Tổng quan nghiên cứu

Việc nâng cao kỹ năng viết tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông luôn là một thách thức lớn trong giáo dục ngoại ngữ. Tại một trường trung học ở tỉnh Thái Nguyên, với sự tham gia của 30 học sinh lớp 10A1 trong học kỳ II năm học 2021/2022, nghiên cứu đã được tiến hành nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp phản hồi đồng đẳng (peer feedback) trong cải thiện khả năng viết tiếng Anh. Trước khi can thiệp, học sinh gặp nhiều khó khăn về từ vựng, ngữ pháp, tổ chức ý tưởng và sử dụng cơ chế viết, dẫn đến kết quả viết chưa đạt yêu cầu. Mục tiêu nghiên cứu là xác định mức độ cải thiện kỹ năng viết sau khi áp dụng peer feedback và đánh giá thái độ của học sinh đối với phương pháp này. Nghiên cứu được thực hiện trong 10 tuần, tập trung vào các bài viết theo chủ đề đa dạng như mô tả thông tin, viết thư, và tường thuật. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ vai trò của peer feedback trong việc nâng cao chất lượng bài viết mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn cho giáo viên trong việc áp dụng phương pháp này nhằm tăng cường sự tương tác và trách nhiệm học tập của học sinh. Qua đó, nghiên cứu góp phần thúc đẩy môi trường học tập hợp tác, nâng cao hiệu quả giảng dạy tiếng Anh tại các trường trung học phổ thông.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về hiệu suất viết (writing performance) và lý thuyết về phản hồi trong giảng dạy (feedback theory). Hiệu suất viết được hiểu là khả năng của học sinh trong việc tạo ra các bài viết có từ vựng phong phú, ngữ pháp chính xác, tổ chức ý tưởng mạch lạc và sử dụng đúng các quy tắc cơ chế viết như chính tả, dấu câu (Dewanti, 2019; Wening, 2016). Phản hồi đồng đẳng được định nghĩa là quá trình học sinh trao đổi nhận xét, góp ý cho bài viết của bạn cùng lớp nhằm cải thiện chất lượng bài viết (Bartels, 2004). Lý thuyết về thái độ học tập (Ajzen & Fishbein, 1980) cũng được áp dụng để đánh giá các khía cạnh nhận thức, cảm xúc và hành vi của học sinh đối với việc sử dụng peer feedback. Các khái niệm chính bao gồm: từ vựng, ngữ pháp, tổ chức ý tưởng, cơ chế viết, phản hồi đồng đẳng, và thái độ học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng thiết kế nghiên cứu hành động (action research) theo mô hình của Kemmis, McTaggart & Retallic (2004) với bốn giai đoạn: lập kế hoạch, thực hiện, quan sát và phản ánh. Đối tượng nghiên cứu là 30 học sinh lớp 10A1 tại một trường trung học ở Thái Nguyên, có trình độ tiếng Anh từ sơ cấp đến tiền trung cấp. Phương pháp chọn mẫu là chọn lớp học có đặc điểm phù hợp và thuận tiện cho việc can thiệp. Dữ liệu được thu thập qua phân tích tài liệu (so sánh bản nháp đầu và bản cuối của các bài viết) và bảng hỏi đánh giá thái độ học sinh sau 10 tuần áp dụng peer feedback. Phân tích dữ liệu sử dụng phần mềm Microsoft Excel để tính toán điểm trung bình, tỷ lệ phần trăm và so sánh sự khác biệt giữa các giai đoạn. Thời gian nghiên cứu kéo dài 10 tuần, với các hoạt động phản hồi đồng đẳng được tổ chức theo ba giai đoạn: huấn luyện, thực hành có kiểm soát và thực hành tự do.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cải thiện kỹ năng viết rõ rệt: So sánh điểm số giữa bản nháp đầu và bản cuối cho thấy mức độ cải thiện trung bình khoảng 25% về từ vựng, 30% về ngữ pháp, 28% về tổ chức ý tưởng và 22% về cơ chế viết. Điều này chứng tỏ peer feedback giúp học sinh nhận diện và sửa lỗi hiệu quả.

  2. Phản hồi tập trung vào ngữ pháp và từ vựng: Trong các buổi phản hồi, khoảng 40% nhận xét tập trung vào lỗi ngữ pháp, 35% về từ vựng, 15% về tổ chức ý tưởng và 10% về cơ chế viết. Tỷ lệ này phản ánh sự chú trọng của học sinh vào các lỗi phổ biến nhất trong bài viết.

  3. Thái độ tích cực của học sinh: Kết quả bảng hỏi cho thấy 85% học sinh đồng ý rằng peer feedback giúp họ hiểu rõ hơn về tiêu chí đánh giá và cải thiện kỹ năng viết. 80% cảm thấy tự tin hơn khi nhận và đưa ra nhận xét, trong khi 75% thể hiện thái độ tích cực và chủ động trong việc tham gia hoạt động phản hồi.

  4. Hành vi học tập tích cực: Sau can thiệp, 70% học sinh thường xuyên áp dụng các góp ý từ bạn bè vào bài viết của mình, tăng 20% so với trước khi nghiên cứu. Điều này cho thấy peer feedback thúc đẩy sự chủ động và trách nhiệm trong học tập.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự cải thiện này có thể do peer feedback tạo điều kiện cho học sinh nhận thức sâu sắc hơn về lỗi sai và cách khắc phục thông qua trao đổi trực tiếp với bạn bè. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả tương đồng với báo cáo của Wang (2014) và Phuong Nguyen (2019) về hiệu quả của peer feedback trong việc nâng cao kỹ năng viết và thái độ học tập tích cực. Biểu đồ thể hiện sự tăng điểm trung bình qua các tuần học sẽ minh họa rõ nét quá trình tiến bộ của học sinh. Ngoài ra, việc áp dụng checklist và hướng dẫn cụ thể giúp học sinh tập trung vào các khía cạnh quan trọng của bài viết, giảm thiểu sự mơ hồ trong phản hồi. Kết quả cũng cho thấy peer feedback không chỉ cải thiện kỹ năng viết mà còn nâng cao thái độ và hành vi học tập, góp phần xây dựng môi trường học tập hợp tác và tích cực.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo kỹ năng phản hồi cho học sinh: Giáo viên cần tổ chức các buổi hướng dẫn chi tiết về cách nhận xét và góp ý hiệu quả, nhằm nâng cao chất lượng phản hồi đồng đẳng. Thời gian thực hiện: trong 2 tuần đầu học kỳ; Chủ thể: giáo viên bộ môn.

  2. Áp dụng peer feedback thường xuyên trong các bài tập viết: Đưa peer feedback thành hoạt động bắt buộc trong các tiết học viết để duy trì thói quen và phát triển kỹ năng phản hồi. Thời gian: toàn học kỳ; Chủ thể: giáo viên và học sinh.

  3. Phát triển tài liệu hỗ trợ phản hồi: Soạn thảo các bảng kiểm tra (checklist) và biểu mẫu phản hồi phù hợp với trình độ học sinh để hướng dẫn cụ thể và chuẩn hóa quá trình phản hồi. Thời gian: 1 tháng; Chủ thể: tổ chuyên môn.

  4. Khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh: Tạo môi trường lớp học thân thiện, khích lệ học sinh tự tin trao đổi và tiếp nhận ý kiến, đồng thời đánh giá sự nghiêm túc trong việc thực hiện peer feedback qua việc thu thập và phản hồi các biểu mẫu. Thời gian: liên tục; Chủ thể: giáo viên và học sinh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp phương pháp giảng dạy hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng viết và tăng cường sự tương tác giữa học sinh.

  2. Nhà quản lý giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách đào tạo và phát triển chương trình giảng dạy ngoại ngữ phù hợp với xu hướng học tập hợp tác.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Ngôn ngữ Anh: Là tài liệu tham khảo quý giá về thiết kế nghiên cứu hành động và ứng dụng peer feedback trong giảng dạy.

  4. Các tổ chức đào tạo giáo viên: Sử dụng kết quả nghiên cứu để tổ chức các khóa bồi dưỡng kỹ năng phản hồi đồng đẳng cho giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

  1. Peer feedback là gì và tại sao lại quan trọng trong dạy viết?
    Peer feedback là quá trình học sinh trao đổi nhận xét, góp ý cho bài viết của bạn cùng lớp. Nó giúp học sinh nhận diện lỗi sai, cải thiện kỹ năng viết và phát triển tư duy phản biện, đồng thời tăng cường sự hợp tác trong lớp học.

  2. Làm thế nào để đảm bảo chất lượng phản hồi từ học sinh?
    Giáo viên cần hướng dẫn kỹ năng phản hồi, cung cấp checklist cụ thể và tổ chức các buổi tập huấn để học sinh hiểu rõ tiêu chí đánh giá, từ đó đưa ra nhận xét chính xác và xây dựng.

  3. Peer feedback có phù hợp với tất cả trình độ học sinh không?
    Phương pháp này phù hợp với nhiều trình độ nhưng cần điều chỉnh mức độ hướng dẫn và hỗ trợ phù hợp với năng lực của từng nhóm học sinh để đảm bảo hiệu quả.

  4. Thời gian áp dụng peer feedback trong tiết học nên kéo dài bao lâu?
    Theo nghiên cứu, khoảng 10 phút cho mỗi phiên phản hồi là hợp lý để học sinh có đủ thời gian trao đổi mà không làm gián đoạn tiến trình bài học.

  5. Làm thế nào để khắc phục sự e ngại khi học sinh nhận xét bạn bè?
    Tạo môi trường lớp học thân thiện, giải thích lợi ích của peer feedback và khuyến khích thái độ tích cực sẽ giúp học sinh tự tin hơn khi tham gia hoạt động này.

Kết luận

  • Peer feedback đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc nâng cao kỹ năng viết tiếng Anh của học sinh lớp 10 tại một trường trung học ở Thái Nguyên, với mức cải thiện trung bình từ 22% đến 30% ở các khía cạnh từ vựng, ngữ pháp, tổ chức ý tưởng và cơ chế viết.
  • Học sinh thể hiện thái độ tích cực và hành vi học tập chủ động hơn sau khi áp dụng phương pháp phản hồi đồng đẳng.
  • Nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của việc đào tạo kỹ năng phản hồi và sử dụng các công cụ hỗ trợ như checklist để nâng cao chất lượng phản hồi.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào việc tăng cường đào tạo, áp dụng thường xuyên, phát triển tài liệu hỗ trợ và khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh.
  • Bước tiếp theo là mở rộng nghiên cứu với quy mô lớn hơn và đa dạng đối tượng để kiểm chứng tính hiệu quả của peer feedback trong các bối cảnh khác nhau, đồng thời phát triển các công cụ đánh giá phù hợp hơn.

Giáo viên và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng và tiếp tục phát triển phương pháp peer feedback nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập kỹ năng viết tiếng Anh.