Tổng quan nghiên cứu

Sự trì hoãn trong học tập là một hiện tượng phổ biến và gây ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu suất học tập của sinh viên đại học. Theo ước tính, khoảng 30% đến 60% sinh viên đại học thường xuyên trì hoãn các nhiệm vụ học tập như ôn tập cho kỳ thi hay hoàn thành bài tập hàng tuần. Một nghiên cứu cho thấy có đến 95% sinh viên đại học từng trải qua sự trì hoãn trong học tập. Tại trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, hiện tượng này cũng rất phổ biến nhưng các nghiên cứu chuyên sâu về các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến sự trì hoãn vẫn còn hạn chế.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định rõ các yếu tố tâm lý tác động đến sự trì hoãn trong học tập của sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời đo lường mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố để từ đó đề xuất các giải pháp hỗ trợ sinh viên khắc phục tình trạng này. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2022, với đối tượng khảo sát là sinh viên đang học tại trường. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả học tập, giúp sinh viên phát triển kỹ năng quản lý thời gian và tự điều chỉnh hành vi học tập, đồng thời hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giảng viên trong việc xây dựng các chương trình can thiệp phù hợp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết động lực (Theory of Temporal Motivation - TMT), một mô hình tích hợp các yếu tố động lực như hiệu quả bản thân, giá trị nhiệm vụ và tính bốc đồng để giải thích hiện tượng trì hoãn. Phương trình động lực trong TMT được biểu diễn như sau:

$$ \text{Động lực} = \frac{\text{Tuổi thọ} \times \text{Giá trị}}{1 + \text{Tính bốc đồng} \times \text{Sự chậm trễ}} $$

Ngoài ra, nghiên cứu tập trung vào sáu khái niệm chính: sự ít tận tâm, thiếu tự tin vào năng lực bản thân, lòng tự trọng thấp, tính bốc đồng, stress và niềm tin phi lí. Các khái niệm này được xây dựng dựa trên các nghiên cứu tâm lý học trước đây và được xem là các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự trì hoãn trong học tập.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện thông qua thảo luận nhóm nhằm hiệu chỉnh thang đo và hoàn thiện bảng câu hỏi khảo sát. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát 150 sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh bằng bảng câu hỏi trực tuyến với thang điểm Likert 5 mức độ đồng ý.

Mẫu nghiên cứu được chọn theo phương pháp thuận tiện, đảm bảo cỡ mẫu tối thiểu gấp 5 lần số biến quan sát (27 biến quan sát x 5 = 135), thực tế thu thập được 150 phiếu hợp lệ. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20, bao gồm kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy tuyến tính đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến sự trì hoãn trong học tập.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Sự ít tận tâm là nhân tố có ảnh hưởng lớn nhất đến sự trì hoãn trong học tập với hệ số Beta chuẩn hóa = 0,469. Các biến quan sát như "không để tâm đến kết quả học tập" và "thường quên việc phải làm" có hệ số tải nhân tố cao trên 0,7.

  2. Thiếu tự tin vào năng lực bản thân cũng có tác động tích cực đến sự trì hoãn, với hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo là 0,873, thể hiện độ tin cậy cao. Các sinh viên cảm thấy khó khăn trong việc hoàn thành bài tập và chưa tìm được phương pháp học tập hiệu quả.

  3. Khả năng kiểm soát cảm xúc (bao gồm tính bốc đồng và stress) được nhóm thành một nhân tố duy nhất, có ảnh hưởng đáng kể đến sự trì hoãn. Các biểu hiện như dễ mất tập trung, dễ nổi nóng và căng thẳng trong học tập được ghi nhận phổ biến.

  4. Niềm tin phi lí và lòng tự trọng thấp cũng góp phần làm tăng sự trì hoãn, mặc dù mức độ ảnh hưởng thấp hơn so với các nhân tố trên. Niềm tin phi lí thể hiện qua suy nghĩ "phải làm tốt tất cả để được công nhận", còn lòng tự trọng thấp liên quan đến việc thường xuyên bị nhắc nhở và trễ hẹn trong học tập.

Ngoài ra, các biến phân loại như giới tính, độ tuổi và khoa học không có tác động đáng kể đến sự trì hoãn trong học tập.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây trên thế giới và trong nước, khẳng định vai trò quan trọng của sự tận tâm và tự tin trong việc giảm thiểu sự trì hoãn. Sự ít tận tâm khiến sinh viên thiếu kế hoạch và trách nhiệm trong học tập, dẫn đến trì hoãn các nhiệm vụ quan trọng. Thiếu tự tin làm giảm động lực và khả năng tự điều chỉnh, khiến sinh viên dễ bỏ cuộc hoặc trì hoãn.

Khả năng kiểm soát cảm xúc kém, đặc biệt là tính bốc đồng và stress, làm tăng nguy cơ trì hoãn do sinh viên dễ bị phân tâm và áp lực tâm lý. Niềm tin phi lí và lòng tự trọng thấp tạo ra các rào cản tâm lý khiến sinh viên tránh né nhiệm vụ học tập.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố (Beta chuẩn hóa) và bảng hệ số Cronbach’s Alpha minh họa độ tin cậy của các thang đo. So sánh với các nghiên cứu tương tự cho thấy tính nhất quán trong các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến sự trì hoãn, đồng thời nhấn mạnh tính đặc thù của sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường giáo dục kỹ năng quản lý thời gian và lập kế hoạch học tập cho sinh viên nhằm nâng cao sự tận tâm và trách nhiệm trong học tập. Các chương trình đào tạo kỹ năng mềm nên được triển khai trong vòng 6 tháng tới, do phòng đào tạo và các khoa chủ trì.

  2. Xây dựng các hoạt động hỗ trợ tâm lý và tư vấn học đường để giúp sinh viên nâng cao tự tin và khả năng kiểm soát cảm xúc, giảm stress. Các buổi workshop và tư vấn cá nhân nên được tổ chức định kỳ hàng quý bởi trung tâm tư vấn sinh viên.

  3. Phát triển chương trình đào tạo về nhận thức và điều chỉnh niềm tin phi lí nhằm giúp sinh viên nhận diện và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực, từ đó giảm thiểu sự trì hoãn. Thời gian thực hiện trong 1 năm, phối hợp giữa khoa Kinh tế và khoa Tâm lý học.

  4. Tăng cường vai trò của giảng viên và cán bộ quản lý trong việc theo dõi, hỗ trợ sinh viên có dấu hiệu trì hoãn thông qua hệ thống cảnh báo sớm và các biện pháp can thiệp kịp thời. Triển khai trong học kỳ tiếp theo, do phòng công tác sinh viên phối hợp với các khoa thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Sinh viên đại học: Nghiên cứu giúp sinh viên nhận thức rõ các yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến sự trì hoãn, từ đó chủ động cải thiện thói quen học tập và nâng cao hiệu quả học tập.

  2. Giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chương trình hỗ trợ sinh viên, phát hiện và can thiệp kịp thời các vấn đề tâm lý ảnh hưởng đến học tập.

  3. Nhà nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý học và giáo dục: Tài liệu tham khảo quan trọng để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về sự trì hoãn và các yếu tố tâm lý liên quan trong môi trường đại học Việt Nam.

  4. Chuyên gia tư vấn tâm lý và phát triển kỹ năng mềm: Giúp thiết kế các chương trình tư vấn, đào tạo kỹ năng phù hợp với đặc điểm tâm lý của sinh viên, góp phần nâng cao sức khỏe tâm thần và hiệu quả học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sự trì hoãn trong học tập là gì và tại sao nó phổ biến ở sinh viên?
    Sự trì hoãn là thói quen hoãn lại các nhiệm vụ học tập cần thiết, thường do thiếu động lực, quản lý thời gian kém hoặc áp lực tâm lý. Khoảng 30-60% sinh viên thường xuyên gặp phải hiện tượng này do nhiều yếu tố tâm lý và môi trường học tập.

  2. Những yếu tố tâm lý nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự trì hoãn?
    Sự ít tận tâm và thiếu tự tin vào năng lực bản thân là hai yếu tố có ảnh hưởng lớn nhất, theo kết quả hồi quy với hệ số Beta chuẩn hóa lần lượt là 0,469 và mức độ tin cậy cao của thang đo.

  3. Làm thế nào để giảm thiểu sự trì hoãn trong học tập?
    Sinh viên nên phát triển kỹ năng quản lý thời gian, tăng cường tự tin và khả năng kiểm soát cảm xúc. Các hoạt động tư vấn tâm lý và đào tạo kỹ năng mềm cũng rất cần thiết để hỗ trợ quá trình này.

  4. Giới tính và độ tuổi có ảnh hưởng đến sự trì hoãn không?
    Nghiên cứu cho thấy các biến phân loại như giới tính, độ tuổi và khoa học không có tác động đáng kể đến sự trì hoãn trong học tập của sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các trường đại học khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung vào sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp.HCM, các yếu tố tâm lý được xác định có tính phổ quát và có thể tham khảo để áp dụng hoặc điều chỉnh phù hợp với các trường đại học khác trong bối cảnh Việt Nam.

Kết luận

  • Xác định rõ sáu yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến sự trì hoãn trong học tập của sinh viên, trong đó sự ít tận tâm có ảnh hưởng mạnh nhất.
  • Mô hình nghiên cứu được hiệu chỉnh và kiểm định phù hợp với dữ liệu thu thập từ 150 sinh viên trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Tp.HCM.
  • Các biến phân loại như giới tính, độ tuổi và khoa không ảnh hưởng đáng kể đến sự trì hoãn.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao kỹ năng quản lý thời gian, tự tin và kiểm soát cảm xúc cho sinh viên trong vòng 6-12 tháng tới.
  • Khuyến nghị các nhà quản lý giáo dục, giảng viên và chuyên gia tâm lý áp dụng kết quả nghiên cứu để hỗ trợ sinh viên cải thiện hiệu quả học tập.

Để tiếp tục phát triển nghiên cứu, các bước tiếp theo bao gồm mở rộng mẫu khảo sát, nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố môi trường và áp dụng các biện pháp can thiệp thực tiễn. Mời quý độc giả và các nhà nghiên cứu quan tâm liên hệ để trao đổi và hợp tác nghiên cứu sâu hơn về chủ đề này.