Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam ngày càng phát triển và chuyển đổi theo hướng thị trường hóa, chất lượng dịch vụ đào tạo trở thành vấn đề trọng tâm được quan tâm. Tại Trường Đại học Ngoại ngữ - Tin học TP. Hồ Chí Minh, với hơn 25 năm thành lập, việc nâng cao sự hài lòng của sinh viên về chất lượng dịch vụ đào tạo là nhiệm vụ cấp thiết nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội và chuẩn hóa chất lượng giáo dục. Theo báo cáo khảo sát cựu sinh viên năm 2016, chỉ có khoảng 54,67% sinh viên hài lòng với chất lượng dịch vụ đào tạo của nhà trường, trong khi mức độ hài lòng của sinh viên khoa Ngoại ngữ đạt điểm trung bình 3,522 trên thang điểm 5.
Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên khoa Ngoại ngữ về chất lượng dịch vụ đào tạo, đo lường mức độ tác động của từng nhân tố và đề xuất các giải pháp quản trị nhằm nâng cao sự hài lòng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên năm 3 và năm 4 ngành Ngôn ngữ Anh thuộc khoa Ngoại ngữ, thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 11 năm 2017. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải tiến chương trình đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, tổ chức đào tạo, cơ sở vật chất và công tác hành chính, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả đào tạo và uy tín của nhà trường.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về dịch vụ, chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng, đặc biệt là mô hình chất lượng dịch vụ SERVQUAL của Parasuraman và cộng sự (1985, 1988). Mô hình này đo lường chất lượng dịch vụ qua 5 thành phần chính: mức độ tin cậy, đáp ứng, đảm bảo, sự đồng cảm và phương tiện hữu hình. Trong lĩnh vực giáo dục, chất lượng dịch vụ đào tạo được hiểu là sự phù hợp giữa các tiêu chuẩn đào tạo với nhu cầu và kỳ vọng của người học, bao gồm các yếu tố đầu vào, quy trình và đầu ra của hệ thống giáo dục.
Nghiên cứu đề xuất mô hình gồm 5 nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên: (1) Chương trình đào tạo, (2) Đội ngũ giảng viên, (3) Tổ chức đào tạo, (4) Cơ sở vật chất và (5) Công tác hành chính. Các giả thuyết được xây dựng dựa trên cơ sở lý thuyết và các nghiên cứu trước đây, cho rằng tất cả các nhân tố này đều có tác động tích cực đến sự hài lòng của sinh viên.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện qua thảo luận nhóm với 15 sinh viên năm 3 và năm 4 khoa Ngoại ngữ nhằm khám phá và điều chỉnh các nhân tố ảnh hưởng. Tiếp đó, ý kiến của các chuyên gia giảng viên giàu kinh nghiệm được thu thập để hoàn thiện bảng khảo sát.
Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 300 sinh viên năm 3 và năm 4 ngành Ngôn ngữ Anh thuộc khoa Ngoại ngữ, sử dụng thang đo Likert 5 điểm để đánh giá 35 biến quan sát thuộc 5 nhân tố độc lập và biến phụ thuộc là sự hài lòng. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20 với các kỹ thuật phân tích: kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích tương quan và hồi quy bội. Cỡ mẫu được xác định dựa trên quy tắc 5 mẫu trên một biến quan sát, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Ảnh hưởng của đội ngũ giảng viên: Đây là nhân tố có tác động mạnh nhất đến sự hài lòng của sinh viên với hệ số hồi quy Beta cao nhất, cho thấy vai trò quan trọng của giảng viên trong việc truyền đạt kiến thức, thái độ thân thiện và đánh giá công bằng. Kết quả thống kê cho thấy sinh viên đánh giá cao phương pháp truyền đạt hiệu quả và sự hỗ trợ của giảng viên.
Chương trình đào tạo: Nhân tố này đứng thứ hai về mức độ ảnh hưởng, với các biến quan sát như sự phù hợp của chương trình với mục tiêu đào tạo, cập nhật nội dung và chú trọng kỹ năng mềm được sinh viên đánh giá tích cực. Điểm trung bình các biến thuộc chương trình đào tạo đạt trên 4,0 trên thang 5 điểm.
Cơ sở vật chất: Bao gồm phòng học, thiết bị giảng dạy, thư viện và tiện ích Internet, có tác động tích cực đến sự hài lòng. Sinh viên phản ánh sự hài lòng với phòng học rộng rãi, trang thiết bị đầy đủ và môi trường học tập sạch sẽ.
Tổ chức đào tạo: Các yếu tố như bố trí thời gian học hợp lý, số lượng sinh viên trong lớp, công tác thi cử và vai trò giảng viên cố vấn cũng góp phần nâng cao sự hài lòng, mặc dù mức độ ảnh hưởng thấp hơn so với các nhân tố trên.
Công tác hành chính: Thái độ phục vụ của chuyên viên văn phòng, quy trình giải quyết học vụ và việc lắng nghe, giải quyết kiến nghị của sinh viên có tác động tích cực nhưng mức độ ảnh hưởng thấp nhất trong 5 nhân tố.
Phân tích phương sai ANOVA cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về mức độ hài lòng theo giới tính, chuyên ngành, học lực và năm học, khẳng định tính đồng nhất trong nhận thức của sinh viên về chất lượng dịch vụ đào tạo.
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước, khẳng định vai trò trung tâm của đội ngũ giảng viên và chương trình đào tạo trong việc tạo ra sự hài lòng của sinh viên. Việc đầu tư vào cơ sở vật chất và tổ chức đào tạo cũng góp phần nâng cao trải nghiệm học tập, tuy nhiên cần được cải thiện để đáp ứng tốt hơn nhu cầu ngày càng cao của sinh viên. Công tác hành chính mặc dù có ảnh hưởng thấp hơn nhưng không thể xem nhẹ vì đây là kênh tiếp nhận và xử lý thông tin quan trọng giữa sinh viên và nhà trường.
Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng tương đối của từng nhân tố (Beta) và bảng thống kê mô tả điểm trung bình các biến quan sát, giúp minh họa rõ ràng sự khác biệt về mức độ tác động.
Đề xuất và khuyến nghị
Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng giảng dạy, khuyến khích ứng dụng công nghệ trong giảng dạy, tăng cường đánh giá và phản hồi từ sinh viên. Mục tiêu tăng điểm hài lòng về giảng viên lên ít nhất 4,2 trong vòng 1 năm, do Ban Chủ nhiệm Khoa và phòng Đào tạo thực hiện.
Cập nhật và hoàn thiện chương trình đào tạo: Định kỳ rà soát, điều chỉnh nội dung chương trình phù hợp với yêu cầu xã hội và nhu cầu sinh viên, tăng cường môn kỹ năng mềm và tự chọn. Thực hiện trong 2 học kỳ tiếp theo, phối hợp giữa tổ bộ môn và phòng Khảo thí.
Cải thiện cơ sở vật chất: Đầu tư nâng cấp phòng học, trang thiết bị giảng dạy, mở rộng thư viện và nâng cao chất lượng dịch vụ Internet. Kế hoạch thực hiện trong 1-2 năm, do Ban Giám hiệu và phòng Hành chính quản trị chủ trì.
Tối ưu hóa tổ chức đào tạo: Điều chỉnh lịch học, giảm số lượng sinh viên trong lớp, tăng cường vai trò giảng viên cố vấn và hỗ trợ sinh viên trong tìm kiếm thực tập. Thực hiện ngay trong học kỳ tới, do Khoa Ngoại ngữ phối hợp với phòng Công tác sinh viên.
Cải thiện công tác hành chính: Đào tạo nhân viên văn phòng nâng cao kỹ năng giao tiếp, xây dựng quy trình giải quyết học vụ minh bạch, tăng cường đối thoại thường xuyên với sinh viên. Mục tiêu nâng điểm hài lòng về hành chính lên 4,0 trong 1 năm, do phòng Hành chính và Ban Chủ nhiệm Khoa thực hiện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Ban lãnh đạo các trường đại học: Giúp hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên, từ đó xây dựng chính sách nâng cao chất lượng đào tạo và dịch vụ.
Phòng Đào tạo và Ban Chủ nhiệm Khoa: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích để điều chỉnh chương trình đào tạo, tổ chức giảng dạy và cải tiến cơ sở vật chất phù hợp với nhu cầu sinh viên.
Giảng viên và nhân viên hành chính: Nắm bắt được vai trò và tác động của mình trong việc nâng cao sự hài lòng của sinh viên, từ đó cải thiện phương pháp giảng dạy và dịch vụ hỗ trợ.
Sinh viên và các nhà nghiên cứu giáo dục: Tham khảo để hiểu rõ hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến trải nghiệm học tập, đồng thời làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về chất lượng dịch vụ đào tạo.
Câu hỏi thường gặp
Những nhân tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự hài lòng của sinh viên?
Đội ngũ giảng viên và chương trình đào tạo là hai nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất, với hệ số hồi quy Beta cao, phản ánh vai trò quan trọng trong việc tạo ra trải nghiệm học tập tích cực.Phương pháp nghiên cứu được sử dụng như thế nào?
Nghiên cứu kết hợp định tính qua thảo luận nhóm và phỏng vấn chuyên gia, sau đó khảo sát định lượng với 300 sinh viên, sử dụng phân tích EFA và hồi quy bội để kiểm định mô hình.Có sự khác biệt về sự hài lòng giữa các nhóm sinh viên không?
Phân tích ANOVA cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về sự hài lòng theo giới tính, chuyên ngành, học lực và năm học, cho thấy nhận thức đồng nhất trong sinh viên.Cơ sở vật chất ảnh hưởng như thế nào đến sự hài lòng?
Cơ sở vật chất như phòng học, thiết bị giảng dạy, thư viện và Internet có tác động tích cực, giúp sinh viên có môi trường học tập thuận lợi và nâng cao hiệu quả học tập.Làm thế nào để nâng cao công tác hành chính trong trường?
Cần đào tạo nhân viên về kỹ năng giao tiếp, xây dựng quy trình giải quyết học vụ minh bạch, tăng cường đối thoại với sinh viên để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh.
Kết luận
- Nghiên cứu xác định 5 nhân tố chính ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng của sinh viên khoa Ngoại ngữ về chất lượng dịch vụ đào tạo: đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất, tổ chức đào tạo và công tác hành chính.
- Đội ngũ giảng viên và chương trình đào tạo là hai nhân tố có tác động mạnh nhất, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao sự hài lòng.
- Mức độ hài lòng của sinh viên không khác biệt đáng kể theo các đặc điểm cá nhân như giới tính, chuyên ngành, học lực và năm học.
- Các đề xuất quản trị tập trung vào nâng cao chất lượng giảng viên, cập nhật chương trình, cải thiện cơ sở vật chất, tối ưu tổ chức đào tạo và nâng cao công tác hành chính.
- Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 11 năm 2017, mở ra hướng nghiên cứu tiếp theo về đánh giá tác động lâu dài của các giải pháp đề xuất.
Để nâng cao chất lượng dịch vụ đào tạo và sự hài lòng của sinh viên, các đơn vị liên quan cần phối hợp thực hiện các giải pháp đề xuất một cách đồng bộ và liên tục. Hành động ngay hôm nay để tạo dựng môi trường học tập chất lượng và bền vững cho thế hệ sinh viên tương lai!