Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2010-2015, ngành du lịch thành phố Hải Phòng đã có những bước phát triển đáng kể với tốc độ tăng trưởng khách du lịch và doanh thu du lịch liên tục tăng. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng GDP của nhóm ngành dịch vụ luôn trên 10%/năm, trong đó dịch vụ chiếm khoảng 53% cơ cấu GDP năm 2010. Tuy nhiên, lượng khách quốc tế đến Hải Phòng vẫn còn khiêm tốn, thời gian lưu trú ngắn và các sản phẩm du lịch chưa đa dạng, chưa khai thác hết tiềm năng tài nguyên du lịch phong phú của địa phương. Hải Phòng sở hữu nhiều di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh được xếp hạng quốc gia và quốc tế như quần đảo Cát Bà – khu dự trữ sinh quyển thế giới, khu du lịch Đồ Sơn, các di tích văn hóa truyền thống và lễ hội đặc sắc. Thành phố cũng đang đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng giao thông như sân bay Cát Bi, đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, cầu Tân Vũ – Lạch Huyện nhằm nâng cao khả năng kết nối và thu hút khách du lịch.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng thu hút khách du lịch tại Hải Phòng giai đoạn 2010-2015, đánh giá ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng thu hút khách du lịch trong giai đoạn 2016-2020. Phạm vi nghiên cứu bao gồm toàn bộ địa bàn thành phố Hải Phòng với trọng tâm là các hoạt động thu hút khách du lịch, thị trường khách hiện tại, các loại hình và sản phẩm du lịch, cũng như các chính sách thu hút khách đã được triển khai. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng phát triển du lịch bền vững, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm và nâng cao đời sống người dân địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về du lịch và quản lý kinh tế, trong đó có:

  • Lý thuyết cung cầu du lịch: Phân tích mối quan hệ giữa nhu cầu du lịch (cầu) và khả năng cung ứng dịch vụ du lịch (cung), đặc biệt nhấn mạnh tính cách biệt về không gian giữa cung và cầu trong ngành du lịch, cũng như tính tổng hợp và đa dạng của nhu cầu du lịch.

  • Mô hình hành vi tiêu dùng của khách du lịch: Bao gồm các yếu tố đầu vào như sản phẩm du lịch, quảng cáo, kênh thông tin; quá trình xử lý thông tin trong “hộp đen” của khách du lịch với các nhân tố kinh tế xã hội, tâm sinh lý và thái độ; và kết quả là quyết định mua sản phẩm du lịch.

  • Khái niệm điểm đến du lịch và marketing điểm đến: Điểm đến du lịch được định nghĩa là không gian vật chất có tài nguyên du lịch hấp dẫn, có khả năng phục vụ tối thiểu 100.000 lượt khách/năm, với các yếu tố cơ bản như điểm du lịch, tiện nghi, khả năng tiếp cận, hình ảnh, giá cả và nguồn nhân lực.

  • Lý thuyết về kênh phân phối sản phẩm du lịch: Mô tả hệ thống các phần tử tham gia vào quá trình chuyển giao sản phẩm du lịch từ nhà sản xuất đến khách hàng cuối cùng, nhấn mạnh vai trò của kết cấu hạ tầng và các trung gian trong việc mở rộng điểm tiếp xúc với khách du lịch.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp bao gồm:

  • Thu thập thông tin thứ cấp: Tổng hợp số liệu thống kê từ các báo cáo ngành, tài liệu chính thức của Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hải Phòng, các văn bản pháp luật liên quan đến du lịch.

  • Khảo sát thực địa: Thu thập dữ liệu từ các doanh nghiệp du lịch, cơ quan quản lý nhà nước và khách du lịch trên địa bàn thành phố nhằm đánh giá thực trạng và hiệu quả các hoạt động thu hút khách.

  • Phân tích thống kê: Sử dụng các công cụ thống kê mô tả để phân tích số liệu về lượng khách du lịch, doanh thu, cơ sở vật chất, nhân lực ngành du lịch giai đoạn 2010-2015.

  • Phương pháp tổng hợp và so sánh: So sánh thực trạng du lịch Hải Phòng với các địa phương khác như Đà Nẵng và Thái Lan để rút ra bài học kinh nghiệm.

Cỡ mẫu khảo sát bao gồm khoảng 150 doanh nghiệp và 300 khách du lịch được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2015 đến 2016, tập trung phân tích dữ liệu giai đoạn 2010-2015 và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2016-2020.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng khách du lịch và doanh thu: Lượng khách du lịch đến Hải Phòng giai đoạn 2010-2015 tăng trung bình khoảng 8% mỗi năm, trong đó khách nội địa chiếm đa số. Doanh thu du lịch tăng nhanh hơn lượng khách, đạt mức tăng khoảng 12%/năm, cho thấy hiệu quả kinh doanh được cải thiện rõ rệt.

  2. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ du lịch: Hải Phòng đã đầu tư nâng cấp sân bay Cát Bi, mở rộng cảng biển và phát triển hệ thống giao thông đường bộ, đường cao tốc. Tuy nhiên, hệ thống cơ sở lưu trú còn hạn chế về số lượng và chất lượng, với tỷ lệ khách lưu trú quốc tế thấp, chỉ chiếm khoảng 15% tổng lượng khách.

  3. Sản phẩm du lịch chưa đa dạng: Du lịch Hải Phòng chủ yếu tập trung vào các điểm đến biển như Đồ Sơn và Cát Bà, chiếm hơn 70% lượng khách. Các sản phẩm du lịch sinh thái, văn hóa lịch sử và lễ hội chưa được khai thác hiệu quả, dẫn đến thời gian lưu trú trung bình của khách còn ngắn, khoảng 1,5 ngày.

  4. Nguồn nhân lực du lịch: Số lượng lao động trong ngành du lịch tăng khoảng 7%/năm, nhưng chất lượng nguồn nhân lực còn yếu, thiếu kỹ năng chuyên môn và ngoại ngữ, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên là do Hải Phòng chưa xây dựng được sản phẩm du lịch đặc trưng và chiến lược marketing điểm đến chưa hiệu quả, dẫn đến khả năng cạnh tranh thấp so với các địa phương như Đà Nẵng hay Thái Lan. Ví dụ, Đà Nẵng đã phát triển các khu vui chơi giải trí hiện đại, đa dạng sản phẩm du lịch và định hướng rõ ràng đối tượng khách, giúp tăng thời gian lưu trú và chi tiêu của khách. Trong khi đó, Hải Phòng vẫn chủ yếu khai thác các tuyến du lịch truyền thống, chưa tận dụng hết tiềm năng tài nguyên văn hóa và sinh thái.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng khách du lịch và doanh thu, bảng phân tích cơ cấu khách và sản phẩm du lịch, cũng như biểu đồ đánh giá chất lượng nguồn nhân lực. Những kết quả này cho thấy cần có sự đổi mới toàn diện trong quản lý và phát triển du lịch Hải Phòng để nâng cao sức hấp dẫn và khả năng thu hút khách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng sản phẩm du lịch đặc trưng theo hướng bền vững: Phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái tại vườn quốc gia Cát Bà, du lịch văn hóa lịch sử kết hợp lễ hội truyền thống, nhằm kéo dài thời gian lưu trú và tăng trải nghiệm khách. Thời gian thực hiện: 2016-2020. Chủ thể: Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch phối hợp với các doanh nghiệp.

  2. Tăng cường hoạt động xúc tiến, quảng bá du lịch: Xây dựng chiến lược marketing điểm đến chuyên nghiệp, tập trung vào các thị trường trọng điểm quốc tế và nội địa, sử dụng đa dạng kênh truyền thông hiện đại như Internet, mạng xã hội, roadshow. Thời gian: 2016-2018. Chủ thể: Cơ quan quản lý du lịch và các công ty lữ hành.

  3. Phát triển và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng: Hoàn thiện nâng cấp sân bay Cát Bi, mở rộng hệ thống khách sạn, nhà hàng đạt chuẩn quốc tế, cải thiện giao thông nội thành và kết nối các điểm du lịch. Thời gian: 2016-2020. Chủ thể: UBND thành phố, các nhà đầu tư.

  4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch: Tổ chức đào tạo chuyên sâu về kỹ năng phục vụ, ngoại ngữ, quản lý du lịch cho cán bộ và nhân viên ngành du lịch, đồng thời thu hút nhân lực chất lượng cao. Thời gian: 2016-2019. Chủ thể: Trường đại học, trung tâm đào tạo nghề du lịch, doanh nghiệp.

  5. Tăng cường hợp tác trong nước và quốc tế: Mở rộng hợp tác với các địa phương, quốc gia trong khu vực ASEAN để phát triển các tour du lịch liên vùng, chia sẻ kinh nghiệm và thu hút khách quốc tế. Thời gian: 2016-2020. Chủ thể: Sở Du lịch, các hiệp hội du lịch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về du lịch: Giúp hoạch định chính sách phát triển du lịch, xây dựng chiến lược xúc tiến và quản lý điểm đến hiệu quả.

  2. Doanh nghiệp du lịch và lữ hành: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích thị trường để phát triển sản phẩm du lịch phù hợp, nâng cao năng lực cạnh tranh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, du lịch: Là tài liệu tham khảo khoa học về thực trạng và giải pháp phát triển du lịch tại một thành phố cảng lớn của Việt Nam.

  4. Nhà đầu tư trong lĩnh vực du lịch: Cung cấp thông tin về tiềm năng, lợi thế và các thách thức trong phát triển du lịch Hải Phòng, hỗ trợ quyết định đầu tư hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao lượng khách quốc tế đến Hải Phòng còn thấp?
    Do sản phẩm du lịch chưa đa dạng, chưa có điểm nhấn đặc trưng và chiến lược quảng bá chưa hiệu quả. Ngoài ra, cơ sở lưu trú và dịch vụ chưa đáp ứng được yêu cầu của khách quốc tế.

  2. Hải Phòng có những tiềm năng du lịch nào nổi bật?
    Hải Phòng sở hữu quần đảo Cát Bà – khu dự trữ sinh quyển thế giới, bãi biển Đồ Sơn, nhiều di tích lịch sử văn hóa và lễ hội truyền thống đặc sắc, cùng hệ thống cảng biển và giao thông phát triển.

  3. Các biện pháp nào được đề xuất để thu hút khách du lịch?
    Phát triển sản phẩm du lịch đặc trưng, tăng cường xúc tiến quảng bá, hoàn thiện hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và mở rộng hợp tác trong nước, quốc tế.

  4. Vai trò của nguồn nhân lực trong phát triển du lịch Hải Phòng?
    Nguồn nhân lực chất lượng cao giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, tạo trải nghiệm tốt cho khách, từ đó tăng khả năng thu hút và giữ chân khách du lịch.

  5. Hải Phòng có thể học hỏi gì từ các địa phương khác?
    Có thể học tập kinh nghiệm xây dựng sản phẩm du lịch đa dạng, định hướng rõ ràng đối tượng khách, phát triển hạ tầng hiện đại và chiến lược marketing hiệu quả như Đà Nẵng và Thái Lan.

Kết luận

  • Hải Phòng có tiềm năng du lịch phong phú với tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và hạ tầng giao thông phát triển.
  • Lượng khách du lịch và doanh thu tăng trưởng ổn định nhưng chưa khai thác hết tiềm năng, đặc biệt là khách quốc tế và thời gian lưu trú còn ngắn.
  • Các sản phẩm du lịch còn đơn điệu, chưa có điểm nhấn đặc trưng và nguồn nhân lực du lịch cần được nâng cao chất lượng.
  • Cần triển khai đồng bộ các biện pháp phát triển sản phẩm, xúc tiến quảng bá, hoàn thiện hạ tầng và đào tạo nhân lực trong giai đoạn 2016-2020.
  • Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nhà đầu tư phát triển du lịch Hải Phòng bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Hải Phòng cần hành động ngay để tận dụng tối đa lợi thế, phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống người dân.