I. Giới thiệu
Nghiên cứu này tập trung vào ảnh hưởng của chùm tia điện tử (E-beam) đến chất lượng và bệnh sau thu hoạch của xoài Thái, cụ thể là giống 'Nam Dok Mai Si Thong'. Xoài là một trong những loại trái cây nhiệt đới quan trọng, được trồng và tiêu thụ rộng rãi trên toàn cầu. Tuy nhiên, xoài dễ mắc các bệnh sau thu hoạch như anthracnose và stem-end rot, gây thiệt hại kinh tế đáng kể. Chùm tia điện tử được xem là một giải pháp tiềm năng để kéo dài thời gian bảo quản và kiểm soát bệnh sau thu hoạch. Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả của E-beam trong việc duy trì chất lượng và giảm thiểu bệnh tật cho xoài Thái.
1.1. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá ảnh hưởng của chùm tia điện tử đến chất lượng và bệnh sau thu hoạch của xoài Thái. Cụ thể, nghiên cứu tập trung vào việc kéo dài thời gian bảo quản, kiểm soát bệnh tật, và duy trì các chỉ số chất lượng như độ cứng, tỷ lệ hô hấp, sản xuất ethylene, và hàm lượng chất chống oxy hóa.
1.2. Giả thuyết nghiên cứu
Nghiên cứu đưa ra ba giả thuyết chính: (1) Chùm tia điện tử có tác dụng tốt hơn trong việc làm chậm quá trình chín và kéo dài thời gian bảo quản so với phương pháp đối chứng. (2) Chùm tia điện tử ảnh hưởng đến hàm lượng chất chống oxy hóa trong xoài. (3) Chùm tia điện tử gián tiếp ảnh hưởng đến bệnh sau thu hoạch thông qua việc kích hoạt các enzyme bảo vệ thực vật.
II. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng xoài 'Nam Dok Mai Si Thong' được thu hoạch từ vườn thương mại tại tỉnh Ratchaburi, Thái Lan. Các mẫu xoài được xử lý bằng chùm tia điện tử với các liều lượng khác nhau (0.0, 0.5, 1.0, 1.5, và 2.0 kGy) và được bảo quản ở nhiệt độ 13°C trong 16 ngày. Các chỉ số chất lượng như độ cứng, tỷ lệ hô hấp, sản xuất ethylene, hàm lượng chất chống oxy hóa, và hoạt động của enzyme bảo vệ thực vật được đo lường định kỳ.
2.1. Chuẩn bị mẫu xoài
Xoài được chọn lựa kỹ lưỡng để đảm bảo đồng nhất về kích thước, màu sắc, và hình dạng. Sau khi thu hoạch, xoài được khử trùng bề mặt bằng dung dịch sodium hypochlorite 100 ppm và để khô tự nhiên. Các mẫu xoài sau đó được xử lý bằng chùm tia điện tử tại cơ sở của Viện Công nghệ Hạt nhân Thái Lan.
2.2. Phương pháp đo lường
Các chỉ số chất lượng được đo lường bao gồm: (1) Độ cứng sử dụng máy phân tích kết cấu. (2) Tỷ lệ hô hấp và sản xuất ethylene được đo bằng phương pháp sắc ký khí. (3) Hàm lượng chất chống oxy hóa như vitamin C và phenolic được xác định bằng phương pháp quang phổ. (4) Hoạt động của enzyme bảo vệ thực vật như PAL, β-1,3-glucanase, và chitinase được đo lường theo các phương pháp tiêu chuẩn.
III. Kết quả và thảo luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy chùm tia điện tử có tác dụng đáng kể trong việc kéo dài thời gian bảo quản và kiểm soát bệnh sau thu hoạch của xoài Thái. Liều lượng 0.5 kGy được khuyến nghị là tối ưu để duy trì chất lượng tổng thể của xoài. Chùm tia điện tử làm chậm quá trình chín thông qua việc giảm tỷ lệ hô hấp và sản xuất ethylene, đồng thời duy trì độ cứng và hàm lượng chất chống oxy hóa.
3.1. Ảnh hưởng đến chất lượng
Chùm tia điện tử ở liều lượng 0.5 kGy giúp giảm thiểu hao hụt trọng lượng và duy trì độ cứng của xoài. Liều lượng 1.0 kGy có tác dụng tốt nhất trong việc làm chậm quá trình chín. Chùm tia điện tử không ảnh hưởng đến hàm lượng vitamin C ở liều lượng lên đến 2.0 kGy.
3.2. Ảnh hưởng đến bệnh sau thu hoạch
Chùm tia điện tử giúp kiểm soát các bệnh sau thu hoạch như anthracnose và stem-end rot thông qua việc kích hoạt các enzyme bảo vệ thực vật như PAL, β-1,3-glucanase, và chitinase. Liều lượng 0.5 kGy được khuyến nghị để cải thiện chất lượng và kiểm soát bệnh tật.
IV. Kết luận và ứng dụng thực tiễn
Nghiên cứu kết luận rằng chùm tia điện tử là một phương pháp hiệu quả để kéo dài thời gian bảo quản và kiểm soát bệnh sau thu hoạch của xoài Thái. Liều lượng 0.5 kGy được khuyến nghị để duy trì chất lượng tổng thể của xoài. Phương pháp này có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp trái cây, đặc biệt là đối với các sản phẩm xuất khẩu.
4.1. Ý nghĩa thực tiễn
Nghiên cứu này cung cấp bằng chứng khoa học về hiệu quả của chùm tia điện tử trong việc bảo quản xoài, giúp giảm thiểu thiệt hại sau thu hoạch và tăng giá trị kinh tế cho người trồng xoài.
4.2. Hướng nghiên cứu tương lai
Cần thêm các nghiên cứu để đánh giá tác động của chùm tia điện tử đến các giống xoài khác và các loại trái cây nhiệt đới khác. Ngoài ra, cần nghiên cứu sâu hơn về cơ chế hoạt động của các enzyme bảo vệ thực vật dưới tác động của chùm tia điện tử.
