## Tổng quan nghiên cứu

Mô hình thông tin xây dựng (BIM) đã trở thành công nghệ trọng yếu trong ngành công nghiệp xây dựng toàn cầu, với nhiều quốc gia đã ban hành các tiêu chuẩn và quy định bắt buộc áp dụng BIM trong các dự án xây dựng công. Tại Việt Nam, mặc dù BIM được biết đến và áp dụng trong một số dự án, nhưng vẫn chưa có bộ khung tiêu chuẩn chính thức nào được công bố để hướng dẫn việc triển khai BIM, đặc biệt trong giai đoạn thiết kế. Theo báo cáo của ngành, từ năm 2010 đến nay, các doanh nghiệp tại Việt Nam mới bắt đầu đầu tư BIM nhưng còn mang tính rời rạc và chưa đồng bộ. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xây dựng bộ khung tiêu chuẩn BIM trong giai đoạn thiết kế phù hợp với điều kiện phát triển của các doanh nghiệp tư nhân nhỏ tại Việt Nam, đồng thời xây dựng kế hoạch thực hiện BIM chi tiết cho một dự án thực tế tại TP. HCM. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn thiết kế, bao gồm lập kế hoạch thực hiện dự án BIM, thiết lập tiêu chuẩn mô hình hóa, mức độ chi tiết thông tin (LOD), cách tổ chức dữ liệu và quy trình quản lý thông tin trên nền tảng môi trường dữ liệu chung (CDE). Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc chuẩn hóa quy trình áp dụng BIM, giúp nâng cao hiệu quả phối hợp, giảm thiểu chi phí và thời gian trong các dự án xây dựng tại Việt Nam.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về BIM, trong đó tập trung vào bốn khía cạnh chính: (1) Kế hoạch thực hiện dự án BIM (BIM Execution Plan - BEP), (2) Phương pháp mô hình hóa BIM, (3) Mức độ chi tiết và phát triển thông tin (Level of Development/Detail - LOD), và (4) Cách trình bày đối tượng và tổ chức dữ liệu. Các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 19650, tiêu chuẩn BIM của Singapore và Hong Kong được tham khảo để xây dựng bộ khung tiêu chuẩn phù hợp với điều kiện Việt Nam. Các khái niệm chuyên ngành như Common Data Environment (CDE), BIM Execution Plan (BEP), và các mức LOD từ 100 đến 500 được áp dụng để đảm bảo tính toàn diện và khả năng ứng dụng thực tiễn.

### Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích tài liệu và nghiên cứu định tính kết hợp với áp dụng thực nghiệm. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các tiêu chuẩn BIM quốc tế, các văn bản pháp luật và hướng dẫn áp dụng BIM tại Việt Nam, cùng với các báo cáo thực trạng áp dụng BIM trong ngành xây dựng. Cỡ mẫu nghiên cứu là các tài liệu tiêu chuẩn BIM của Singapore và Hong Kong, được lựa chọn do ảnh hưởng lớn của các quốc gia này trong đầu tư xây dựng tại Việt Nam (Singapore chiếm gần 63% tổng vốn đăng ký đầu tư mới vào Việt Nam trong 4 tháng đầu năm 2020). Quy trình nghiên cứu gồm bốn bước: (1) Nghiên cứu tiêu chuẩn BIM quốc tế, (2) Xây dựng bộ khung tiêu chuẩn BIM giai đoạn thiết kế phù hợp với Việt Nam, (3) Áp dụng bộ khung vào dự án thực tế tại TP. HCM sử dụng phần mềm Autodesk, và (4) Đánh giá kết quả và hoàn thiện bộ khung. Phương pháp phân tích chủ yếu là tổng hợp, so sánh và đánh giá các tiêu chuẩn để đề xuất bộ khung phù hợp.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

- **Thực trạng áp dụng BIM tại Việt Nam còn hạn chế:** Mặc dù BIM được đầu tư từ năm 2010, nhưng đến năm 2017 mới được quan tâm rộng rãi nhờ các quyết định của Chính phủ như Quyết định 2500/QĐ-TTg (2016) và Quyết định 204/QĐ-BXD (2017). Tuy nhiên, việc áp dụng BIM vẫn còn rời rạc, thiếu đồng bộ và chưa có tiêu chuẩn hướng dẫn chính thức.

- **Chi phí và nhân lực là rào cản lớn:** Chi phí đầu tư phần mềm và đào tạo nhân lực có kiến thức BIM là những khó khăn chính, bên cạnh đó thiếu các tiêu chuẩn hướng dẫn cụ thể làm giảm hiệu quả áp dụng BIM.

- **Bộ khung tiêu chuẩn BIM giai đoạn thiết kế được đề xuất dựa trên tiêu chuẩn Singapore và Hong Kong:** Hai quốc gia này có hệ thống tiêu chuẩn BIM rõ ràng, cập nhật theo ISO 19650, phù hợp với thực tế đầu tư và tư vấn tại Việt Nam. Bộ khung bao gồm kế hoạch thực hiện dự án, phương pháp mô hình hóa, mức độ chi tiết thông tin (LOD), cách tổ chức dữ liệu và quy trình quản lý thông tin trên môi trường dữ liệu chung (CDE).

- **Áp dụng bộ khung vào dự án thực tế tại TP. HCM cho thấy hiệu quả trong việc chuẩn hóa quy trình, nâng cao phối hợp và giảm thiểu sai sót:** Việc sử dụng nền tảng Cloud BIM 360 giúp quản lý thông tin tập trung, tăng cường sự phối hợp giữa các bên liên quan.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của việc áp dụng BIM chưa đồng bộ tại Việt Nam chủ yếu do thiếu các tiêu chuẩn và hướng dẫn cụ thể, cũng như chi phí và nhân lực hạn chế. So với các quốc gia phát triển như Singapore và Hong Kong, Việt Nam còn nhiều thách thức trong việc xây dựng hành lang pháp lý và chuẩn hóa quy trình. Việc tham khảo và áp dụng các tiêu chuẩn BIM của hai quốc gia này giúp tạo ra bộ khung tiêu chuẩn phù hợp với điều kiện Việt Nam, đồng thời tận dụng được kinh nghiệm và quy trình đã được kiểm chứng. Kết quả áp dụng thực tế cho thấy bộ khung tiêu chuẩn giúp cải thiện hiệu quả quản lý dự án, giảm thiểu rủi ro và tăng tính minh bạch trong quá trình thiết kế. Dữ liệu có thể được trình bày qua các bảng so sánh mức độ áp dụng BIM trước và sau khi triển khai bộ khung, cũng như biểu đồ thể hiện tiến độ và chi phí dự án.

## Đề xuất và khuyến nghị

- **Xây dựng và ban hành tiêu chuẩn BIM quốc gia:** Bộ Xây dựng cần phối hợp với các cơ quan liên quan để xây dựng và ban hành bộ tiêu chuẩn BIM chính thức, làm cơ sở pháp lý cho việc áp dụng BIM trong toàn ngành.

- **Tăng cường đào tạo và phát triển nguồn nhân lực BIM:** Các trường đại học, trung tâm đào tạo cần mở rộng chương trình đào tạo BIM, đồng thời các doanh nghiệp cần đầu tư đào tạo nội bộ để nâng cao năng lực nhân sự.

- **Hỗ trợ chi phí đầu tư công nghệ BIM cho các doanh nghiệp nhỏ:** Nhà nước và các tổ chức hỗ trợ nên có chính sách hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế hoặc cho vay ưu đãi để giảm gánh nặng chi phí đầu tư phần mềm và thiết bị.

- **Khuyến khích áp dụng BIM đồng bộ trong toàn bộ vòng đời dự án:** Các chủ đầu tư cần đặt ra yêu cầu áp dụng BIM từ giai đoạn thiết kế đến thi công và vận hành, sử dụng môi trường dữ liệu chung (CDE) để đảm bảo tính liên tục và hiệu quả.

- **Phát triển hệ sinh thái phần mềm và công cụ BIM phù hợp:** Khuyến khích phát triển và sử dụng các phần mềm BIM tương thích, hỗ trợ trao đổi dữ liệu chuẩn IFC, nhằm tăng khả năng phối hợp và chia sẻ thông tin.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

- **Chủ đầu tư tư nhân nhỏ:** Có thể sử dụng bộ khung tiêu chuẩn để hiểu rõ vai trò, trách nhiệm và quy trình áp dụng BIM trong giai đoạn thiết kế, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý dự án.

- **Đơn vị tư vấn thiết kế:** Giúp chuẩn hóa quy trình mô hình hóa, phối hợp với các bên liên quan và đảm bảo chất lượng thông tin trong mô hình BIM.

- **Nhà thầu xây dựng:** Áp dụng BIM để quản lý thi công, phối hợp với thiết kế và chủ đầu tư, giảm thiểu sai sót và tăng hiệu quả thi công.

- **Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức chuyên môn:** Tham khảo để xây dựng chính sách, tiêu chuẩn và hướng dẫn áp dụng BIM phù hợp với điều kiện Việt Nam.

## Câu hỏi thường gặp

1. **BIM là gì và tại sao cần áp dụng trong xây dựng?**  
BIM (Building Information Modelling) là mô hình thông tin công trình giúp tích hợp dữ liệu thiết kế, thi công và vận hành, nâng cao hiệu quả quản lý, giảm chi phí và rút ngắn tiến độ dự án.

2. **Tại sao Việt Nam cần bộ khung tiêu chuẩn BIM riêng?**  
Việt Nam có đặc thù về quy trình thiết kế, chính sách và nguồn lực khác biệt so với các nước, do đó cần bộ khung tiêu chuẩn phù hợp để đảm bảo áp dụng BIM hiệu quả và đồng bộ.

3. **Bộ khung tiêu chuẩn BIM giai đoạn thiết kế gồm những nội dung chính nào?**  
Bao gồm kế hoạch thực hiện dự án BIM, phương pháp mô hình hóa, mức độ chi tiết thông tin (LOD), cách tổ chức dữ liệu và quy trình quản lý thông tin trên môi trường dữ liệu chung (CDE).

4. **Làm thế nào để áp dụng bộ khung tiêu chuẩn BIM vào dự án thực tế?**  
Bộ khung được áp dụng thông qua việc xây dựng kế hoạch thực hiện BIM, sử dụng phần mềm phù hợp như Autodesk Revit, Naviswork và nền tảng Cloud BIM 360 để quản lý dữ liệu và phối hợp các bên.

5. **Những khó khăn khi triển khai BIM tại Việt Nam là gì?**  
Bao gồm chi phí đầu tư cao, thiếu nhân lực có trình độ, thiếu tiêu chuẩn hướng dẫn chính thức và sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các bên liên quan.

## Kết luận

- Bộ khung tiêu chuẩn BIM giai đoạn thiết kế được xây dựng dựa trên tiêu chuẩn quốc tế của Singapore và Hong Kong, phù hợp với điều kiện Việt Nam.  
- Nghiên cứu đã áp dụng thành công bộ khung vào dự án thực tế tại TP. HCM, nâng cao hiệu quả phối hợp và quản lý thông tin.  
- Việc áp dụng BIM đồng bộ giúp giảm chi phí, rút ngắn tiến độ và tăng chất lượng dự án xây dựng.  
- Cần có sự hỗ trợ từ nhà nước về chính sách, đào tạo và tài chính để thúc đẩy áp dụng BIM rộng rãi.  
- Đề xuất các bước tiếp theo bao gồm hoàn thiện bộ khung tiêu chuẩn, mở rộng áp dụng và phát triển nguồn nhân lực BIM trong ngành xây dựng Việt Nam.  

Hành động tiếp theo: Chủ đầu tư, đơn vị tư vấn và nhà thầu nên nghiên cứu và áp dụng bộ khung tiêu chuẩn này để chuẩn bị cho việc triển khai BIM hiệu quả trong các dự án xây dựng tương lai.