I. Cơ sở lý luận về bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ qua bài tập đọc hiểu
Năng lực thẩm mỹ là khả năng nhận thức và cảm nhận cái đẹp trong cuộc sống và nghệ thuật. Việc bồi dưỡng năng lực này cho học sinh lớp 5 thông qua bài tập đọc hiểu là một phương pháp giáo dục hiệu quả. Bài tập đọc hiểu không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn phát triển khả năng cảm thụ văn học. Giáo dục thẩm mỹ thông qua đọc hiểu giúp học sinh nhận ra giá trị nghệ thuật và vẻ đẹp ngôn từ trong các văn bản văn học. Điều này góp phần phát triển năng lực toàn diện cho học sinh, đặc biệt là trong giai đoạn học sinh tiểu học.
1.1. Khái niệm và bản chất của đọc hiểu
Đọc hiểu là quá trình tiếp nhận, phân tích và giải mã thông tin từ văn bản. Theo PGS.TS Nguyễn Thị Hạnh, đọc hiểu là một hoạt động tích cực, đòi hỏi sự chủ động của người đọc. Bản chất của đọc hiểu là sự kết hợp giữa nhận thức và cảm xúc, giúp học sinh không chỉ hiểu nội dung mà còn cảm nhận được giá trị thẩm mỹ của văn bản. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc bồi dưỡng năng lực học sinh thông qua các hoạt động giáo dục.
1.2. Vai trò của năng lực thẩm mỹ trong giáo dục
Năng lực thẩm mỹ đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách và phát triển tư duy nghệ thuật cho học sinh. Thông qua bài tập đọc hiểu, học sinh được rèn luyện khả năng cảm thụ và đánh giá cái đẹp trong văn học. Điều này không chỉ giúp nâng cao năng lực học tập mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của học sinh. Giáo dục nghệ thuật thông qua đọc hiểu là một phương pháp hiệu quả để tăng cường khả năng thẩm mỹ cho học sinh.
II. Xây dựng hệ thống bài tập đọc hiểu nhằm bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ
Việc xây dựng hệ thống bài tập đọc hiểu cần dựa trên cơ sở ngôn ngữ học, văn học và tâm lý học. Bài tập đọc hiểu cần được thiết kế để phát triển các kỹ năng như tri giác thẩm mỹ, cảm thụ văn học và trải nghiệm cảm xúc. Các dạng bài tập cần đa dạng, từ bài tập đơn giản đến phức tạp, nhằm đáp ứng nhu cầu và khả năng của học sinh lớp 5. Phương pháp giảng dạy cần linh hoạt, kết hợp giữa đọc hiểu và các hoạt động sáng tạo để tăng cường khả năng thẩm mỹ cho học sinh.
2.1. Các dạng bài tập đọc hiểu
Các dạng bài tập đọc hiểu bao gồm bài tập phát triển tri giác thẩm mỹ, bài tập cảm thụ văn học và bài tập trải nghiệm cảm xúc. Bài tập phát triển tri giác thẩm mỹ giúp học sinh nhận diện và phân tích các yếu tố thẩm mỹ trong văn bản. Bài tập cảm thụ văn học khuyến khích học sinh đưa ra ý kiến cá nhân về giá trị nghệ thuật của tác phẩm. Bài tập trải nghiệm cảm xúc giúp học sinh kết nối cảm xúc cá nhân với nội dung văn bản.
2.2. Biện pháp bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ
Để bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ, giáo viên cần thường xuyên cung cấp kiến thức về Tiếng Việt và văn học cho học sinh. Nâng cao năng lực đọc hiểu trong giờ Tập đọc là một biện pháp hiệu quả. Giáo viên cũng cần kết hợp giữa hoạt động dùng lời và hình ảnh sáng tạo để tạo hứng thú cho học sinh. Đa dạng hóa dạy học theo chủ đề và liên môn cũng là một cách để tăng cường khả năng thẩm mỹ cho học sinh.
III. Thực nghiệm và đánh giá hiệu quả của bài tập đọc hiểu
Thực nghiệm được tiến hành trên hai nhóm học sinh lớp 5 tại trường Tiểu học Sông Lô. Nhóm thực nghiệm được áp dụng hệ thống bài tập đọc hiểu nhằm bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ, trong khi nhóm đối chứng học theo phương pháp truyền thống. Kết quả thực nghiệm cho thấy nhóm thực nghiệm có sự tiến bộ rõ rệt về khả năng cảm thụ văn học và nhận thức thẩm mỹ. Điều này chứng minh tính hiệu quả của việc sử dụng bài tập đọc hiểu trong giáo dục thẩm mỹ cho học sinh.
3.1. Kết quả thực nghiệm
Kết quả thực nghiệm cho thấy, nhóm thực nghiệm có khả năng đọc hiểu văn bản tốt hơn so với nhóm đối chứng. Học sinh trong nhóm thực nghiệm cũng thể hiện khả năng cảm thụ và đánh giá cái đẹp trong văn học một cách sâu sắc hơn. Điều này chứng tỏ bài tập đọc hiểu đã góp phần nâng cao năng lực thẩm mỹ cho học sinh.
3.2. Đánh giá tính khả thi của phương pháp
Phương pháp sử dụng bài tập đọc hiểu để bồi dưỡng năng lực thẩm mỹ cho học sinh lớp 5 được đánh giá là khả thi và hiệu quả. Kết quả thực nghiệm cho thấy phương pháp này không chỉ giúp học sinh nâng cao khả năng đọc hiểu mà còn phát triển tư duy nghệ thuật và cảm xúc thẩm mỹ. Đây là một hướng đi tích cực trong việc đổi mới giáo dục và phát triển năng lực học sinh.
