Tổng quan nghiên cứu

Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP) là một giải pháp công nghệ tích hợp đa chức năng, bao gồm các phân hệ như tài chính kế toán, quản trị sản xuất, quản lý kho vận, và quản trị quan hệ khách hàng. ERP giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao hiệu quả vận hành và tăng cường năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, theo báo cáo chỉ số thương mại điện tử 2020 của Bộ Công Thương, tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam ứng dụng ERP còn thấp, chỉ khoảng 1,1% vào năm 2018, trong đó 40% doanh nghiệp lớn và 14% doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng ERP. Việc triển khai ERP thường gặp nhiều khó khăn do chi phí cao, thời gian dài và mức độ chấp nhận công nghệ của người sử dụng chưa cao.

Nghiên cứu này tập trung phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự chấp nhận công nghệ của người sử dụng đối với hệ thống ERP tại Tổng công ty Cổ phần Kỹ thuật Phương Anh (PATC), một doanh nghiệp đã triển khai ERP từ năm 2015 với hơn 450 người dùng vào năm 2019. Mục tiêu chính là xác định các yếu tố tác động và mức độ ảnh hưởng của chúng đến sự chấp nhận công nghệ, đồng thời khảo sát sự khác biệt về mức độ chấp nhận theo các đặc điểm nhân khẩu học như giới tính, độ tuổi, trình độ học vấn, kinh nghiệm và lĩnh vực công tác. Phạm vi nghiên cứu bao gồm dữ liệu sơ cấp thu thập từ tháng 5 đến tháng 7 năm 2021 tại PATC, cùng với các tài liệu thứ cấp từ năm 2018 đến nay.

Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sử dụng ERP, thúc đẩy ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị và hỗ trợ ban lãnh đạo xây dựng chính sách phù hợp nhằm tăng cường sự chấp nhận công nghệ của người dùng. Đồng thời, nghiên cứu cũng cung cấp tài liệu tham khảo cho các doanh nghiệp và nhà cung cấp dịch vụ triển khai ERP tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các mô hình lý thuyết về sự chấp nhận công nghệ, trong đó nổi bật là:

  • Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM) của Davis (1989), tập trung vào hai yếu tố chính: cảm nhận hữu ích và cảm nhận dễ sử dụng, ảnh hưởng đến ý định sử dụng công nghệ.
  • Mô hình TAM2 và TAM3 mở rộng TAM bằng cách bổ sung các yếu tố xã hội và nhận thức về điều khiển, như chuẩn chủ quan, hình ảnh, sự tự tin và khả năng sử dụng khách quan.
  • Mô hình kết hợp TAM và Thuyết hành vi kế hoạch (C-TAM-TPB) của Taylor và Todd (1995), phân tách các yếu tố thái độ, niềm tin quy chuẩn và niềm tin kiểm soát thành các thành phần chi tiết hơn.
  • Thuyết hợp nhất về chấp nhận và sử dụng công nghệ (UTAUT) của Venkatesh và cộng sự (2003), kết hợp 8 mô hình trước đó, với các yếu tố chính gồm hữu ích mong đợi, dễ sử dụng mong đợi, ảnh hưởng xã hội, điều kiện hỗ trợ và ý định hành vi.

Trong bối cảnh ERP, các yếu tố như đào tạo người dùng, chất lượng hệ thống, sự hỗ trợ của nhà quản lý và công tác truyền thông được xem là các điều kiện thuận lợi và ảnh hưởng xã hội quan trọng, góp phần thúc đẩy sự chấp nhận công nghệ của người sử dụng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nghiên cứu định tính: Thực hiện phỏng vấn nhóm chuyên gia gồm 7 người (4 cán bộ quản lý và 3 nhân viên vận hành ERP tại PATC) để điều chỉnh và bổ sung các biến quan sát trong thang đo, xây dựng bảng câu hỏi khảo sát sơ bộ.
  • Nghiên cứu định lượng sơ bộ: Thu thập dữ liệu từ khoảng 50 người dùng ERP tại PATC để kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá (EFA), loại bỏ các biến quan sát không phù hợp.
  • Nghiên cứu định lượng chính thức: Gửi bảng câu hỏi khảo sát chính thức đến 260 người dùng ERP tại PATC qua email và các nhóm Zalo, thu thập dữ liệu từ tháng 5 đến tháng 7 năm 2021. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20 với các kỹ thuật phân tích thống kê như mô tả, kiểm định độ tin cậy, phân tích nhân tố khám phá, phân tích hồi quy bội, kiểm định T-test và ANOVA để kiểm tra các giả thuyết nghiên cứu.

Cỡ mẫu chính thức là 260 người dùng ERP, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các phòng ban và lĩnh vực công tác khác nhau trong PATC.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Ảnh hưởng tích cực của đào tạo người dùng đến sự chấp nhận công nghệ: Kết quả phân tích hồi quy cho thấy đào tạo người dùng có hệ số ảnh hưởng lớn, với mức độ đồng thuận trung bình trên 4,2/5 điểm. Đào tạo giúp người dùng tăng hiểu biết và tự tin khi vận hành ERP, từ đó nâng cao sự chấp nhận công nghệ.

  2. Cảm nhận hữu ích là yếu tố quan trọng thúc đẩy sự chấp nhận: Người dùng đánh giá ERP giúp cải thiện hiệu suất công việc và tăng năng suất với điểm trung bình 4,3/5. Mối quan hệ giữa cảm nhận hữu ích và sự chấp nhận công nghệ có hệ số tương quan Pearson đạt 0,65, cho thấy ảnh hưởng mạnh mẽ.

  3. Cảm nhận dễ sử dụng góp phần nâng cao sự chấp nhận: ERP được đánh giá dễ học và vận hành với điểm trung bình 4,0/5. Yếu tố này có ảnh hưởng tích cực đến ý định sử dụng tiếp tục, phù hợp với các nghiên cứu trước đây.

  4. Chất lượng hệ thống và sự hỗ trợ của nhà quản lý là điều kiện thuận lợi quan trọng: Chất lượng hệ thống ERP tại PATC được đánh giá cao về tính ổn định, giao diện thân thiện và khả năng truy xuất thông tin với điểm trung bình 4,1/5. Sự hỗ trợ của nhà quản lý, bao gồm cung cấp nguồn lực và khuyến khích sử dụng, cũng có ảnh hưởng tích cực với điểm trung bình 4,2/5.

  5. Công tác truyền thông hiệu quả giúp tăng sự chấp nhận công nghệ: Các phản hồi về hệ thống được ghi nhận và trả lời kịp thời, thông tin về ERP được truyền tải đầy đủ trong nội bộ với điểm trung bình 4,0/5, góp phần giảm sức đề kháng và tăng sự đồng thuận của người dùng.

Ngoài ra, phân tích kiểm định sự khác biệt cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về mức độ chấp nhận công nghệ theo giới tính và độ tuổi, nhưng có sự khác biệt theo trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc, trong đó người có trình độ cao và kinh nghiệm lâu năm có xu hướng chấp nhận công nghệ cao hơn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các mô hình lý thuyết TAM và UTAUT, khẳng định vai trò quan trọng của cảm nhận hữu ích và cảm nhận dễ sử dụng trong việc thúc đẩy sự chấp nhận công nghệ. Đào tạo người dùng và sự hỗ trợ của nhà quản lý được xem là các yếu tố điều kiện thuận lợi thiết yếu, giúp người dùng vượt qua rào cản kỹ thuật và tâm lý khi tiếp cận hệ thống ERP mới.

Chất lượng hệ thống ERP, bao gồm tính ổn định, giao diện và khả năng truy xuất thông tin, là yếu tố nội tại ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm người dùng, từ đó tác động đến sự chấp nhận công nghệ. Công tác truyền thông hiệu quả giúp giảm thiểu sự phản kháng và tăng cường sự hiểu biết, đồng thuận trong tổ chức.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả này củng cố quan điểm rằng sự thành công của ERP không chỉ dựa vào công nghệ mà còn phụ thuộc vào yếu tố con người và quản trị thay đổi. Việc trình bày dữ liệu qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đồng thuận của từng yếu tố và bảng hồi quy bội minh họa hệ số ảnh hưởng sẽ giúp trực quan hóa kết quả nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chương trình đào tạo người dùng ERP: Thiết kế các khóa đào tạo chuyên sâu và cập nhật thường xuyên, tập trung vào nâng cao kỹ năng vận hành và giải quyết vấn đề thực tế. Mục tiêu đạt tỷ lệ người dùng tự tin vận hành ERP trên 90% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban đào tạo và phòng CNTT PATC.

  2. Nâng cao chất lượng hệ thống ERP: Đầu tư nâng cấp phần mềm, cải thiện giao diện người dùng và tăng cường khả năng truy xuất dữ liệu nhanh chóng, chính xác. Mục tiêu giảm thời gian xử lý công việc qua ERP ít nhất 20% trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban CNTT phối hợp với nhà cung cấp dịch vụ.

  3. Tăng cường sự hỗ trợ của nhà quản lý: Ban lãnh đạo cần thể hiện cam kết rõ ràng, cung cấp đầy đủ nguồn lực và khuyến khích nhân viên sử dụng ERP qua các chính sách khen thưởng và đánh giá hiệu quả công việc. Mục tiêu nâng tỷ lệ người dùng được hỗ trợ trực tiếp lên 95% trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo và phòng nhân sự.

  4. Cải thiện công tác truyền thông nội bộ về ERP: Xây dựng kênh truyền thông đa dạng, thường xuyên cập nhật thông tin, phản hồi ý kiến người dùng và phổ biến các thành công từ việc sử dụng ERP. Mục tiêu tăng mức độ nhận thức và đồng thuận của người dùng lên 85% trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng truyền thông và phòng CNTT.

Các giải pháp trên cần được triển khai đồng bộ, có kế hoạch rõ ràng và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả và sự phát triển bền vững của hệ thống ERP tại PATC.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến sự chấp nhận công nghệ, từ đó xây dựng chiến lược quản trị và đầu tư phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả vận hành ERP.

  2. Phòng CNTT và quản lý dự án ERP: Áp dụng các kết quả nghiên cứu để thiết kế chương trình đào tạo, cải tiến hệ thống và hỗ trợ người dùng, đảm bảo triển khai ERP thành công.

  3. Nhà cung cấp dịch vụ và tư vấn ERP: Hiểu rõ các yếu tố tác động đến người dùng cuối để tư vấn, thiết kế giải pháp phù hợp với đặc thù doanh nghiệp Việt Nam, nâng cao chất lượng dịch vụ.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh, công nghệ thông tin: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp và kết quả để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về sự chấp nhận công nghệ trong doanh nghiệp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao sự chấp nhận công nghệ của người dùng lại quan trọng đối với ERP?
    Sự chấp nhận công nghệ quyết định việc sử dụng hiệu quả hệ thống ERP, ảnh hưởng trực tiếp đến thành công triển khai và vận hành, giúp doanh nghiệp khai thác tối đa lợi ích từ công nghệ.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự chấp nhận công nghệ tại PATC?
    Đào tạo người dùng và cảm nhận hữu ích được xác định là hai yếu tố có ảnh hưởng tích cực và mạnh mẽ nhất, giúp người dùng tự tin và nhận thấy giá trị của ERP trong công việc.

  3. Làm thế nào để nâng cao sự chấp nhận công nghệ của người dùng ERP?
    Cần tăng cường đào tạo, cải thiện chất lượng hệ thống, hỗ trợ quản lý tích cực và truyền thông hiệu quả để giảm sức đề kháng và thúc đẩy người dùng sử dụng ERP.

  4. Có sự khác biệt về sự chấp nhận công nghệ theo đặc điểm nhân khẩu học không?
    Nghiên cứu cho thấy sự khác biệt không đáng kể theo giới tính và độ tuổi, nhưng có sự khác biệt theo trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc, với nhóm có trình độ cao và kinh nghiệm lâu năm chấp nhận cao hơn.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các doanh nghiệp khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung tại PATC, các kết quả và giải pháp có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp cho các doanh nghiệp vừa và lớn triển khai ERP tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh tương tự.

Kết luận

  • Xác định 6 yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến sự chấp nhận công nghệ ERP tại PATC: đào tạo người dùng, cảm nhận hữu ích, cảm nhận dễ sử dụng, chất lượng hệ thống, sự hỗ trợ của nhà quản lý và công tác truyền thông.
  • Đào tạo người dùng và cảm nhận hữu ích là hai yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao sự chấp nhận công nghệ.
  • Sự hỗ trợ của nhà quản lý và công tác truyền thông là điều kiện thuận lợi quan trọng giúp giảm sức đề kháng và thúc đẩy người dùng sử dụng ERP hiệu quả.
  • Mức độ chấp nhận công nghệ có sự khác biệt theo trình độ học vấn và kinh nghiệm làm việc, cần có chính sách phù hợp với từng nhóm người dùng.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao sự chấp nhận công nghệ trong vòng 6-18 tháng, góp phần nâng cao hiệu quả vận hành và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá định kỳ hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp khác để hoàn thiện mô hình.

Call to action: Ban lãnh đạo và các phòng ban tại PATC cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các khuyến nghị nhằm phát huy tối đa giá trị của hệ thống ERP, đồng thời các doanh nghiệp khác cũng nên tham khảo nghiên cứu để nâng cao hiệu quả ứng dụng công nghệ trong quản trị.