Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2020, Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng và Phát triển Quỹ đất huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị đã điều hành 179 dự án đầu tư xây dựng, trong đó 83 dự án đã hoàn thành và 96 dự án đang thi công. Tổng vốn đầu tư được UBND huyện giao quản lý sử dụng gần 792 tỷ đồng nhằm phát triển cơ sở hạ tầng và các công trình thiết yếu trên địa bàn. Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế như chậm trễ tiến độ, kế hoạch phân bổ vốn chưa đủ, chất lượng công trình chưa đồng đều và phương pháp quản lý còn lỏng lẻo, ảnh hưởng đến chi phí và hiệu quả đầu tư.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban QLDAĐTXD&PTQĐ huyện Hải Lăng trong giai đoạn 2016-2020, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý dự án trong những năm tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án do Ban quản lý trên địa bàn huyện Hải Lăng, với số liệu sơ cấp thu thập từ khảo sát cán bộ, chủ đầu tư, nhà thầu và các cơ quan quản lý liên quan trong năm 2021. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý dự án, góp phần sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý dự án đầu tư xây dựng: Quản lý dự án là quá trình lập kế hoạch, điều phối và giám sát các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu dự án về tiến độ, chi phí và chất lượng trong phạm vi ngân sách và thời gian cho phép. Chu trình quản lý dự án gồm ba giai đoạn chính: lập kế hoạch, điều phối thực hiện và giám sát.

  • Mô hình tổng hợp ba chiều tiến độ - chi phí - chất lượng: Ba yếu tố này có mối quan hệ chặt chẽ, chi phí là hàm số của mức độ hoàn thành công việc, thời gian và phạm vi dự án. Việc đánh đổi giữa các mục tiêu này là kỹ năng quan trọng của nhà quản lý dự án.

  • Khái niệm và phân loại dự án đầu tư xây dựng: Dự án đầu tư xây dựng là tập hợp các hoạt động sử dụng vốn để xây dựng mới, sửa chữa hoặc cải tạo công trình với mục tiêu cụ thể trong thời gian và chi phí xác định. Dự án được phân loại theo nguồn vốn (ngân sách nhà nước, vốn tín dụng, vốn hỗn hợp) và quy mô (dự án quốc gia, nhóm A, B, C) theo quy định pháp luật.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý tiến độ, quản lý chi phí, quản lý chất lượng, quản lý rủi ro, quản lý đấu thầu, nghiệm thu và quyết toán dự án.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp và sơ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo của Ban QLDAĐTXD&PTQĐ huyện Hải Lăng giai đoạn 2016-2020, các văn bản pháp lý liên quan, tài liệu khoa học và các nguồn thông tin chính thống khác.

  • Nguồn dữ liệu sơ cấp: Khảo sát bằng bảng hỏi với 110 đối tượng gồm 15 cán bộ viên chức Ban quản lý dự án, 50 đại diện chủ đầu tư, cơ quan quản lý nhà nước và UBND các xã, thị trấn, cùng 45 nhà thầu thi công. Phương pháp chọn mẫu phi xác suất, chủ định dựa trên nghề nghiệp và chức vụ nhằm đảm bảo tính đại diện cho các bên liên quan.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả, phân tổ và phân tích so sánh để đánh giá thực trạng và biến động các chỉ tiêu quản lý dự án qua các năm. Phần mềm SPSS được áp dụng để xử lý số liệu.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu sơ cấp từ tháng 2 đến tháng 9 năm 2021, phân tích và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban QLDAĐTXD&PTQĐ huyện Hải Lăng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả quản lý dự án: Trong giai đoạn 2016-2020, Ban quản lý đã điều hành 179 dự án, hoàn thành 83 dự án (chiếm khoảng 46,4%) và 96 dự án đang thi công. Tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ đạt khoảng 70%, tuy nhiên vẫn còn 30% dự án bị chậm tiến độ do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan.

  2. Quản lý tiến độ và chi phí: Kế hoạch phân bổ vốn gần 792 tỷ đồng được thực hiện nhưng chưa đáp ứng đủ nhu cầu thực tế, dẫn đến việc điều chỉnh tổng mức đầu tư nhiều lần. Tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu đạt khoảng 10-15%, tuy nhiên công tác lựa chọn nhà thầu còn tồn tại tình trạng thiếu minh bạch và năng lực nhà thầu chưa đồng đều.

  3. Chất lượng công trình: Công tác quản lý chất lượng được chú trọng với việc giám sát thi công theo đúng quy định, tuy nhiên vẫn có một số công trình chưa đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng lâu dài. Đánh giá của các bên liên quan cho thấy mức độ đồng ý về chất lượng công trình đạt trên 75%.

  4. Nhân lực và tổ chức quản lý: Ban quản lý có 15 cán bộ viên chức, trình độ chuyên môn và năng lực quản lý còn hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả điều phối và giám sát dự án. Cơ cấu tổ chức và phối hợp giữa các bộ phận chưa đồng bộ, gây khó khăn trong xử lý các vấn đề phát sinh.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chậm tiến độ và vượt chi phí chủ yếu do công tác giải phóng mặt bằng thực hiện sau khi dự án được duyệt, gây gián đoạn thi công. Việc phân bổ vốn chưa kịp thời và không đủ cũng làm ảnh hưởng đến tiến độ chung. So với các Ban quản lý dự án ở các huyện lân cận như An Lão (Bình Định) và Triệu Phong (Quảng Trị), Ban QLDAĐTXD&PTQĐ huyện Hải Lăng còn hạn chế trong việc xây dựng quy trình quản lý chặt chẽ và ứng dụng công nghệ hiện đại.

Kết quả khảo sát cho thấy sự đồng thuận cao từ cán bộ, chủ đầu tư và nhà thầu về các biện pháp nâng cao chất lượng và tiến độ, nhưng vẫn cần cải thiện về năng lực nhân sự và cơ chế phối hợp. Việc áp dụng các nguyên tắc quản lý dự án đầu tư xây dựng theo Luật Xây dựng và Nghị định 59/2015/NĐ-CP chưa được thực hiện đồng bộ, dẫn đến hiệu quả quản lý chưa tối ưu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ dự án hoàn thành đúng tiến độ theo năm, bảng so sánh chi phí dự toán ban đầu và chi phí thực tế, cũng như biểu đồ đánh giá mức độ hài lòng của các bên liên quan về chất lượng công trình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức và nâng cao năng lực nhân sự: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ năng giám sát và điều phối cho cán bộ Ban quản lý. Xây dựng quy chế làm việc rõ ràng, phân công nhiệm vụ cụ thể theo quy trình dự án. Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Ban QLDAĐTXD&PTQĐ huyện Hải Lăng phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Cải tiến công tác lập kế hoạch và phân bổ vốn: Xây dựng kế hoạch đầu tư chi tiết, dự phòng rủi ro về vốn và tiến độ. Tăng cường phối hợp với Kho bạc Nhà nước và các cơ quan tài chính để đảm bảo nguồn vốn được cấp kịp thời và đầy đủ. Thời gian: hàng năm; Chủ thể: Ban quản lý dự án, UBND huyện, Kho bạc Nhà nước.

  3. Nâng cao chất lượng quản lý tiến độ và chất lượng công trình: Áp dụng công nghệ quản lý dự án hiện đại, phần mềm giám sát tiến độ và chất lượng thi công. Tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các giai đoạn thi công, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng và nghiệm thu. Thời gian: 1-3 năm; Chủ thể: Ban quản lý dự án, các nhà thầu, cơ quan giám sát.

  4. Minh bạch và nâng cao hiệu quả công tác đấu thầu: Thực hiện nghiêm túc các quy định về đấu thầu, lựa chọn nhà thầu có năng lực và uy tín. Tăng cường giám sát, kiểm tra để tránh hiện tượng thông đồng, nâng giá. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban quản lý dự án, Sở Kế hoạch và Đầu tư, các cơ quan thanh tra.

  5. Tăng cường phối hợp liên ngành và truyền thông: Xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, UBND các xã, thị trấn và các bên liên quan để giải quyết kịp thời các vướng mắc trong quá trình thực hiện dự án. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân hiểu và ủng hộ các dự án. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban quản lý dự án, UBND huyện, các cơ quan truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý dự án đầu tư xây dựng: Nghiên cứu giúp nâng cao kiến thức về quy trình, kỹ năng quản lý tiến độ, chi phí và chất lượng dự án, từ đó áp dụng hiệu quả vào thực tiễn công tác.

  2. Chủ đầu tư và các cơ quan quản lý nhà nước: Hiểu rõ các vấn đề thực tiễn và giải pháp quản lý dự án, giúp hoàn thiện chính sách, quy trình và tăng cường giám sát đầu tư công.

  3. Nhà thầu thi công và tư vấn xây dựng: Nắm bắt các yêu cầu quản lý chất lượng, tiến độ và phối hợp với Ban quản lý dự án để nâng cao hiệu quả thi công và quản lý dự án.

  4. Sinh viên, nghiên cứu sinh chuyên ngành Quản lý kinh tế, Quản lý dự án: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn quản lý dự án đầu tư xây dựng tại địa phương, phục vụ học tập và nghiên cứu.

Câu hỏi thường gặp

  1. Công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng tại Ban QLDAĐTXD&PTQĐ huyện Hải Lăng có những điểm mạnh nào?
    Ban đã triển khai nhiều biện pháp nâng cao quản lý như chuyên môn hóa công tác giải phóng mặt bằng, lựa chọn nhà thầu, quản lý chất lượng thi công đúng quy định và chú trọng đảm bảo tiến độ. Các bên liên quan đánh giá mức độ đồng ý trở lên về hiệu quả quản lý.

  2. Nguyên nhân chính dẫn đến chậm tiến độ các dự án là gì?
    Chậm tiến độ chủ yếu do công tác giải phóng mặt bằng thực hiện sau khi dự án được duyệt, kế hoạch phân bổ vốn không đủ và chưa kịp thời, cùng với sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các bộ phận liên quan.

  3. Làm thế nào để nâng cao năng lực quản lý dự án tại Ban?
    Cần tổ chức đào tạo chuyên sâu về quản lý dự án, kỹ năng giám sát, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại và xây dựng quy trình làm việc rõ ràng, phân công nhiệm vụ cụ thể.

  4. Vai trò của công tác đấu thầu trong quản lý dự án là gì?
    Đấu thầu giúp lựa chọn nhà thầu có năng lực, giá cả hợp lý, đảm bảo chất lượng và tiến độ thi công. Việc thực hiện nghiêm túc đấu thầu góp phần tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả đầu tư.

  5. Làm thế nào để đảm bảo chất lượng công trình trong quá trình thi công?
    Cần giám sát chặt chẽ từng giai đoạn thi công, kiểm tra vật liệu, thiết bị, tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật, đồng thời áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro và bảo vệ môi trường xây dựng.

Kết luận

  • Ban QLDAĐTXD&PTQĐ huyện Hải Lăng đã quản lý 179 dự án trong giai đoạn 2016-2020 với nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về tiến độ, chi phí và chất lượng.
  • Công tác quản lý dự án cần được hoàn thiện qua việc nâng cao năng lực nhân sự, cải tiến quy trình lập kế hoạch và phân bổ vốn, cũng như áp dụng công nghệ quản lý hiện đại.
  • Việc minh bạch trong đấu thầu và tăng cường phối hợp liên ngành là yếu tố then chốt để nâng cao hiệu quả quản lý dự án.
  • Các giải pháp đề xuất hướng tới mục tiêu hoàn thiện công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng, góp phần sử dụng hiệu quả nguồn vốn ngân sách nhà nước và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Giai đoạn tiếp theo cần triển khai đào tạo, áp dụng công nghệ và xây dựng cơ chế phối hợp đồng bộ trong vòng 1-3 năm để đạt được hiệu quả quản lý dự án bền vững.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và nhà thầu cần phối hợp chặt chẽ, áp dụng các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý dự án đầu tư xây dựng, góp phần phát triển bền vững huyện Hải Lăng và tỉnh Quảng Trị.