WTO, làm gia tăng mức độ cạnh tranh gay gắt. Trong bối cảnh đó, Tổng công ty Cổ phần Bưu chính Viettel (Viettelpost) đã lựa chọn chiến lược khác biệt hóa nhằm tận dụng năng lực cốt lõi và phát triển thị phần.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện chiến lược kinh doanh của Viettelpost trong giai đoạn 2010-2013, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và vị thế cạnh tranh trên thị trường. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động kinh doanh, mô hình tổ chức, phân tích môi trường kinh doanh và đánh giá thực trạng triển khai chiến lược của Viettelpost. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp các giải pháp chiến lược phù hợp, giúp Viettelpost thích ứng với môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đồng thời góp phần phát triển ngành bưu chính chuyển phát tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị chiến lược hiện đại, trong đó nổi bật là mô hình quản trị chiến lược của Johnson và Scholes, định nghĩa chiến lược là “định hướng và phạm vi của một tổ chức về dài hạn nhằm giành lợi thế cạnh tranh thông qua việc định dạng các nguồn lực trong môi trường thay đổi”. Ngoài ra, mô hình năm lực lượng cạnh tranh của Michael Porter được sử dụng để phân tích môi trường ngành, đánh giá các áp lực cạnh tranh từ đối thủ, khách hàng, nhà cung cấp, sản phẩm thay thế và nguy cơ nhập cuộc của đối thủ mới.

Các khái niệm chính bao gồm: chiến lược khác biệt hóa, năng lực cốt lõi, ma trận SWOT (điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức), ma trận EFE (đánh giá môi trường bên ngoài), ma trận IFE (đánh giá môi trường bên trong), và ma trận QSPM (đánh giá lựa chọn chiến lược). Những công cụ này giúp hệ thống hóa và đánh giá toàn diện các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược kinh doanh của Viettelpost.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp với phương pháp tiếp cận hệ thống thực tiễn tại doanh nghiệp. Nguồn dữ liệu chính bao gồm báo cáo tài chính đã kiểm toán, các báo cáo nội bộ của Viettelpost, số liệu thống kê về thị phần, sản lượng, doanh thu, cùng các bảng câu hỏi khảo sát và phỏng vấn chuyên gia trong ngành. Cỡ mẫu khảo sát gồm các cán bộ quản lý và nhân viên tại các chi nhánh của Viettelpost trên toàn quốc.

Phân tích số liệu được thực hiện qua các phương pháp tổng hợp, so sánh, thống kê mô tả và phân tích SWOT, EFE, IFE, QSPM nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất chiến lược phù hợp. Timeline nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2010-2013, với các bước thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp được thực hiện trong vòng 12 tháng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mạng lưới và độ phủ dịch vụ tăng mạnh: Độ phủ mạng lưới bưu cục của Viettelpost đến các huyện thị đạt 99% (trừ 8 huyện đảo), với số lượng bưu cục tăng từ 132 năm 2010 lên 180 năm 2013. Số lượng cộng tác viên địa bàn viễn thông thu phát bưu gửi cũng tăng từ 45 lên 518 trong cùng giai đoạn, tuy nhiên chưa đạt kế hoạch đề ra.

2. Tăng trưởng doanh thu từ thương mại điện tử: Số lượng đối tác thương mại điện tử tăng từ 3 năm 2010 lên 168 năm 2013, sản lượng và doanh thu tăng trưởng vượt bậc, doanh thu năm 2013 đạt 96,28 tỷ đồng, gấp hơn 50 lần so với năm 2010.

3. Chiến lược khác biệt hóa được triển khai hiệu quả: Viettelpost tập trung phát triển hệ thống bưu cục tuyến huyện, ký kết hợp tác chiến lược với các sàn thương mại điện tử và đối tác quốc tế như Sagawa, Yamato, Chinapost. Dịch vụ khai thuê hải quan và kho ngoại quan tại Lạng Sơn được triển khai từ năm 2013, mở rộng phạm vi kinh doanh.

4. Phân tích môi trường kinh tế vĩ mô cho thấy nhiều thách thức: Tốc độ tăng trưởng GDP giảm từ 8,34% (2006-2007) xuống còn 5,89% năm 2011; lạm phát trung bình 11,5%/năm; chính sách tiền tệ thắt chặt năm 2011 gây khó khăn cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, vốn đầu tư toàn xã hội tăng gấp 2,2 lần từ 2006 đến 2012, tạo điều kiện phát triển.

Thảo luận kết quả

Việc mở rộng mạng lưới bưu cục và tăng cường sử dụng cộng tác viên giúp Viettelpost nâng cao khả năng tiếp cận khách hàng, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, tạo lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ tập trung ở thành phố lớn. Tăng trưởng doanh thu từ thương mại điện tử phản ánh sự phù hợp của chiến lược với xu hướng phát triển thị trường, đồng thời cho thấy tiềm năng khai thác dịch vụ chuyển phát trong lĩnh vực này.

Chiến lược khác biệt hóa dựa trên năng lực cốt lõi như thương hiệu Viettel, hệ thống công nghệ thông tin hiện đại và truyền thống cách làm người lính đã giúp Viettelpost tránh được cạnh tranh về giá và mở rộng thị trường mới. Tuy nhiên, việc hợp tác quốc tế còn hạn chế, cần đẩy mạnh hơn để tận dụng cơ hội toàn cầu hóa.

Môi trường kinh tế vĩ mô có nhiều biến động, đặc biệt là lạm phát cao và chính sách tiền tệ thắt chặt, ảnh hưởng đến chi phí và khả năng huy động vốn của doanh nghiệp. So với các nghiên cứu quốc tế về chuyển đổi bưu chính tại Malaysia, Canada, Australia, Viettelpost cần học hỏi kinh nghiệm về đầu tư công nghệ, tái cấu trúc tổ chức và phát triển dịch vụ mới để thích ứng với xu hướng toàn cầu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng mạng lưới, bảng số liệu doanh thu thương mại điện tử, biểu đồ tốc độ tăng trưởng GDP và lạm phát để minh họa rõ nét các xu hướng và thách thức.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường phát triển mạng lưới cộng tác viên: Chủ động xây dựng hệ thống cộng tác viên có tổ chức, đào tạo bài bản, nhằm nâng cao hiệu quả thu phát bưu gửi tại các địa bàn huyện, xã. Mục tiêu tăng số lượng cộng tác viên lên ít nhất 1.000 trong vòng 2 năm tới, do phòng nhân sự và các chi nhánh thực hiện.

2. Mở rộng hợp tác chiến lược với các sàn thương mại điện tử và đối tác quốc tế: Đẩy mạnh ký kết hợp tác với các sàn thương mại điện tử mới và các đối tác chuyển phát quốc tế để mở rộng dịch vụ, nâng cao chất lượng và đa dạng hóa sản phẩm. Mục tiêu tăng doanh thu từ thương mại điện tử lên 150 tỷ đồng vào năm 2016, do phòng kinh doanh và đối ngoại chủ trì.

3. Đầu tư nâng cấp công nghệ và hệ thống quản lý: Áp dụng các giải pháp công nghệ hiện đại như ERP, tự động hóa quy trình vận hành, nâng cao khả năng theo dõi và quản lý bưu phẩm, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ xử lý. Thực hiện trong vòng 3 năm, do ban quản lý dự án công nghệ và ban giám đốc điều hành phối hợp.

4. Phát triển dịch vụ mới phù hợp xu hướng thị trường: Nghiên cứu và triển khai các dịch vụ bưu chính điện tử, dịch vụ hậu cần cho thương mại điện tử, dịch vụ khai thuê hải quan mở rộng tại các khu vực trọng điểm. Mục tiêu hoàn thiện các dịch vụ mới trong vòng 2 năm, do phòng phát triển sản phẩm và phòng pháp chế phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý Viettelpost: Nhận diện điểm mạnh, điểm yếu và các cơ hội, thách thức để điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp, nâng cao hiệu quả hoạt động.

2. Các doanh nghiệp bưu chính chuyển phát trong nước: Học hỏi kinh nghiệm xây dựng và triển khai chiến lược khác biệt hóa, phát triển mạng lưới và hợp tác quốc tế trong bối cảnh cạnh tranh mở cửa.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, quản trị chiến lược: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị chiến lược trong ngành dịch vụ bưu chính, chuyển phát tại Việt Nam.

4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển ngành bưu chính, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao Viettelpost chọn chiến lược khác biệt hóa thay vì cạnh tranh giá?
   Chiến lược khác biệt hóa giúp Viettelpost tận dụng năng lực cốt lõi như thương hiệu, mạng lưới rộng và công nghệ hiện đại để tạo ra giá trị độc đáo, tránh cuộc đua giảm giá gây tổn hại lợi nhuận và thị phần.

2. Mức độ phủ mạng lưới của Viettelpost hiện nay ra sao?
   Độ phủ mạng lưới đến các huyện thị đạt 99%, với hơn 180 bưu cục và hơn 500 cộng tác viên địa bàn, giúp tiếp cận khách hàng sâu rộng trên toàn quốc.

3. Chiến lược hợp tác với các sàn thương mại điện tử mang lại lợi ích gì?
   Hợp tác giúp Viettelpost tăng sản lượng vận chuyển, mở rộng khách hàng, nâng cao doanh thu và phát triển dịch vụ phù hợp với xu hướng thương mại điện tử đang phát triển nhanh tại Việt Nam.

4. Viettelpost đã áp dụng những công nghệ nào để nâng cao hiệu quả?
   Viettelpost ứng dụng hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, tự động hóa trong điều hành sản xuất kinh doanh, theo dõi bưu phẩm và quản lý mạng lưới thu phát, giúp giảm chi phí và tăng tốc độ phục vụ.

5. Những thách thức lớn nhất mà Viettelpost đang đối mặt là gì?
   Thách thức gồm cạnh tranh gay gắt từ doanh nghiệp nước ngoài, biến động kinh tế vĩ mô như lạm phát và chính sách tiền tệ, cũng như nhu cầu đổi mới công nghệ và dịch vụ để thích ứng với thị trường.

Kết luận

• Viettelpost đã xây dựng và triển khai chiến lược khác biệt hóa dựa trên năng lực cốt lõi, góp phần tăng trưởng thị phần và doanh thu trong giai đoạn 2010-2013.
• Mạng lưới bưu cục và cộng tác viên được mở rộng mạnh mẽ, tạo lợi thế cạnh tranh về phạm vi và độ phủ dịch vụ.
• Hợp tác với các sàn thương mại điện tử và đối tác quốc tế là hướng đi đúng đắn, giúp Viettelpost khai thác hiệu quả thị trường thương mại điện tử.
• Môi trường kinh tế vĩ mô và cạnh tranh ngày càng khốc liệt đòi hỏi Viettelpost phải liên tục đổi mới công nghệ và phát triển dịch vụ mới.
• Các giải pháp đề xuất tập trung vào phát triển mạng lưới, hợp tác chiến lược, đầu tư công nghệ và đa dạng hóa dịch vụ sẽ giúp Viettelpost nâng cao năng lực cạnh tranh bền vững trong tương lai.

Luận văn khuyến nghị Viettelpost tiếp tục triển khai các giải pháp đề xuất trong giai đoạn 2015-2020, đồng thời theo dõi sát sao biến động thị trường để điều chỉnh chiến lược kịp thời. Các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành nên tham khảo nghiên cứu này để phát triển chiến lược kinh doanh hiệu quả trong lĩnh vực bưu chính chuyển phát.