Hoàn Thiện Cơ Chế Quản Lý Tài Chính Của Đại Học Quốc Gia Hà Nội Theo Hướng Tự Chủ Tài Chính

Tài chính trường đại học công lập là tổng hợp các nguồn thu, chi và quỹ, hướng đến mục tiêu chung của nhà trường. Điểm đặc trưng là được NSNN cấp kinh phí không hoàn lại, tập trung vào hiệu quả xã hội hơn là kinh tế. Kinh phí sử dụng theo dự toán, có kiểm soát chặt chẽ. Các trường chưa tự chủ phải tuân theo định mức của nhà nước, còn trường tự chủ có quyền điều chỉnh định mức trong khuôn khổ. Học phí và lệ phí không vì mục đích lợi nhuận mà nhằm giảm gánh nặng cho NSNN. Tài chính đại học công lập chịu sự chi phối mạnh mẽ từ các quy định của nhà nước về tài chính công.

Cơ chế quản lý tài chính giáo dục đại học là phương thức nhà nước sử dụng công cụ tài chính để định hướng phát triển giáo dục. Mục tiêu là giúp hệ thống giáo dục đại học hoạt động hiệu quả và đáp ứng yêu cầu xã hội. Cơ chế bao gồm quản lý ngân sách, nguồn thu ngoài ngân sách và chi tài chính. NSNN vẫn đóng vai trò quan trọng, cần sử dụng hiệu quả thông qua các chính sách và cơ chế tài chính phù hợp. Điều này giúp đảm bảo quy mô, chất lượng và hiệu quả giáo dục, tạo môi trường cạnh tranh và khuyến khích sự năng động, sáng tạo trong các cơ sở đào tạo.

Tự chủ tài chính là cơ chế quản lý tài chính trao quyền tự chủ cho đơn vị trong việc phát triển và mở rộng cung ứng dịch vụ. Cơ chế quản lý tài chính bao gồm các nguyên tắc, luật định, chính sách, chế độ về quản lý tài chính và mối quan hệ tài chính giữa các đơn vị dự toán. Nghị định 10/2002/ NĐ-CP và Nghị định 43/2006/NĐ-CP quy định quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công. Cơ chế này cho phép phân định rõ chức năng nhiệm vụ của cơ quan hành chính sự nghiệp và làm thay đổi phương thức quản lý.

Việc trao quyền tự chủ tài chính tạo động lực để các trường sắp xếp lại tổ chức, biên chế một cách hợp lý và hiệu quả. Chủ động sử dụng cơ sở vật chất và năng lực hiện có để nâng cao chất lượng đào tạo, mở rộng dịch vụ để tăng thu. Các trường thực hiện tổ chức bộ máy, biên chế và nhân sự theo hướng tinh gọn. Đa dạng hóa các loại hình hoạt động sự nghiệp, tận dụng tiềm năng sẵn có về cơ sở vật chất, đội ngũ cán bộ. Thực hiện tự chủ về tài chính, chủ động sử dụng kinh phí ngân sách cấp và khai thác các nguồn thu sự nghiệp.

Nguồn tài chính của đơn vị bao gồm NSNN cấp (kinh phí thường xuyên và không thường xuyên) và nguồn thu sự nghiệp. Với kinh phí thường xuyên, Nhà nước cấp một phần hoặc không cấp tùy theo mức độ tự đảm bảo chi phí. Với kinh phí không thường xuyên, Nhà nước cấp cho các đề tài nghiên cứu khoa học, chương trình mục tiêu quốc gia và các nhiệm vụ đột xuất khác. Việc quản lý nguồn NSNN cần thực hiện theo trình tự lập dự toán thu, thực hiện dự toán thu và quyết toán. Cuối năm tài chính, các trường phải quyết toán nguồn thu so với dự toán, giải quyết các vấn đề trong việc thu.

Các trường cần chủ động liên kết với doanh nghiệp để thương mại hóa các kết quả nghiên cứu khoa học, tạo nguồn thu ổn định và bền vững. Phát triển các dịch vụ tư vấn khoa học, kỹ thuật cho doanh nghiệp và cộng đồng. Thu hút các nguồn tài trợ từ các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân cho các hoạt động nghiên cứu khoa học. Xây dựng cơ chế khuyến khích các nhà khoa học tham gia vào các hoạt động tạo nguồn thu cho trường. Các trường cần chú trọng đầu tư vào các lĩnh vực nghiên cứu khoa học có tiềm năng ứng dụng cao và đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Các trường cần xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ rõ ràng, minh bạch và tuân thủ các quy định của pháp luật. Quy chế này cần quy định cụ thể về các khoản chi, định mức chi tiêu và trách nhiệm của từng cá nhân, đơn vị. Cần thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung quy chế chi tiêu nội bộ để phù hợp với tình hình thực tế. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy chế chi tiêu nội bộ. Xây dựng hệ thống báo cáo chi tiêu định kỳ để theo dõi và đánh giá hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Cần ưu tiên chi cho các hoạt động đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên và xây dựng cơ sở vật chất hiện đại. Tăng cường đầu tư cho các hoạt động nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ. Khuyến khích các hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu. Xây dựng môi trường học tập và làm việc hiện đại, sáng tạo để thu hút và giữ chân nhân tài. Các trường cần chú trọng đầu tư vào các lĩnh vực có tiềm năng phát triển và đáp ứng nhu cầu của xã hội.

Phân tích quy trình lập kế hoạch dự toán NSNN tại ĐHQGHN, từ khâu lập dự toán của các đơn vị thành viên đến khâu tổng hợp và phê duyệt của ĐHQGHN. Đánh giá tính chính xác, phù hợp và khả thi của dự toán. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quy trình lập kế hoạch dự toán. Đề xuất các giải pháp cải tiến quy trình lập kế hoạch dự toán, đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu tự chủ.

Đánh giá cơ chế quản lý thu tại ĐHQGHN, bao gồm các nguồn thu học phí, dịch vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học và các nguồn thu khác. Phân tích cơ chế quản lý chi, bao gồm các khoản chi cho đào tạo, nghiên cứu khoa học, cơ sở vật chất và các khoản chi khác. Đánh giá hiệu quả của cơ chế quản lý thu chi hiện tại. Đề xuất các giải pháp cải tiến cơ chế quản lý thu chi, đảm bảo tính minh bạch, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu tự chủ.

Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý tài chính về kiến thức chuyên môn, kỹ năng quản lý và đạo đức nghề nghiệp. Xây dựng cơ chế tuyển dụng, đánh giá và khen thưởng cán bộ quản lý tài chính dựa trên năng lực và hiệu quả công việc. Tăng cường hợp tác với các tổ chức, chuyên gia trong và ngoài nước để học hỏi kinh nghiệm quản lý tài chính tiên tiến. Xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, minh bạch và trách nhiệm.

Nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm từ các trường đại học tự chủ thành công trong và ngoài nước. Xây dựng mô hình tự chủ tài chính phù hợp với đặc thù của ĐHQGHN. Trao quyền tự chủ cho các đơn vị thành viên trong việc quản lý tài chính, đồng thời tăng cường trách nhiệm giải trình. Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả của hoạt động tài chính.