Tổng quan nghiên cứu

Xây dựng nông thôn mới (NTM) là một trong những nhiệm vụ chiến lược của Việt Nam nhằm phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn. Theo báo cáo tổng kết phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng NTM” giai đoạn 2016 – 2020, tỉnh Cà Mau có 30/82 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 36,6%, tuy nhiên tiến độ chung còn chậm và một số xã không duy trì được chất lượng tiêu chí. Báo chí được xác định là kênh truyền thông quan trọng trong việc tuyên truyền, vận động và tạo sự đồng thuận xã hội để thực hiện thành công chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM (CTMTQGXDNTM).

Luận văn “Báo chí Cà Mau với vấn đề xây dựng nông thôn mới” khảo sát hoạt động truyền thông xây dựng NTM trên Báo Cà Mau và Đài Phát thanh – Truyền hình (PT-TH) Cà Mau năm 2019. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong công tác truyền thông xây dựng NTM, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả tuyên truyền. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề liên quan đến xây dựng NTM trên các loại hình báo chí địa phương trong năm 2019.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu thực tiễn, góp phần hoàn thiện lý thuyết truyền thông chính sách xây dựng NTM, đồng thời hỗ trợ các cơ quan báo chí và quản lý nhà nước tỉnh Cà Mau nâng cao hiệu quả truyền thông, thúc đẩy sự tham gia của người dân và các tổ chức trong xây dựng NTM.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết truyền thông và báo chí học, kết hợp với lý thuyết về xây dựng nông thôn mới. Hai khung lý thuyết chính bao gồm:

  • Lý thuyết truyền thông chính sách: Nhấn mạnh vai trò của báo chí trong việc truyền tải thông tin chính sách, tạo sự đồng thuận xã hội, phản biện và giám sát chính sách. Truyền thông chính sách được xem là quá trình liên tục trao đổi thông tin nhằm thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi của công chúng.

  • Lý thuyết xây dựng nông thôn mới: Định nghĩa NTM là khu vực nông thôn có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, phát triển kinh tế hợp lý, xã hội dân chủ, ổn định, giàu bản sắc văn hóa và bảo vệ môi trường sinh thái. Chính sách xây dựng NTM bao gồm nhiều nội dung như phát triển hạ tầng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giảm nghèo, phát triển giáo dục, y tế, văn hóa, an ninh trật tự.

Các khái niệm chuyên ngành được làm rõ gồm: báo chí địa phương, các loại hình báo chí (báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử), truyền thông đại chúng, hiệu quả và hiệu lực truyền thông.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp, kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Tài liệu thứ cấp gồm các văn bản chính sách, nghị quyết của Đảng và Nhà nước, các nghiên cứu liên quan; dữ liệu sơ cấp thu thập từ Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau năm 2019.

  • Phương pháp khảo sát, thống kê: Thống kê tần suất, nội dung, loại hình bài viết, chương trình truyền hình, phát thanh liên quan đến xây dựng NTM. Ví dụ, Báo Cà Mau có 71 tin, 361 bài và 578 ảnh về xây dựng NTM trong năm 2019; Đài PT-TH Cà Mau phát sóng 26 kỳ chuyên đề “Nông thôn mới” với tổng thời lượng 480 phút.

  • Phương pháp phân tích nội dung và thông điệp: Phân tích các tin, bài, phóng sự, phỏng vấn, chuyên đề để đánh giá chất lượng, tính đa dạng và sự phù hợp của thông điệp truyền thông.

  • Phương pháp phỏng vấn sâu: Phỏng vấn lãnh đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Ban Biên tập Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau, các cán bộ chuyên trách chương trình xây dựng NTM và phóng viên chuyên ngành.

  • Phương pháp so sánh, đối chiếu: Đánh giá kết quả truyền thông của Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau so với các tiêu chí và yêu cầu truyền thông xây dựng NTM.

Cỡ mẫu khảo sát gồm toàn bộ các bài viết, chương trình liên quan đến xây dựng NTM trên hai cơ quan báo chí trong năm 2019, đảm bảo tính đại diện và toàn diện. Phương pháp phân tích được lựa chọn nhằm đảm bảo đánh giá khách quan, khoa học và thực tiễn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tần suất và phạm vi truyền thông xây dựng NTM trên báo chí Cà Mau: Báo Cà Mau năm 2019 đăng 71 tin, 361 bài và 578 ảnh liên quan đến xây dựng NTM, trong đó chính sách phát triển kinh tế nông thôn chiếm 164 tin, bài, phản ánh sự quan tâm lớn của báo chí và công chúng. Đài PT-TH Cà Mau phát sóng 26 kỳ chuyên đề “Nông thôn mới” với tổng thời lượng 480 phút, cùng chương trình phát thanh trực tiếp game show “Đồng hành cùng NTM” 12 kỳ, tổng 720 phút.

  2. Nội dung truyền thông đa dạng, bám sát chính sách: Các bài viết, chương trình tập trung phản ánh các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh theo 10 nội dung chủ yếu của CTMTQGXDNTM, ngoại trừ chính sách quy hoạch NTM không được tuyên truyền trong năm 2019 do đã được truyền thông sâu rộng trước đó. Nội dung phản ánh đa chiều, có cả mặt tích cực và những khó khăn, vướng mắc trong quá trình xây dựng NTM.

  3. Hình thức truyền thông phong phú, đa phương tiện: Báo Cà Mau sử dụng đa dạng thể loại như phóng sự dài kỳ, phóng sự ảnh, bài viết, phỏng vấn, gương điển hình, tin ngắn; Đài PT-TH Cà Mau kết hợp phóng sự phản ánh, phỏng vấn, tin tức, game show tương tác. Tuy nhiên, tần suất tuyên truyền các chính sách như quốc phòng, an ninh, y tế, đời sống văn hóa còn thấp, chưa đồng đều.

  4. Hiệu quả truyền thông được đánh giá qua lượng truy cập và sự tương tác: Báo Cà Mau điện tử có trên 93 triệu lượt truy cập năm 2019, chuyên mục “Nông thôn đổi mới” phát hành định kỳ 51 kỳ với 72 bài, tạo thói quen tiếp nhận thông tin cho độc giả. Chương trình truyền hình và phát thanh của Đài PT-TH Cà Mau có lượng khán giả ổn định, góp phần nâng cao nhận thức và sự tham gia của người dân.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy báo chí Cà Mau đã thực hiện tốt vai trò truyền thông xây dựng NTM, góp phần tạo sự đồng thuận xã hội và thúc đẩy phong trào xây dựng NTM trên địa bàn. Việc đa dạng hóa nội dung và hình thức truyền thông giúp tiếp cận nhiều nhóm đối tượng khác nhau, từ cán bộ, đảng viên đến người dân nông thôn.

Tuy nhiên, sự chưa đồng đều trong tần suất tuyên truyền các chính sách quan trọng như quốc phòng, y tế, văn hóa cho thấy còn tồn tại hạn chế về nguồn lực, kỹ năng và định hướng nội dung. So với các nghiên cứu về truyền thông chính sách ở các địa phương khác, báo chí Cà Mau cần tăng cường đổi mới phương pháp tác nghiệp, ứng dụng công nghệ số để nâng cao hiệu quả truyền thông.

Việc phối hợp giữa cơ quan báo chí và các cơ quan quản lý nhà nước chưa chặt chẽ cũng ảnh hưởng đến tính kịp thời và chính xác của thông tin. Ngoài ra, công tác nghiên cứu nhu cầu tiếp nhận thông tin của công chúng còn hạn chế, dẫn đến một số thông điệp chưa thực sự phù hợp với trình độ và đặc điểm của người dân.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tần suất bài viết theo từng chính sách, bảng phân loại thể loại bài viết, biểu đồ thời lượng phát sóng chương trình truyền hình và phát thanh, giúp minh họa rõ nét hơn về thực trạng truyền thông xây dựng NTM.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới nội dung và hình thức truyền thông: Các cơ quan báo chí cần tăng cường sáng tạo, đa dạng hóa thể loại bài viết, chương trình truyền hình, phát thanh, đặc biệt chú trọng các chính sách về quốc phòng, y tế, văn hóa để đảm bảo tuyên truyền toàn diện. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Biên tập Báo Cà Mau, Ban Biên tập Đài PT-TH Cà Mau.

  2. Tăng cường phối hợp giữa báo chí và các cơ quan quản lý nhà nước: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ, thường xuyên trao đổi thông tin, cung cấp dữ liệu chính xác, kịp thời để nâng cao chất lượng tin bài. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2024. Chủ thể thực hiện: Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Sở NN&PTNT, các sở ngành liên quan, Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau.

  3. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ phóng viên, biên tập viên: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng tác nghiệp đa phương tiện, ứng dụng công nghệ số, xây dựng thông điệp truyền thông chính sách phù hợp với từng nhóm đối tượng. Thời gian thực hiện: 6 tháng đến 1 năm. Chủ thể thực hiện: Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Ban Biên tập các cơ quan báo chí.

  4. Nghiên cứu, khảo sát nhu cầu tiếp nhận thông tin của công chúng: Thường xuyên khảo sát, phân tích đặc điểm, nhu cầu thông tin của người dân để xây dựng thông điệp và lựa chọn kênh truyền thông phù hợp, nâng cao hiệu quả truyền thông. Thời gian thực hiện: định kỳ hàng năm. Chủ thể thực hiện: Ban Biên tập Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau phối hợp với các tổ chức nghiên cứu.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông hiện đại: Đẩy mạnh phát triển báo điện tử, truyền hình điện tử, mạng xã hội để mở rộng phạm vi tiếp cận, tăng tính tương tác với công chúng. Thời gian thực hiện: liên tục, ưu tiên trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Biên tập các cơ quan báo chí, Sở Thông tin và Truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ các cơ quan báo chí địa phương: Giúp hiểu rõ thực trạng, vai trò và giải pháp nâng cao hiệu quả truyền thông xây dựng NTM, từ đó định hướng chiến lược phát triển nội dung và hình thức truyền thông phù hợp.

  2. Các nhà quản lý, hoạch định chính sách tỉnh Cà Mau: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về truyền thông chính sách xây dựng NTM, hỗ trợ trong việc điều chỉnh, hoàn thiện chính sách và tăng cường phối hợp với báo chí.

  3. Nhà nghiên cứu, giảng viên và sinh viên chuyên ngành báo chí, truyền thông: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và thực tiễn truyền thông chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng NTM tại địa phương.

  4. Các tổ chức, đơn vị tham gia xây dựng NTM và phát triển nông thôn: Giúp nhận diện vai trò truyền thông trong việc huy động sự tham gia của cộng đồng, nâng cao nhận thức và thúc đẩy các hoạt động phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

  1. Báo chí Cà Mau đã truyền thông về xây dựng NTM như thế nào trong năm 2019?
    Báo Cà Mau đã đăng 71 tin, 361 bài và 578 ảnh liên quan đến xây dựng NTM, tập trung vào các chính sách phát triển kinh tế nông thôn, giảm nghèo, hạ tầng, giáo dục, y tế, an ninh. Đài PT-TH Cà Mau phát sóng 26 kỳ chuyên đề “Nông thôn mới” với tổng thời lượng 480 phút và 12 kỳ game show phát thanh tương tác.

  2. Những hạn chế chính trong truyền thông xây dựng NTM tại Cà Mau là gì?
    Hạn chế gồm tần suất tuyên truyền chưa đồng đều, đặc biệt các chính sách về quốc phòng, y tế, văn hóa còn ít; phối hợp giữa báo chí và cơ quan quản lý chưa chặt chẽ; chưa nghiên cứu sâu nhu cầu tiếp nhận thông tin của công chúng; kỹ năng tác nghiệp và ứng dụng công nghệ còn hạn chế.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả truyền thông xây dựng NTM?
    Cần đổi mới nội dung, hình thức truyền thông đa phương tiện; tăng cường phối hợp giữa báo chí và các cơ quan quản lý; đào tạo nâng cao năng lực phóng viên; nghiên cứu nhu cầu công chúng; ứng dụng công nghệ số và mạng xã hội để mở rộng phạm vi tiếp cận.

  4. Vai trò của truyền thông trong xây dựng NTM được thể hiện ra sao?
    Truyền thông giúp nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận xã hội, vận động người dân tham gia xây dựng NTM, phản ánh thực trạng, giám sát và phản biện chính sách, góp phần hoàn thành các tiêu chí xây dựng NTM theo kế hoạch.

  5. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp, khảo sát thống kê, phân tích nội dung, phỏng vấn sâu và so sánh đối chiếu để đánh giá thực trạng truyền thông xây dựng NTM trên báo chí Cà Mau năm 2019.

Kết luận

  • Báo chí Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau đã thực hiện truyền thông xây dựng NTM với tần suất và nội dung đa dạng, góp phần quan trọng vào phong trào xây dựng NTM tại địa phương.
  • Nội dung truyền thông bám sát chính sách, phản ánh đa chiều, tuy nhiên còn tồn tại hạn chế về sự đồng đều và chiều sâu các chính sách được tuyên truyền.
  • Việc phối hợp giữa báo chí và các cơ quan quản lý nhà nước cần được tăng cường để nâng cao tính chính xác, kịp thời và hiệu quả truyền thông.
  • Đào tạo nâng cao năng lực đội ngũ phóng viên, ứng dụng công nghệ số và nghiên cứu nhu cầu công chúng là các giải pháp then chốt để nâng cao hiệu quả truyền thông xây dựng NTM.
  • Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để các cơ quan báo chí, quản lý nhà nước và các tổ chức liên quan phát triển công tác truyền thông xây dựng NTM hiệu quả hơn trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan báo chí và quản lý nhà nước tỉnh Cà Mau nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá hiệu quả truyền thông để điều chỉnh phù hợp. Độc giả và các nhà nghiên cứu được khuyến khích tham khảo và ứng dụng kết quả nghiên cứu này trong thực tiễn công tác và học thuật.