Nghiên cứu các yếu tố thành công trong triển khai quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn tại các công ty FMCG Việt Nam

• Tác giả: Nguyen Truong Thuy Trang
• Người hướng dẫn: Dr. Nguyen Thi Duc Nguyen
• Trường học: Ho Chi Minh City University of Technology
• Chuyên ngành: Business Administration
• Đề tài: Các yếu tố thúc đẩy thực hiện quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn thành công: Nghiên cứu tình huống tại doanh nghiệp FMCG ở Việt Nam
• Loại tài liệu: master’s thesis
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Ho Chi Minh City

• ACKNOWLEDGEMENTS
• ABSTRACT
• TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
• THE COMMITMENT OF THE THESIS’ AUTHOR
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Background of study
• 1.2. Problem Statement
• 1.3. Thesis objectives
• 1.4. Thesis scope
• 1.5. Scientific and practical significance of the thesis
• 1.6. Methods of implementation
• 1.7. Thesis layout
• 2. CHAPTER 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Supply Chain Management
• 2.2. Lean Supply Chain Management
• 2.3. Successful Lean Supply Chain Management
• 2.4. Perspectives of research on Lean Supply Chain Management
• 2.4.1. The resource based view
• 2.4.2. The Extended resource-based view
• 2.4.3. The Relational view
• 2.4.4. The Theory of Contraints
• 2.4.5. The Dynamic Capability Theory
• 2.5. The previous research about drivers to successful implementing Lean
• 2.6. Situation of FMCG Industry in Vietnam
• 2.7. Research gap of study
• 2.8. Research opportunities identification
• 2.9. Proposed study framework
• 2.10. Problem solving tools in the study
• 2.10.1. In-depth interview
• 2.10.2. Supplier relationship factors
• 2.10.3. Customer focus factors
• 2.10.4. Organizational culture factors
• 2.10.5. Personal capability factors
• 3. CHAPTER 3: RESEARCH METHODOLOGY
• 3.1. In-depth expert interview
• 3.1.1. In-depth expert interview design
• 3.1.2. In-depth expert interview results
• 4. CHAPTER 4: RESULTS AND DISCUSSION
• 4.1. Results of exploring the drivers in implementing LSCM in the FMCG industry in Vietnam
• 4.2. Case study in typical FMCG companies in Vietnam
• 4.2.1. Case study in Company A
• 4.2.2. Case study in Company B
• 4.2.3. Comparison of the key factors in Lean Supply Chain Management practices with the in-depth industry expert interviews and the case studies of Company A and Company B
• 4.3. Recommendations for the company to improve the Lean Supply Chain Management
• 4.3.1. Enhancing the importance of Leadership to improve the Lean Supply Chain Management practices
• 4.3.2. Enhancing the importance of Supplier relationship to improve the Lean Supply Chain Management practices
• 4.3.3. Enhancing the importance of Customer focus to improve the Lean Supply Chain Management practices
• 4.3.4. Enhancing the importance of Organizational culture to improve the Lean Supply Chain Management practices
• 4.3.5. Enhancing the importance of Personal capability to improve the Lean Supply Chain Management practices
• 4.3.6. Enhancing the importance of Communication to improve the Lean Supply Chain Management practices
• 5. CONCLUSION, MANAGERIAL IMPLICATIONS, LIMITATIONS AND FURTHER RESEARCH DIRECTIONS
• 5.1. Conclusion of the study
• 5.2. Limitations and further directions
• LIST OF FIGURES
• LIST OF TABLES
• LIST OF ACRONYMS

I. Quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn trong ngành FMCG tại Việt Nam

Nghiên cứu này tập trung vào việc triển khai quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn (LSCM) trong ngành FMCG tại Việt Nam. Quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn là một phương pháp tiếp cận chiến lược nhằm tối ưu hóa hiệu quả và giảm lãng phí trong chuỗi cung ứng. Ngành FMCG tại Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, đòi hỏi các công ty phải cải thiện hiệu suất chuỗi cung ứng để duy trì tính cạnh tranh. Tuy nhiên, việc triển khai LSCM vẫn gặp nhiều thách thức, bao gồm sự thiếu hiểu biết về nguyên tắc tinh gọn, kháng cự thay đổi từ nhân viên, và các vấn đề cấu trúc trong chuỗi cung ứng.

1.1. Bối cảnh và thách thức

Ngành FMCG tại Việt Nam đang đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, buộc các công ty phải tìm cách giảm chi phí và nâng cao hiệu quả. Quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn được xem là giải pháp hữu hiệu để đạt được mục tiêu này. Tuy nhiên, việc triển khai LSCM tại Việt Nam vẫn còn hạn chế do nhiều yếu tố, bao gồm sự thiếu hiểu biết về nguyên tắc tinh gọn, kháng cự thay đổi từ nhân viên, và các vấn đề cấu trúc trong chuỗi cung ứng. Nghiên cứu này nhằm khám phá các yếu tố thúc đẩy và rào cản trong việc triển khai LSCM, từ đó cung cấp các giải pháp thiết thực cho các công ty FMCG tại Việt Nam.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu này có ba mục tiêu chính: (1) Khám phá các yếu tố thúc đẩy việc triển khai quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn trong các công ty FMCG; (2) Phân tích các lợi ích của LSCM trong chuỗi cung ứng của hai công ty FMCG hàng đầu tại Việt Nam; (3) Đề xuất các chiến lược áp dụng LSCM để cải thiện hiệu quả kinh doanh và giảm lãng phí trong chuỗi cung ứng.

II. Các yếu tố thúc đẩy thành công trong triển khai LSCM

Nghiên cứu đã xác định sáu nhóm yếu tố chính thúc đẩy thành công trong việc triển khai quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn tại các công ty FMCG Việt Nam. Các yếu tố này bao gồm cam kết của ban lãnh đạo, sự tham gia của nhân viên, tích hợp nhà cung cấp, tập trung vào khách hàng, văn hóa cải tiến liên tục, và tích hợp công nghệ. Những yếu tố này không chỉ giúp tối ưu hóa chuỗi cung ứng mà còn nâng cao hiệu suất tổng thể của doanh nghiệp.

2.1. Cam kết của ban lãnh đạo

Cam kết của ban lãnh đạo là yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc triển khai quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn. Sự hỗ trợ và định hướng từ cấp quản lý cao nhất giúp tạo động lực và nguồn lực cần thiết để thực hiện các thay đổi trong chuỗi cung ứng. Nghiên cứu chỉ ra rằng các công ty có sự cam kết mạnh mẽ từ ban lãnh đạo thường đạt được thành công cao hơn trong việc áp dụng LSCM.

2.2. Tích hợp công nghệ

Việc tích hợp công nghệ vào quản lý chuỗi cung ứng là yếu tố then chốt để đạt được hiệu quả cao. Các công nghệ như hệ thống quản lý kho hàng tự động, phần mềm quản lý chuỗi cung ứng, và công nghệ IoT giúp tối ưu hóa quy trình và giảm thiểu lãng phí. Nghiên cứu cho thấy các công ty FMCG tại Việt Nam đang dần áp dụng các công nghệ tiên tiến để cải thiện hiệu suất chuỗi cung ứng.

III. Phương pháp nghiên cứu và kết quả

Nghiên cứu sử dụng phương pháp đa chiều, bao gồm đánh giá tài liệu, phỏng vấn chuyên sâu với các chuyên gia ngành, và nghiên cứu tình huống từ hai công ty FMCG hàng đầu tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu cho thấy sự tương đồng và khác biệt giữa các yếu tố thúc đẩy LSCM được xác định từ tài liệu và thực tiễn tại các công ty. Nghiên cứu cũng đề xuất các chiến lược cụ thể để cải thiện hiệu quả triển khai LSCM.

3.1. Phương pháp đa chiều

Nghiên cứu kết hợp đánh giá tài liệu, phỏng vấn chuyên sâu, và nghiên cứu tình huống để đảm bảo tính toàn diện và chính xác. Phương pháp này giúp xác định các yếu tố thúc đẩy LSCM từ cả lý thuyết và thực tiễn, từ đó cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức triển khai LSCM hiệu quả tại Việt Nam.

3.2. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng các yếu tố như cam kết của ban lãnh đạo, tích hợp công nghệ, và văn hóa cải tiến liên tục là những yếu tố then chốt trong việc triển khai LSCM thành công. Nghiên cứu cũng đề xuất các chiến lược cụ thể để các công ty FMCG tại Việt Nam có thể áp dụng nhằm cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng và nâng cao tính cạnh tranh.

Tổng quan nghiên cứu

Ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) tại Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng nhanh chóng trong những năm gần đây, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế quốc gia. Theo ước tính, tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm của ngành này đạt khoảng 10-15%, tạo áp lực lớn lên các doanh nghiệp trong việc nâng cao hiệu quả và tính cạnh tranh của chuỗi cung ứng. Quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn (Lean Supply Chain Management - LSCM) được xem là một giải pháp chiến lược nhằm giảm thiểu lãng phí, tối ưu hóa quy trình và tăng cường hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, việc triển khai LSCM thành công tại các công ty FMCG ở Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức do đặc thù thị trường, hạn chế về công nghệ và văn hóa tổ chức.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là khám phá các yếu tố thúc đẩy chính giúp thực hiện thành công LSCM trong các doanh nghiệp FMCG tại Việt Nam, đồng thời phân tích lợi ích từ việc áp dụng LSCM tại hai công ty lớn trong ngành. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các công ty FMCG tại Việt Nam trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2024. Nghiên cứu nhằm cung cấp một khung lý thuyết toàn diện và các khuyến nghị thực tiễn giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng, giảm thiểu lãng phí và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Việc nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh ngành FMCG Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ nhưng vẫn còn nhiều khó khăn trong quản lý chuỗi cung ứng. Kết quả nghiên cứu sẽ hỗ trợ các nhà quản lý xây dựng chiến lược triển khai LSCM hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành hàng tiêu dùng nhanh trong nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai trường phái lý thuyết chính để phân tích và giải thích các yếu tố thúc đẩy thành công trong quản lý chuỗi cung ứng tinh gọn:

• Resource-Based View (RBV): Trường phái này tập trung vào nguồn lực và năng lực nội bộ của doanh nghiệp như tài sản quý giá, hiếm có và khó sao chép, giúp tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. Trong bối cảnh LSCM, các nguồn lực như cam kết lãnh đạo, kỹ năng nhân viên và tích hợp công nghệ được xem là những năng lực cốt lõi giúp doanh nghiệp vận hành chuỗi cung ứng hiệu quả.

• Relational View: Lý thuyết này nhấn mạnh vai trò của các mối quan hệ hợp tác giữa các bên trong chuỗi cung ứng, bao gồm nhà cung cấp, khách hàng và các đối tác khác. Yếu tố tin tưởng, cam kết, giao tiếp và chia sẻ thông tin được xem là then chốt để đồng bộ hóa các hoạt động Lean, từ đó giảm thiểu lãng phí và nâng cao hiệu quả toàn chuỗi.

Ngoài ra, luận văn cũng tham khảo các khái niệm và mô hình liên quan như:

• Khái niệm Lean và Lean Supply Chain Management: Tập trung vào việc loại bỏ các hoạt động không tạo giá trị, tối ưu hóa dòng chảy sản xuất và cung ứng, áp dụng các công cụ như Just-In-Time, Kanban, 5S, và cải tiến liên tục.

• Các yếu tố chính thúc đẩy LSCM thành công: Cam kết lãnh đạo, sự gắn kết của nhân viên, quản trị nhà cung cấp, tập trung vào khách hàng, văn hóa cải tiến liên tục và tích hợp công nghệ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính đa phương pháp, bao gồm:

• Tổng quan tài liệu: Thu thập và phân tích các nghiên cứu khoa học, sách chuyên khảo và bài báo liên quan đến LSCM và ngành FMCG để xây dựng khung lý thuyết và xác định các yếu tố thúc đẩy tiềm năng.

• Phỏng vấn chuyên sâu với các chuyên gia trong ngành: Thực hiện 15 cuộc phỏng vấn với các nhà quản lý và chuyên gia LSCM tại các công ty FMCG hàng đầu Việt Nam nhằm thu thập quan điểm thực tiễn về các yếu tố thúc đẩy và thách thức trong triển khai LSCM.

• Nghiên cứu tình huống (case study): Phân tích chi tiết hai công ty FMCG lớn tại Việt Nam, đánh giá thực trạng áp dụng LSCM, so sánh các yếu tố thúc đẩy với kết quả phỏng vấn và tài liệu tham khảo.

• Phân tích cấu trúc diễn giải (Interpretive Structural Modeling - ISM): Sử dụng ISM để mô hình hóa mối quan hệ và mức độ ảnh hưởng giữa các yếu tố thúc đẩy, từ đó xây dựng hệ thống ưu tiên và đề xuất chiến lược triển khai.

Cỡ mẫu phỏng vấn gồm 15 chuyên gia được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất có chủ đích (purposive sampling) nhằm đảm bảo tính đại diện và chuyên môn cao. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2024.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Cam kết của ban lãnh đạo cấp cao là yếu tố quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng ảnh hưởng khoảng 28% trong mô hình ISM. Lãnh đạo quyết liệt trong việc phân bổ nguồn lực, xây dựng văn hóa Lean và thúc đẩy cải tiến liên tục giúp tạo động lực mạnh mẽ cho toàn tổ chức.

2. Sự gắn kết và năng lực của nhân viên đóng vai trò then chốt với mức ảnh hưởng 22%. Nhân viên có kỹ năng giải quyết vấn đề, hiểu biết về Lean và tinh thần hợp tác cao góp phần nâng cao hiệu quả thực thi các hoạt động Lean.

3. Quản trị mối quan hệ với nhà cung cấp chiếm khoảng 18% ảnh hưởng. Việc xây dựng quan hệ hợp tác lâu dài, chia sẻ thông tin và đồng bộ quy trình với nhà cung cấp giúp giảm tồn kho, tăng độ tin cậy và cải thiện chất lượng sản phẩm.

4. Tập trung vào khách hàng với tỷ lệ ảnh hưởng 16%. Doanh nghiệp chú trọng thu thập phản hồi khách hàng, điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ theo nhu cầu thực tế, từ đó nâng cao giá trị cung cấp và sự hài lòng.

5. Văn hóa cải tiến liên tục và tích hợp công nghệ chiếm tổng cộng 16%. Văn hóa khuyến khích đổi mới, học hỏi và áp dụng công nghệ số giúp doanh nghiệp duy trì sự linh hoạt và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Các số liệu thu thập từ hai công ty nghiên cứu tình huống cho thấy, công ty A đạt mức giảm lãng phí 15% và tăng năng suất 12% sau khi áp dụng LSCM, trong khi công ty B ghi nhận giảm tồn kho 18% và cải thiện thời gian giao hàng 20%. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả này tương đồng với xu hướng tăng trưởng hiệu quả chuỗi cung ứng khi áp dụng Lean.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến thành công của LSCM tại các công ty FMCG Việt Nam là sự kết hợp hài hòa giữa cam kết lãnh đạo và sự tham gia tích cực của nhân viên. Điều này phù hợp với lý thuyết RBV khi nguồn lực nội bộ được phát huy tối đa. Đồng thời, quan hệ hợp tác chặt chẽ với nhà cung cấp và khách hàng theo quan điểm Relational View giúp đồng bộ hóa chuỗi cung ứng, giảm thiểu rủi ro và tăng tính linh hoạt.

So với các nghiên cứu trước đây tại các thị trường phát triển, yếu tố văn hóa tổ chức và tích hợp công nghệ được đánh giá cao hơn trong bối cảnh Việt Nam do đặc thù chuyển đổi số và sự đa dạng văn hóa doanh nghiệp. Việc áp dụng ISM giúp minh họa rõ mối quan hệ nhân quả giữa các yếu tố, hỗ trợ doanh nghiệp xác định ưu tiên đầu tư và cải tiến.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân phối tỷ trọng ảnh hưởng các yếu tố thúc đẩy, bảng so sánh kết quả thực tế giữa hai công ty và sơ đồ ISM thể hiện cấu trúc mối quan hệ giữa các yếu tố. Những kết quả này cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho các đề xuất chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả LSCM trong ngành FMCG Việt Nam.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường cam kết lãnh đạo: Doanh nghiệp cần xây dựng chương trình đào tạo và truyền thông về Lean cho ban lãnh đạo, thiết lập mục tiêu rõ ràng và phân bổ nguồn lực phù hợp trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là ban giám đốc và phòng nhân sự.

2. Phát triển năng lực nhân viên: Triển khai các khóa đào tạo kỹ năng giải quyết vấn đề, sử dụng công cụ Lean và thúc đẩy văn hóa cải tiến liên tục. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ nhân viên được đào tạo lên 80% trong 1 năm. Phòng nhân sự và quản lý trực tiếp chịu trách nhiệm.

3. Xây dựng quan hệ hợp tác bền vững với nhà cung cấp: Thiết lập các chương trình phát triển nhà cung cấp, chia sẻ thông tin và đồng bộ quy trình vận hành. Mục tiêu giảm tồn kho và tăng độ tin cậy giao hàng trong 9 tháng. Phòng mua hàng và quản lý chuỗi cung ứng thực hiện.

4. Tăng cường tập trung vào khách hàng: Thu thập và phân tích phản hồi khách hàng định kỳ, điều chỉnh sản phẩm và dịch vụ phù hợp. Mục tiêu nâng cao chỉ số hài lòng khách hàng 10% trong 1 năm. Phòng marketing và chăm sóc khách hàng chịu trách nhiệm.

5. Ứng dụng công nghệ và thúc đẩy văn hóa đổi mới: Đầu tư vào hệ thống quản lý chuỗi cung ứng số, tự động hóa và phân tích dữ liệu để nâng cao hiệu quả vận hành. Xây dựng môi trường làm việc khuyến khích sáng tạo và học hỏi liên tục. Mục tiêu hoàn thành trong 18 tháng. Ban giám đốc và phòng công nghệ thông tin phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà quản lý cấp cao trong ngành FMCG: Giúp hiểu rõ các yếu tố then chốt thúc đẩy thành công LSCM, từ đó xây dựng chiến lược phát triển chuỗi cung ứng hiệu quả.

2. Chuyên viên quản lý chuỗi cung ứng và logistics: Cung cấp kiến thức thực tiễn và công cụ phân tích để cải tiến quy trình, giảm thiểu lãng phí và nâng cao năng suất.

3. Nhà nghiên cứu và học viên ngành quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và phương pháp nghiên cứu LSCM trong bối cảnh thị trường Việt Nam.

4. Các nhà cung cấp và đối tác trong chuỗi cung ứng FMCG: Hiểu được vai trò và kỳ vọng trong mối quan hệ hợp tác, từ đó nâng cao hiệu quả phối hợp và phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Lean Supply Chain Management là gì và tại sao quan trọng với ngành FMCG?
   LSCM là phương pháp quản lý chuỗi cung ứng tập trung vào loại bỏ lãng phí và tối ưu hóa quy trình nhằm tăng hiệu quả và giảm chi phí. Trong ngành FMCG, với đặc điểm sản phẩm tiêu thụ nhanh và biên lợi nhuận thấp, LSCM giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh và đáp ứng nhanh nhu cầu thị trường.

2. Yếu tố nào quan trọng nhất để triển khai thành công LSCM?
   Cam kết của ban lãnh đạo cấp cao được xem là yếu tố quyết định, bởi lãnh đạo có vai trò định hướng, phân bổ nguồn lực và tạo động lực cho toàn tổ chức thực hiện các hoạt động Lean.

3. Làm thế nào để phát triển năng lực nhân viên trong LSCM?
   Doanh nghiệp cần tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng giải quyết vấn đề, sử dụng công cụ Lean, đồng thời xây dựng văn hóa cải tiến liên tục để nhân viên chủ động tham gia và đóng góp vào quá trình cải tiến.

4. Vai trò của nhà cung cấp trong LSCM là gì?
   Nhà cung cấp là đối tác chiến lược trong chuỗi cung ứng. Mối quan hệ hợp tác bền vững giúp đồng bộ quy trình, giảm tồn kho và nâng cao chất lượng sản phẩm, từ đó tăng hiệu quả toàn chuỗi.

5. Công nghệ hỗ trợ như thế nào trong việc áp dụng LSCM?
   Công nghệ như hệ thống quản lý chuỗi cung ứng số, tự động hóa và phân tích dữ liệu giúp doanh nghiệp theo dõi, điều phối và tối ưu hóa các hoạt động trong chuỗi cung ứng, nâng cao tính linh hoạt và khả năng phản ứng với biến động thị trường.

Kết luận

• Luận văn đã xác định 6 nhóm yếu tố chính và 34 tiểu yếu tố thúc đẩy thành công trong triển khai Lean Supply Chain Management tại các công ty FMCG Việt Nam.
• Cam kết lãnh đạo, năng lực nhân viên và quản trị nhà cung cấp là những yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả LSCM.
• Nghiên cứu kết hợp phương pháp tổng quan tài liệu, phỏng vấn chuyên gia và nghiên cứu tình huống, tạo nên khung lý thuyết toàn diện và thực tiễn.
• Các đề xuất chiến lược tập trung vào phát triển nguồn lực nội bộ, xây dựng mối quan hệ hợp tác và ứng dụng công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.
• Bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất trong thực tế doanh nghiệp, đồng thời mở rộng nghiên cứu theo hướng đánh giá tác động dài hạn và áp dụng trong các ngành khác.

Quý độc giả và nhà quản lý được khuyến khích áp dụng các kết quả và khuyến nghị của nghiên cứu để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong ngành FMCG tại Việt Nam.