Luận án tiến sĩ: Cải thiện kỹ năng nói cho học sinh lớp 10 tại trường THPT miền núi Bình Thuận

• Tác giả: Trần Thị Linh Sơn
• Người hướng dẫn: Lê Hương Hoa, Ph.
• Trường học: Vietnam Academy of Social Sciences Graduate Academy of Social Sciences
• Chuyên ngành: English Language
• Đề tài: Cải Thiện Kỹ Năng Nói Cho Học Sinh Lớp 10 Qua Vai Diễn Tại Trường THPT Miền Núi Bình Thuận
• Loại tài liệu: ma thesis
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• DECLARATION BY THE AUTHOR
• ACKNOWLEDGEMENTS
• TABLE OF CONTENTS
• ABSTRACT
• LIST OF TABLES
• LIST OF ABBREVIATIONS
• 1. CHAPTER 1: Rationale
• 1.1. Aim(s) of the Study
• 1.2. Research Questions
• 1.3. Scope of the Study
• 1.4. Significance of the Study
• 1.5. Research Methods
• 1.6. Structure of the Study
• 2. CHAPTER 2: Communicative Language Teaching (CLT)
• 2.1. Concepts of CLT
• 2.2. Main characteristics of CLT
• 2.3. Conditions of Applying CLT
• 2.4. Using CLT in Teaching Speaking Skill
• 2.5. An overview of role play
• 2.5.1. What is role play?
• 2.5.2. Types of role-play
• 2.5.3. Techniques to Control Role-Play
• 2.5.4. Procedures of role-play
• 3. CHAPTER 3: Research Methodology
• 3.1. The method of research
• 3.2. Setting and subjects of the investigation
• 3.3. The Research Design
• 3.4. The Classroom Action Research Procedures
• 3.5. The Technique of Collecting Data
• 3.6. The Technique of Data Analysis
• 3.7. The Criteria of the Action Success
• 4. CHAPTER 4: Findings and Discussions
• 4.1. The Description of the Data
• 4.2. Findings before Implementing the Classroom Action Research
• 4.3. Findings of the First Cycle
• 4.4. Findings of the Second Cycle
• 4.5. Findings after Implementing the Classroom Action Research
• 4.6. The Result of Posttest
• 4.7. The result of Questionnaire
• 4.8. Limitation and Suggestions for Further Studies
• 4.8.1. Suggestions for Further Studies
• 5. CHAPTER 5: Conclusion

I. Giới thiệu

Bài nghiên cứu này tập trung vào việc cải thiện kỹ năng giao tiếp cho học sinh lớp 10 tại một trường THPT miền núi ở Bình Thuận thông qua phương pháp vai diễn. Mục tiêu chính là giúp học sinh phát triển kỹ năng nói của mình, từ đó nâng cao khả năng tự tin khi giao tiếp. Việc áp dụng phương pháp học tập qua vai diễn không chỉ giúp học sinh thực hành ngôn ngữ mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực và thú vị. Theo nghiên cứu, việc sử dụng kỹ năng thuyết trình trong lớp học có thể làm tăng sự tham gia của học sinh và khuyến khích họ thể hiện bản thân một cách tự nhiên hơn.

1.1. Tầm quan trọng của việc cải thiện kỹ năng nói

Kỹ năng nói là một trong những yếu tố quan trọng trong việc học ngoại ngữ. Học sinh thường gặp khó khăn trong việc diễn đạt ý tưởng của mình bằng tiếng Anh, đặc biệt là trong môi trường học tập truyền thống. Việc áp dụng phương pháp vai diễn giúp học sinh có cơ hội thực hành trong các tình huống thực tế, từ đó cải thiện khả năng tự tin khi nói. Nghiên cứu chỉ ra rằng, khi học sinh tham gia vào các hoạt động diễn xuất, họ không chỉ học từ vựng và ngữ pháp mà còn phát triển kỹ năng xã hội cần thiết cho giao tiếp hiệu quả.

II. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp nghiên cứu hành động trong lớp học để thu thập dữ liệu từ học sinh. Các bước thực hiện bao gồm việc phát phiếu khảo sát để hiểu rõ hơn về thực trạng và những khó khăn mà học sinh gặp phải trong việc học kỹ năng nói. Sau đó, tiến hành kiểm tra đầu vào để đánh giá trình độ của học sinh trước khi áp dụng phương pháp vai diễn. Kết quả từ các bài kiểm tra sẽ được so sánh để đánh giá hiệu quả của phương pháp này. Việc thu thập dữ liệu từ phiếu khảo sát và bài kiểm tra sẽ giúp tạo ra bức tranh tổng thể về thực trạng dạy và học kỹ năng nói tại trường.

2.1. Thiết kế nghiên cứu

Thiết kế nghiên cứu bao gồm việc xác định đối tượng tham gia, trong đó có 41 học sinh lớp 10 tại một trường THPT miền núi ở Bình Thuận. Nghiên cứu sẽ được chia thành hai chu kỳ: chu kỳ đầu tiên tập trung vào việc áp dụng phương pháp vai diễn và chu kỳ thứ hai sẽ đánh giá sự tiến bộ của học sinh sau khi áp dụng phương pháp này. Các tiêu chí đánh giá sẽ bao gồm sự cải thiện trong kỹ năng giao tiếp, mức độ tham gia của học sinh trong các hoạt động và phản hồi từ học sinh về phương pháp học tập.

III. Kết quả và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc áp dụng phương pháp vai diễn đã mang lại những cải thiện đáng kể trong kỹ năng nói của học sinh. Sau khi thực hiện các hoạt động diễn xuất, học sinh đã thể hiện sự tự tin hơn trong việc giao tiếp bằng tiếng Anh. Các bài kiểm tra sau khi áp dụng phương pháp cho thấy điểm số của học sinh đã tăng lên rõ rệt. Hơn nữa, phản hồi từ học sinh cho thấy họ cảm thấy hứng thú và tích cực hơn trong việc học tiếng Anh. Điều này chứng tỏ rằng phát triển kỹ năng thông qua học tập qua vai diễn không chỉ hiệu quả mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực.

3.1. Đánh giá hiệu quả của phương pháp

Phương pháp vai diễn đã chứng minh được giá trị thực tiễn trong việc cải thiện kỹ năng giao tiếp cho học sinh. Học sinh không chỉ học được cách sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế mà còn phát triển kỹ năng xã hội cần thiết. Việc tham gia vào các hoạt động diễn xuất giúp học sinh cảm thấy thoải mái hơn khi giao tiếp, từ đó nâng cao khả năng tự tin khi nói. Nghiên cứu khuyến nghị rằng các giáo viên nên tiếp tục áp dụng phương pháp này trong giảng dạy để đạt được kết quả tốt hơn trong việc phát triển kỹ năng nói cho học sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Việc nâng cao kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh trung học phổ thông, đặc biệt là ở các vùng miền núi còn nhiều khó khăn, đang là một vấn đề cấp thiết trong giáo dục ngoại ngữ tại Việt Nam. Tại huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận, nơi có điều kiện kinh tế xã hội còn hạn chế và thiếu thốn các trung tâm ngoại ngữ, học sinh lớp 10 thường gặp nhiều trở ngại trong việc phát triển kỹ năng nói tiếng Anh. Qua khảo sát ban đầu, điểm trung bình kỹ năng nói của 41 học sinh lớp 10A8 chỉ đạt khoảng 52/100, với đa số học sinh còn ngại ngùng, thiếu tự tin và ít tham gia giao tiếp trong lớp học.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là áp dụng kỹ thuật đóng vai (role play) nhằm cải thiện kỹ năng nói cho học sinh lớp 10 tại trường trung học phổ thông vùng núi này. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2019-2020, tập trung vào việc thiết kế và triển khai các hoạt động đóng vai trong tiết học tiếng Anh, đồng thời đánh giá hiệu quả thông qua các bài kiểm tra trước và sau khi áp dụng. Ý nghĩa của nghiên cứu không chỉ giúp nâng cao khả năng giao tiếp tiếng Anh cho học sinh mà còn góp phần thúc đẩy phương pháp giảng dạy tương tác, phát huy tính chủ động và sáng tạo trong học tập, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục ngoại ngữ tại các vùng khó khăn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về Phương pháp dạy học giao tiếp (Communicative Language Teaching - CLT), nhấn mạnh việc phát triển năng lực giao tiếp thực tế của người học thông qua các hoạt động tương tác có ý nghĩa. CLT tập trung vào ba nguyên tắc chính: nguyên tắc giao tiếp, nguyên tắc nhiệm vụ và nguyên tắc tính ý nghĩa, nhằm tạo môi trường học tập sinh động, giúp học sinh phát triển kỹ năng nói một cách tự nhiên và hiệu quả.

Bên cạnh đó, kỹ thuật đóng vai được xem là một phương pháp hiệu quả trong việc rèn luyện kỹ năng nói. Đóng vai giúp học sinh nhập vai vào các tình huống giao tiếp thực tế hoặc giả định, từ đó phát triển khả năng sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, sáng tạo và tự tin hơn. Các loại đóng vai được áp dụng gồm đóng vai có kịch bản (scripted role play) và đóng vai không có kịch bản (unscripted role play), với các kỹ thuật kiểm soát như đóng vai theo kịch bản, theo tín hiệu và thông tin, hoặc theo tình huống và mục tiêu.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: kỹ năng nói (pronunciation, grammar, vocabulary, fluency, comprehension), phương pháp dạy học giao tiếp (CLT), kỹ thuật đóng vai, và nghiên cứu hành động trong lớp học (Classroom Action Research - CAR).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp Nghiên cứu hành động trong lớp học (CAR) với hai chu kỳ liên tiếp, mỗi chu kỳ gồm bốn giai đoạn: lập kế hoạch, thực hiện, quan sát và phản hồi. Đối tượng nghiên cứu là 41 học sinh lớp 10A8 trường THPT Đức Linh, tỉnh Bình Thuận.

Dữ liệu được thu thập bao gồm dữ liệu định lượng từ các bài kiểm tra nói (pre-test, post-test 1 và post-test 2) dựa trên thang điểm đánh giá của Heaton (1994) với các tiêu chí: phát âm, ngữ pháp, từ vựng, lưu loát và hiểu bài. Dữ liệu định tính được thu thập qua quan sát quá trình học tập và bảng hỏi khảo sát thái độ, cảm nhận của học sinh về kỹ thuật đóng vai.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách tính điểm trung bình, tỷ lệ học sinh đạt điểm chuẩn (≥ 6.5), và tỷ lệ cải thiện kỹ năng nói giữa các giai đoạn. Bảng quan sát được sử dụng để đánh giá sự tham gia, phát triển kỹ năng và thái độ của học sinh trong quá trình học. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong hai tuần với hai chu kỳ thực hiện các hoạt động đóng vai khác nhau: chu kỳ 1 sử dụng đóng vai có kịch bản, chu kỳ 2 sử dụng đóng vai theo tín hiệu và thông tin nhằm tăng tính sáng tạo và chủ động của học sinh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Điểm trung bình kỹ năng nói tăng rõ rệt: Điểm trung bình pre-test là 52, sau chu kỳ 1 tăng lên khoảng 58, và sau chu kỳ 2 đạt khoảng 67. Tỷ lệ học sinh đạt điểm ≥ 6.5 tăng từ 15% (6/41) lên 17% sau chu kỳ 1 và lên khoảng 40% sau chu kỳ 2.

2. Giảm số học sinh điểm thấp: Số học sinh có điểm dưới 5 giảm từ 16 xuống còn 8 sau chu kỳ 1, và tiếp tục giảm sau chu kỳ 2, cho thấy sự tiến bộ rõ rệt ở nhóm học sinh yếu.

3. Tăng sự tham gia và tự tin: Qua quan sát, học sinh tích cực hơn trong các hoạt động đóng vai, giảm bớt sự ngại ngùng, mạnh dạn trình bày trước lớp. Tỷ lệ tham gia thảo luận và trình bày tăng khoảng 30% so với trước khi áp dụng kỹ thuật.

4. Phản hồi tích cực từ học sinh: Khoảng 75% học sinh đồng ý rằng kỹ thuật đóng vai giúp họ cải thiện kỹ năng nói, tăng hứng thú và tự tin khi giao tiếp tiếng Anh.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy việc áp dụng kỹ thuật đóng vai trong giảng dạy kỹ năng nói tại trường THPT vùng núi đã mang lại hiệu quả tích cực. Việc sử dụng đóng vai có kịch bản trong chu kỳ 1 giúp học sinh làm quen với các mẫu câu và cấu trúc ngôn ngữ cơ bản, tạo nền tảng vững chắc. Tuy nhiên, sự cải thiện còn hạn chế do tính chất máy móc, thiếu sáng tạo.

Chu kỳ 2 với đóng vai theo tín hiệu và thông tin đã kích thích sự sáng tạo, chủ động của học sinh, giúp các em vận dụng linh hoạt ngôn ngữ, từ đó điểm số và sự tự tin được nâng cao rõ rệt. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây về hiệu quả của phương pháp CLT và kỹ thuật đóng vai trong việc phát triển kỹ năng giao tiếp.

Biểu đồ so sánh điểm trung bình và tỷ lệ học sinh đạt chuẩn qua các giai đoạn sẽ minh họa rõ sự tiến bộ này. Bảng quan sát cũng cho thấy sự gia tăng tích cực về mức độ tham gia và thái độ học tập của học sinh.

Tuy nhiên, vẫn còn một số học sinh chưa đạt được mức điểm mong muốn, nguyên nhân có thể do hạn chế về vốn từ vựng, ngữ pháp và sự tự tin cá nhân. Do đó, cần tiếp tục cải tiến phương pháp giảng dạy và tăng cường hỗ trợ cá nhân cho học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường áp dụng kỹ thuật đóng vai trong giảng dạy: Giáo viên nên thường xuyên sử dụng các hoạt động đóng vai đa dạng, kết hợp giữa kịch bản có sẵn và đóng vai tự do để phát huy tối đa khả năng sáng tạo và giao tiếp của học sinh. Mục tiêu nâng tỷ lệ học sinh đạt điểm kỹ năng nói ≥ 6.5 lên trên 70% trong vòng một năm học.

2. Đào tạo nâng cao năng lực giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn chuyên sâu về phương pháp CLT và kỹ thuật đóng vai cho giáo viên tiếng Anh, giúp họ thiết kế bài giảng phù hợp với trình độ và đặc điểm học sinh vùng núi. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng giáo dục phối hợp với các trung tâm ngoại ngữ.

3. Phát triển tài liệu giảng dạy phù hợp: Biên soạn và sử dụng tài liệu học tập có nội dung gần gũi với thực tế đời sống học sinh vùng núi, sử dụng hình ảnh, tình huống sinh động để kích thích hứng thú học tập. Chủ thể thực hiện là giáo viên bộ môn và nhà trường trong vòng 3 tháng.

4. Tăng cường môi trường giao tiếp tiếng Anh: Tạo điều kiện cho học sinh tham gia các câu lạc bộ tiếng Anh, các hoạt động ngoại khóa, giao lưu với người bản ngữ hoặc các chương trình học tập trải nghiệm nhằm nâng cao kỹ năng nói và sự tự tin. Thời gian triển khai liên tục trong năm học, do nhà trường phối hợp với các tổ chức giáo dục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp phương pháp và kỹ thuật cụ thể giúp cải thiện kỹ năng nói cho học sinh, đặc biệt phù hợp với điều kiện vùng núi, giúp giáo viên nâng cao hiệu quả giảng dạy.

2. Nhà quản lý giáo dục và phòng giáo dục: Tham khảo để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo giáo viên và phát triển chương trình giảng dạy tiếng Anh phù hợp với đặc thù địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ.

3. Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành ngôn ngữ Anh và giáo dục: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn về ứng dụng phương pháp CLT và kỹ thuật đóng vai trong giảng dạy kỹ năng nói, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu liên quan.

4. Các tổ chức, trung tâm đào tạo tiếng Anh: Áp dụng mô hình và kết quả nghiên cứu để thiết kế các khóa học, chương trình đào tạo phù hợp với học viên có trình độ thấp hoặc ở vùng khó khăn, nâng cao hiệu quả học tập.

Câu hỏi thường gặp

1. Kỹ thuật đóng vai là gì và tại sao lại hiệu quả trong dạy kỹ năng nói?
   Kỹ thuật đóng vai là hoạt động học tập trong đó học sinh nhập vai vào các tình huống giao tiếp giả định hoặc thực tế để luyện tập ngôn ngữ. Phương pháp này giúp học sinh phát triển khả năng sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, tăng sự tự tin và hứng thú khi nói, từ đó cải thiện kỹ năng giao tiếp hiệu quả.

2. Phương pháp nghiên cứu hành động trong lớp học (CAR) được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
   CAR được thực hiện qua hai chu kỳ gồm các bước lập kế hoạch, thực hiện, quan sát và phản hồi. Qua từng chu kỳ, phương pháp được điều chỉnh dựa trên kết quả quan sát và đánh giá nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập kỹ năng nói.

3. Điểm số kỹ năng nói được đánh giá dựa trên những tiêu chí nào?
   Điểm kỹ năng nói được đánh giá theo năm tiêu chí: phát âm, ngữ pháp, từ vựng, lưu loát và khả năng hiểu bài. Mỗi tiêu chí được chấm theo thang điểm từ 1 đến 6 dựa trên thang điểm của Heaton (1994), sau đó tổng hợp để tính điểm trung bình.

4. Làm thế nào để giáo viên kiểm soát và hỗ trợ học sinh trong các hoạt động đóng vai?
   Giáo viên có thể sử dụng các kỹ thuật kiểm soát như đóng vai theo kịch bản, theo tín hiệu và thông tin, hoặc theo tình huống và mục tiêu. Đồng thời, giáo viên cần cung cấp phản hồi kịp thời, khuyến khích và tạo môi trường học tập thân thiện, giúp học sinh tự tin thể hiện bản thân.

5. Nghiên cứu có thể áp dụng cho những đối tượng học sinh nào khác ngoài học sinh vùng núi?
   Mô hình và kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho học sinh có trình độ tiếng Anh thấp hoặc thiếu tự tin trong giao tiếp ở nhiều vùng miền khác nhau, đặc biệt là những nơi có điều kiện học tập hạn chế, nhằm nâng cao kỹ năng nói và sự chủ động trong học tập.

Kết luận

• Kỹ thuật đóng vai đã giúp cải thiện đáng kể kỹ năng nói tiếng Anh cho học sinh lớp 10 tại trường THPT vùng núi Đức Linh, Bình Thuận, với điểm trung bình tăng từ 52 lên 67 sau hai chu kỳ áp dụng.
• Sự tự tin và mức độ tham gia của học sinh trong các hoạt động nói được nâng cao rõ rệt, giảm thiểu sự ngại ngùng và thụ động.
• Việc kết hợp giữa đóng vai có kịch bản và đóng vai theo tín hiệu, thông tin đã phát huy hiệu quả trong việc phát triển khả năng giao tiếp linh hoạt và sáng tạo của học sinh.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm hỗ trợ giáo viên và nhà trường trong việc áp dụng phương pháp dạy học giao tiếp và kỹ thuật đóng vai.
• Các bước tiếp theo nên tập trung vào đào tạo giáo viên, phát triển tài liệu phù hợp và mở rộng môi trường giao tiếp tiếng Anh cho học sinh nhằm duy trì và nâng cao kết quả đạt được.

Hãy áp dụng kỹ thuật đóng vai trong lớp học của bạn để tạo ra môi trường học tập năng động, giúp học sinh phát triển kỹ năng nói tiếng Anh một cách hiệu quả và tự tin hơn!