Cải Thiện Công Tác Quản Lý Thuế Giá Trị Gia Tăng Doanh Nghiệp Ngoài Quốc Doanh Tại Chi Cục Thuế Thành Phố Đồng Hới, Tỉnh Quảng Bình

• Tác giả: Nguyễn Hoàng
• Người hướng dẫn: PGS. Trần Văn Hòa
• Trường học: Đại học Kinh tế Huế
• Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh
• Đề tài: Cải Thiện Quản Lý Thuế Giá Trị Gia Tăng Doanh Nghiệp Ngoài Quốc Doanh Tại Đồng Hới
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Đồng Hới

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CÁM ƠN
• TÓM LƢỢC LUẬN VĂN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU
• DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
• 1. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Cấu trúc của luận văn
• 2. PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ GTGT ĐỐI VỚI DNNQD
• 2.1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QUẢN LÝ THUẾ GTGT ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH
• 2.1.1.1. Lý luận chung về thuế
• 2.1.2. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ THUẾ GTGT ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH Ở TP HỒ CHÍ MINH, TP HÀ NỘI VÀ NHỮNG BÀI HỌC KINH NGHIỆM RÚT RA
• 2.1.2.1. Kinh nghiệm ở Cục Thuế TP Hồ Chí Minh
• 2.1.2.2. Những bài học kinh nghiệm về quản lý thuế GTGT đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh
• 2.2. THỰC TRẠNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ GTGT DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH
• 2.2.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ GTGT ĐỐI VỚI DNNQD
• 2.2.1.1. Đặc điểm về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên
• 2.2.1.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội
• 2.2.1.3. Đặc điểm phát triển DNNQD tại thành phố Đồng Hới
• 2.2.1.4. Đặc điểm tổ chức bộ máy Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới
• 2.2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC QUẢN LÝ THUẾ GTGT ĐỐI VỚI DNNQD TẠI CHI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI NĂM 2015 - 2018
• 2.2.3. ĐÁNH GIÁ CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU TRA VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ
• 2.2.3.1. Đặc điểm của các đối tượng điều tra
• 2.2.3.2. Đánh giá của doanh nghiệp về công tác quản lý thuế
• 2.2.3.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG
• 2.2.3.3.1. Những kết quả đã đạt được
• 2.2.3.3.2. Nguyên nhân của hạn chế
• 2.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ GTGT DNNQD TẠI CHI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH
• 2.3.1. ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ GTGT DNNQD
• 2.3.1.1. Định hướng chung về quản lý thuế
• 2.3.1.2. Định hướng hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT DNNQD
• 2.3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ GTGT ĐỐI VỚI DNNQD TẠI CHI CỤC THUẾ THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI
• 3. PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN
• BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG
• BẢN NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1
• BẢN NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 2
• BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN
• XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

I. Tổng Quan Quản Lý Thuế GTGT Doanh Nghiệp Ngoài Quốc Doanh

Trong nền kinh tế hiện đại, thuế không chỉ là công cụ đảm bảo nguồn thu cho ngân sách Nhà nước mà còn là một công cụ quan trọng của Nhà nước để quản lý, điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Thuế là nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước. Cùng với việc thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và thông qua những lần cải cách thuế, đến nay hệ thống thuế nước ta đã đạt được những thành tựu rất quan trọng. Hệ thống chính sách thuế ngày càng được hoàn thiện theo hướng tiến bộ, công bằng, cơ cấu hợp lý và đồng bộ trên cả ba mặt: chính sách thuế, thủ tục hành chính thuế và dịch vụ tư vấn thuế. Thủ tục hành chính thuế ngày càng được cải cách theo hướng đơn giản, rõ ràng, minh bạch, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân thực hiện tốt các chính sách thuế của Nhà nước. Trong nền kinh tế thị trường chính sách thuế là một công cụ tài khoá phục vụ quản lý vĩ mô nền kinh tế. Hệ thống pháp luật thuế đồng bộ, hoàn chỉnh, công bằng và công khai minh bạch sẽ là công cụ điều chỉnh có hiệu lực các hoạt động kinh tế, xã hội theo định hướng trước mắt và lâu dài của đất nước. Trong quá trình hội nhập, thuế lại càng có vị thế lớn trong chiến lược toàn cầu hoá. Ở các nước đang phát triển như Việt Nam, thuế có vai trò rất to lớn trong mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội.

1.1. Bản Chất và Vai Trò của Thuế GTGT trong Kinh Tế

Bản chất của Nhà nước qui định bản chất của thuế. Về mặt lý luận, bản chất của Nhà nước vốn mang tính giai cấp. Không có một Nhà nước phi giai cấp mà chỉ có Nhà nước của giai cấp nào mà thôi. Vì vậy, suy cho cùng bản chất thuế cũng mang tính giai cấp. Hồ Chí Minh đã từng nói: “… Trước kia phải nộp thuế, nay dân chủ cũng phải nộp thuế. Trước ta nộp thuế là nộp cho Tây, chúng lấy mồ hôi nước mắt của nhân dân ta mà làm giàu cho chúng nó, để xây dựng bộ máy áp bức bóc lột đồng bào ta, Nhưng nay ta đóng thuế là để làm lợi cho ta.Tóm lại, muốn xây dựng nước nhà, Chính phủ phải có tiền, tiền đó do đồng bào góp lại. Trước hết là đồng bào nông dân đông nhất, rồi đến công thương. Nếu không có tiền thì Chính phủ không xây dựng được. Vì vậy, đồng bào phải giúp Chính phủ, nghĩa là đồng bào phải nộp thuế [24]”. Có thể nói bản chất của một Nhà nước không thể hiện ra trong các tôn chỉ Nhà nước đó đưa ra, mà nó thể hiện rất cụ thể qua việc sử dụng tiền thuế của Nhà nước đó trong việc điều hành đất nước. Việc đánh giá một Nhà nước có thật sự do dân, vì dân hay không, chỉ có thể đoán chắc trong việc nhận định và đánh giá mục đích và hiệu quả của việc sử dụng tiền thuế mà người dân đóng góp.

1.2. Chức Năng Quan Trọng của Thuế GTGT Doanh Nghiệp

Thuế có ba chức năng chủ yếu: Chức năng tạo nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước, chức năng điều tiết kinh tế và chức năng kiểm tra, giám sát. Chức năng tạo nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước: Thuế là nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước. Nguồn thu này được sử dụng để đáp ứng các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước, như chi cho quốc phòng, an ninh, giáo dục, y tế, đầu tư phát triển kinh tế - xã hội. Chức năng điều tiết kinh tế: Thuế là công cụ quan trọng để Nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Thông qua việc điều chỉnh thuế suất, Nhà nước có thể khuyến khích hoặc hạn chế sản xuất, tiêu dùng một số loại hàng hóa, dịch vụ nhất định. Chức năng kiểm tra, giám sát: Thuế là công cụ để Nhà nước kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Thông qua việc kê khai, nộp thuế, Nhà nước có thể nắm bắt được tình hình hoạt động của doanh nghiệp, từ đó có những biện pháp điều chỉnh phù hợp.

II. Thực Trạng Quản Lý Thuế GTGT Tại Đồng Hới Vấn Đề Nhức Nhối

Hiện nay, ở nước ta nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần phát triển đang tạo điều kiện để các doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DNNQD) cả nước nói chung, ở thành phố Đồng Hới nói riêng phát triển với tốc độ rất nhanh, hàng năm đã đóng góp đáng kể cho Ngân sách Nhà nước (NSNN), năm 2017 số thuế DNNQD trên địa bàn đóng góp 41,3% trong tổng số thu trong cân đối trừ Tiền sử dụng đất (trong đó số thuế GTGT chiếm 85,5% số thuế nộp ngân sách của các DNNQD). Thuế GTGT điều tiết rộng rãi hầu hết mọi đối tượng hàng hoá, dịch vụ chịu thuế. Do đó, thuế GTGT có vai trò rất to lớn trong mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội. Vì vậy, công tác quản lý thuế mặc nhiên trở thành mối quan tâm hàng đầu của mỗi quốc gia trong đó có Việt Nam.

2.1. Tình Trạng Trốn Thuế GTGT Phổ Biến ở Doanh Nghiệp Ngoài Quốc Doanh

Tuy vậy, vì mục đích lợi nhuận, các DNNQD đang tìm mọi cách để trách thuế, trốn thuế, nợ các loại thuế nói chung và thuế Giá trị gia tăng (GTGT) nói riêng đang là hiện tượng phổ biến mà Nhà nước cũng như ngành Thuế chưa khắc phục được. Công tác quản lý thuế vẫn còn yếu kém và lúng túng, chưa phát huy được hết khả năng, hiệu quả của mình. Đặc biệt là các khoản thu về thuế GTGT, vẫn còn tình trạng nợ đọng, vẫn còn thất thu cả về đối tượng nộp thuế lẫn doanh thu và mức thuế.

2.2. Hạn Chế Trong Quản Lý Thuế GTGT Nguyên Nhân và Hậu Quả

Nguyên nhân do công tác quản lý Nhà nước về thuế cũng như Luật thuế GTGT bộc lộ nhiều hạn chế; Chính sách thuế thường xuyên thay đổi, một số quy định trong Luật thuế GTGT và các quy trình nghiệp vụ không còn phù hợp với tình hình quản lý thu thuế trên địa bàn. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm còn nhiều hạn chế; Chất lượng cán bộ thuế thực sự chưa đáp ứng được yêu cầu. Từ đó hiện tượng trốn thuế, lách thuế còn khá phổ biến đối với các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn thành phố có quy mô kinh doanh đa dạng về các mặt hàng nhưng vẫn kê khai thuế GTGT âm liên tục trong thời gian dài ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả thu Ngân sách.

2.3. Số Liệu Thống Kê Về Thuế GTGT Thực Trạng Đáng Báo Động

Số thuế GTGT DNNQD kê khai năm 2015 là 57,165 tỷ đồng, năm 2019 là 59,208 tỷ đồng, sau 4 năm chỉ tăng 2,043 tỷ đòng, tỷ lệ tăng 4%; số thuế GTGT đã nộp vào ngân sách năm 2015 là 57,163 tỷ đồng, năm 2019 là 49,981 tỷ đồng, sau 4 năm giảm 7,182 tỷ đồng, tỷ lệ giảm 12,6%. Như vậy công tác quản lý thu thuế GTGT DNNQD tại Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới không có hiệu quả, số thu hàng năm không có sự tăng trưởng, đó là vấn đề tồn tại lớn cần phải phải được xem xét.

III. Giải Pháp Cải Thiện Quản Lý Thuế GTGT Doanh Nghiệp Đồng Hới

Hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT như thế nào để thực hiện thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, chống thất thu thuế, nợ đọng tiền thuế luôn là mục tiêu, đồng thời là yêu cầu cấp thiết đối với Nhà nước, trực tiếp là ngành Thuế và đây cũng là vấn đề mà nhiều học giả, nhà quản lý rất quan tâm. Sau khi nghiên cứu học tập chương trình cao học Quản trị kinh doanh tại trường Đại học Kinh tế Huế tác giả chọn vấn đề “Hoàn thiện công tác quản lý thuế Giá trị gia tăng DNNQD tại Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài Luận văn cao học chuyên ngành Quản trị kinh doanh với mong muốn vận dụng kiến thức đã học được vào việc nghiên cứu một cách hệ thống toàn diện, cụ thể cả lý luận và thực tiễn về quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp nói chung mà trực tiếp là các DNNQD tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế, góp phần làm tăng thu cho ngân sách thành phố.

3.1. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Thuế Yếu Tố Then Chốt

Đội ngũ cán bộ thuế cần được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ, cập nhật thường xuyên các quy định mới của pháp luật thuế. Đồng thời, cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật thuế. Cần có cơ chế khuyến khích, động viên cán bộ thuế làm việc hiệu quả, đồng thời có biện pháp xử lý nghiêm các trường hợp cán bộ thuế có hành vi tiêu cực, tham nhũng.

3.2. Ứng Dụng Công Nghệ Thông Tin Trong Quản Lý Thuế GTGT

Việc ứng dụng công nghệ thông tin giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho cả doanh nghiệp và cơ quan thuế. Doanh nghiệp có thể kê khai, nộp thuế trực tuyến, tra cứu thông tin về thuế một cách dễ dàng. Cơ quan thuế có thể quản lý dữ liệu thuế một cách hiệu quả, phát hiện các dấu hiệu gian lận thuế một cách nhanh chóng.

3.3. Tăng Cường Tuyên Truyền Hỗ Trợ Doanh Nghiệp Nộp Thuế

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật thuế đến các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp mới thành lập. Tổ chức các buổi tập huấn, hội thảo để hướng dẫn doanh nghiệp về các thủ tục kê khai, nộp thuế. Xây dựng hệ thống tư vấn thuế trực tuyến để giải đáp các thắc mắc của doanh nghiệp.

IV. Kinh Nghiệm Quản Lý Thuế GTGT Hiệu Quả Từ Các Thành Phố Lớn

Nghiên cứu kinh nghiệm quản lý thuế GTGT của các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội để áp dụng vào điều kiện thực tế của Đồng Hới. Các thành phố này đã có nhiều kinh nghiệm trong việc quản lý thuế GTGT đối với các DNNQD, đặc biệt là trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra.

4.1. Bài Học Từ TP.HCM Ứng Dụng CNTT và Thanh Tra Chuyên Sâu

TP.HCM đã triển khai thành công hệ thống kê khai thuế điện tử, giúp giảm thiểu thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Đồng thời, TP.HCM cũng tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với các doanh nghiệp có dấu hiệu gian lận thuế, đặc biệt là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thương mại điện tử.

4.2. Kinh Nghiệm Từ Hà Nội Phối Hợp Liên Ngành và Tuyên Truyền Sâu Rộng

Hà Nội đã xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành giữa cơ quan thuế, cơ quan công an và các cơ quan quản lý nhà nước khác để phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật thuế. Đồng thời, Hà Nội cũng tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật thuế đến các doanh nghiệp và người dân.

V. Đề Xuất Giải Pháp Hoàn Thiện Quản Lý Thuế GTGT Tại Đồng Hới

Đề xuất các giải pháp cụ thể để hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT đối với DNNQD tại Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Các giải pháp này cần phải phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và có tính khả thi cao.

5.1. Xây Dựng Cơ Sở Dữ Liệu Doanh Nghiệp Đầy Đủ và Chính Xác

Cần xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp đầy đủ và chính xác, bao gồm thông tin về đăng ký kinh doanh, ngành nghề kinh doanh, địa chỉ trụ sở, thông tin về chủ sở hữu và người đại diện theo pháp luật. Cơ sở dữ liệu này cần được cập nhật thường xuyên và chia sẻ giữa các cơ quan quản lý nhà nước.

5.2. Tăng Cường Kiểm Tra Hóa Đơn và Chứng Từ Kế Toán

Cần tăng cường kiểm tra hóa đơn và chứng từ kế toán của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có dấu hiệu gian lận thuế. Kiểm tra tính hợp lệ, hợp pháp của hóa đơn, chứng từ, kiểm tra sự khớp đúng giữa hóa đơn, chứng từ với thực tế hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

5.3. Xây Dựng Quy Trình Quản Lý Rủi Ro Thuế Hiệu Quả

Cần xây dựng quy trình quản lý rủi ro thuế hiệu quả, xác định các rủi ro tiềm ẩn trong công tác quản lý thuế GTGT, đánh giá mức độ rủi ro và đưa ra các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro. Quy trình quản lý rủi ro thuế cần được thực hiện thường xuyên và liên tục.

VI. Triển Vọng và Tương Lai Quản Lý Thuế GTGT Tại Đồng Hới

Với những giải pháp đồng bộ và hiệu quả, công tác quản lý thuế GTGT đối với DNNQD tại Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới sẽ ngày càng được hoàn thiện, góp phần tăng thu cho ngân sách nhà nước và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, công bằng cho các doanh nghiệp.

6.1. Ứng Dụng Trí Tuệ Nhân Tạo AI Trong Quản Lý Thuế

Trong tương lai, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ giúp cơ quan thuế phân tích dữ liệu thuế một cách nhanh chóng và chính xác, phát hiện các dấu hiệu gian lận thuế một cách hiệu quả. AI cũng có thể được sử dụng để tự động hóa các quy trình quản lý thuế, giảm thiểu thời gian và chi phí cho cả doanh nghiệp và cơ quan thuế.

6.2. Phát Triển Hệ Sinh Thái Thuế Điện Tử Toàn Diện

Cần phát triển hệ sinh thái thuế điện tử toàn diện, kết nối tất cả các doanh nghiệp, cơ quan thuế và các tổ chức tài chính. Hệ sinh thái này sẽ giúp doanh nghiệp kê khai, nộp thuế một cách dễ dàng, nhanh chóng và an toàn. Đồng thời, cơ quan thuế có thể quản lý dữ liệu thuế một cách hiệu quả và minh bạch.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường nhiều thành phần phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, doanh nghiệp ngoài quốc doanh (DNNQD) đóng vai trò quan trọng trong việc đóng góp nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN). Tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, số thuế GTGT từ DNNQD năm 2017 chiếm 41,3% tổng số thu thuế trên địa bàn, trong đó thuế GTGT chiếm 85,5% số thuế nộp của các DNNQD. Tuy nhiên, công tác quản lý thuế GTGT đối với DNNQD tại Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới trong giai đoạn 2015-2018 còn nhiều hạn chế, thể hiện qua việc số thuế GTGT kê khai năm 2015 là 57,165 tỷ đồng, đến năm 2019 chỉ tăng nhẹ lên 59,208 tỷ đồng (tăng 4%), trong khi số thuế GTGT thực nộp lại giảm 12,6% từ 57,163 tỷ đồng xuống còn 49,981 tỷ đồng. Điều này cho thấy hiệu quả quản lý thuế chưa cao, gây thất thu và ảnh hưởng đến nguồn thu NSNN.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế GTGT đối với DNNQD tại Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện trong giai đoạn 2019-2022, góp phần tăng nguồn thu ngân sách và nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các DNNQD trên địa bàn thành phố Đồng Hới trong giai đoạn 2015-2018, giai đoạn có nhiều cải cách và hiện đại hóa ngành thuế. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ cơ quan thuế địa phương nâng cao năng lực quản lý, đồng thời tạo môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng cho các doanh nghiệp ngoài quốc doanh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý thuế hiện đại, tập trung vào:

• Lý thuyết về thuế và quản lý thuế: Thuế được định nghĩa là khoản đóng góp bắt buộc của cá nhân, tổ chức cho Nhà nước nhằm đảm bảo nguồn lực tài chính phục vụ chi tiêu công cộng. Thuế GTGT là thuế gián thu đánh trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong quá trình sản xuất, lưu thông và tiêu dùng, có tính trung lập cao và vai trò quan trọng trong điều tiết kinh tế vĩ mô.

• Mô hình quản lý thuế GTGT đối với DNNQD: Bao gồm các nội dung quản lý như đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế, hoàn thuế, quản lý nợ thuế, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Quản lý thuế GTGT đối với DNNQD đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong cơ quan thuế và các cơ quan liên quan, đồng thời phải đảm bảo công bằng, minh bạch và hiệu quả.

• Khái niệm chính: Thuế GTGT, doanh nghiệp ngoài quốc doanh, quản lý thuế, nợ thuế, thanh tra kiểm tra thuế, hoàn thuế, trốn thuế, tránh thuế, chi phí tuân thủ thuế.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp và phân tích thống kê dựa trên cả số liệu thứ cấp và sơ cấp:

• Nguồn dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới, Chi cục Thống kê, UBND thành phố, các báo cáo ngân sách, nghị quyết HĐND, các văn bản pháp luật liên quan và các công trình nghiên cứu có liên quan.

• Nguồn dữ liệu sơ cấp: Khảo sát 200 đối tượng gồm 125 doanh nghiệp ngoài quốc doanh (chiếm khoảng 8% tổng số DNNQD trên địa bàn) và 75 cán bộ công chức thuế tại địa phương thông qua bảng hỏi nhằm đánh giá thực trạng quản lý thuế, nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật thuế.

• Phương pháp phân tích: Sử dụng các chỉ tiêu tương đối, tuyệt đối, số bình quân để đánh giá biến động thuế theo thời gian và các chỉ tiêu quan trọng. Phân tích dữ liệu bằng phần mềm Excel và SPSS để đảm bảo tính chính xác và khoa học.

• Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2015-2018, giai đoạn có nhiều cải cách trong ngành thuế, nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2019-2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng số lượng và vốn DNNQD: Số lượng DNNQD tại Đồng Hới tăng nhanh qua các năm, với vốn đầu tư cũng tăng tương ứng. Ví dụ, số lượng doanh nghiệp cổ phần tăng từ 88 năm 2015 lên 165 năm 2018, vốn đầu tư tăng từ khoảng 405 tỷ đồng lên gần 560 tỷ đồng. Tuy nhiên, quy mô vốn và trình độ công nghệ của các doanh nghiệp còn hạn chế.

2. Hiệu quả quản lý thuế GTGT chưa cao: Số thuế GTGT kê khai năm 2015 là 57,165 tỷ đồng, đến năm 2019 chỉ tăng nhẹ 4% lên 59,208 tỷ đồng, trong khi số thuế thực nộp giảm 12,6% từ 57,163 tỷ đồng xuống 49,981 tỷ đồng. Tỷ lệ kê khai thuế GTGT đạt trung bình trên 92%, nhưng vẫn còn tình trạng kê khai sai, trốn thuế và nợ thuế.

3. Cơ cấu tổ chức và năng lực cán bộ: Chi cục Thuế Đồng Hới có 79 cán bộ công chức, trong đó 88,6% có trình độ đại học trở lên. Bộ máy tổ chức gồm 11 đội thuế chuyên trách các nhiệm vụ từ nghiệp vụ, kê khai, kiểm tra đến quản lý nợ và hỗ trợ người nộp thuế. Tuy nhiên, công tác phối hợp và ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế.

4. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm: Việc kiểm tra thuế tại bàn và tại trụ sở người nộp thuế được thực hiện thường xuyên, phát hiện nhiều sai phạm. Tuy nhiên, công tác xử lý vi phạm còn chậm và chưa triệt để, dẫn đến tình trạng nợ thuế và thất thu vẫn tồn tại.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên bao gồm sự phức tạp trong chính sách thuế, thủ tục hành chính còn rườm rà, trình độ quản lý và nhận thức của người nộp thuế chưa cao, cùng với năng lực cán bộ thuế chưa đồng đều. So sánh với kinh nghiệm quản lý thuế tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, nơi áp dụng phân loại doanh nghiệp, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và cải cách thủ tục hành chính đã giúp tăng thu ngân sách và giảm thất thu, cho thấy Đồng Hới cần học hỏi và áp dụng các biện pháp tương tự.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng doanh nghiệp và vốn đầu tư, bảng so sánh số thuế kê khai và nộp thực tế qua các năm, cũng như biểu đồ phân bổ cán bộ theo trình độ chuyên môn để minh họa rõ hơn thực trạng và xu hướng phát triển.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế: Xây dựng hệ thống quản lý dữ liệu doanh nghiệp đồng bộ, cập nhật liên tục, kết nối với các cơ quan liên quan để kiểm soát thông tin chính xác, giảm thiểu sai sót và gian lận. Thời gian thực hiện: 2019-2020. Chủ thể: Chi cục Thuế Đồng Hới phối hợp Tổng cục Thuế.

2. Phân loại doanh nghiệp và áp dụng quản lý rủi ro: Phân nhóm DNNQD theo quy mô, ngành nghề và mức độ tuân thủ để áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp, tập trung kiểm tra, thanh tra đối với nhóm có rủi ro cao. Thời gian thực hiện: 2019-2021. Chủ thể: Chi cục Thuế Đồng Hới.

3. Cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình kê khai, nộp thuế: Rà soát, loại bỏ các bước không cần thiết, tăng cường hỗ trợ người nộp thuế qua bộ phận “một cửa” và tư vấn trực tuyến nhằm giảm chi phí tuân thủ. Thời gian thực hiện: 2019-2020. Chủ thể: Chi cục Thuế Đồng Hới phối hợp UBND thành phố.

4. Nâng cao năng lực và đạo đức nghề nghiệp cho cán bộ thuế: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ, kỹ năng ứng dụng công nghệ và đạo đức công vụ, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát cán bộ để nâng cao hiệu quả quản lý. Thời gian thực hiện: 2019-2022. Chủ thể: Cục Thuế Quảng Bình và Chi cục Thuế Đồng Hới.

5. Tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức người nộp thuế: Triển khai các chương trình đào tạo, hội thảo, truyền thông đa phương tiện nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế, giảm thiểu trốn tránh và gian lận thuế. Thời gian thực hiện: liên tục từ 2019. Chủ thể: Chi cục Thuế Đồng Hới phối hợp các sở, ngành liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ công chức ngành Thuế: Nghiên cứu giúp nâng cao hiểu biết về quản lý thuế GTGT đối với DNNQD, áp dụng các giải pháp cải tiến công tác quản lý tại địa phương.

2. Lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước địa phương: Tham khảo để xây dựng chính sách, phối hợp hiệu quả trong công tác quản lý thuế, góp phần tăng nguồn thu ngân sách.

3. Doanh nghiệp ngoài quốc doanh: Hiểu rõ hơn về nghĩa vụ thuế, quy trình kê khai, nộp thuế và các quyền lợi được hưởng, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế.

4. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Tài chính - Thuế: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý luận và thực tiễn quản lý thuế GTGT, phương pháp nghiên cứu và phân tích số liệu trong lĩnh vực thuế.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao thuế GTGT lại quan trọng đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh?
   Thuế GTGT là nguồn thu lớn cho ngân sách và là công cụ điều tiết kinh tế. Đối với DNNQD, thuế GTGT phản ánh hoạt động sản xuất kinh doanh và giúp Nhà nước kiểm soát thị trường, đảm bảo công bằng và minh bạch.

2. Những khó khăn chính trong quản lý thuế GTGT đối với DNNQD tại Đồng Hới là gì?
   Khó khăn gồm thủ tục hành chính phức tạp, ý thức chấp hành pháp luật thuế của doanh nghiệp chưa cao, năng lực cán bộ thuế hạn chế và tình trạng trốn thuế, nợ thuế còn phổ biến.

3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Luận văn sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích thống kê dựa trên số liệu thứ cấp và khảo sát sơ cấp với mẫu 200 đối tượng gồm doanh nghiệp và cán bộ thuế, phân tích bằng Excel và SPSS.

4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý thuế GTGT?
   Các giải pháp gồm ứng dụng công nghệ thông tin, phân loại doanh nghiệp quản lý rủi ro, cải cách thủ tục hành chính, nâng cao năng lực cán bộ và tăng cường tuyên truyền pháp luật thuế.

5. Làm thế nào để giảm tình trạng nợ thuế và trốn thuế trong DNNQD?
   Cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm, phối hợp các cơ quan chức năng, đồng thời nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật thuế của doanh nghiệp.

Kết luận

• Công tác quản lý thuế GTGT đối với DNNQD tại Chi cục Thuế thành phố Đồng Hới còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách và sự phát triển kinh tế địa phương.
• Số liệu giai đoạn 2015-2018 cho thấy tăng trưởng số lượng doanh nghiệp và vốn đầu tư nhưng hiệu quả thu thuế chưa tương xứng, với số thuế thực nộp giảm 12,6%.
• Cơ cấu tổ chức bộ máy và trình độ cán bộ thuế đã được cải thiện nhưng cần nâng cao hơn nữa năng lực và ứng dụng công nghệ thông tin.
• Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm ứng dụng công nghệ, phân loại doanh nghiệp, cải cách thủ tục hành chính, đào tạo cán bộ và tuyên truyền nâng cao nhận thức.
• Tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả các giải pháp trong giai đoạn 2019-2022 để hoàn thiện công tác quản lý thuế GTGT, góp phần phát triển kinh tế bền vững và tăng nguồn thu ngân sách.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và Chi cục Thuế Đồng Hới cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. Đề nghị các nhà quản lý, cán bộ thuế và doanh nghiệp cùng tham gia tích cực nhằm xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và hiệu quả.