Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Thu Nhập Lãi Cận Biên Của Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Tại Việt Nam

Theo Rousseas (1985), thu nhập lãi cận biên được xác định dựa trên giả thuyết chi phí vốn là biến ngoại sinh. Tuy nhiên, Ho & Saunders (1981) phản bác quan điểm này, cho rằng trong thị trường bán lẻ, lãi suất huy động và cho vay là các biến nội sinh, được quyết định bởi nhà quản trị ngân hàng. Họ đề xuất mô hình lãi cận biên, trong đó lãi suất huy động bằng lãi suất thị trường trừ một khoản biên, và lãi suất cho vay bằng lãi suất thị trường cộng với một khoản biên. Khoản biên này giúp ngân hàng đối phó với các rủi ro như rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản. Mô hình này đã được nhiều nghiên cứu sau này ủng hộ, bao gồm Saunders & Schumacher (2000) và Maudos & Fernandez de Guevara (2004).

Các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập lãi cận biên bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản, chi phí vốn, và lãi suất thị trường. Ngoài ra, các yếu tố vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, lạm phát, và chính sách tiền tệ cũng có tác động đáng kể. Ví dụ, trong giai đoạn kinh tế tăng trưởng cao, nhu cầu vay vốn tăng, giúp ngân hàng tăng thu nhập từ lãi. Ngược lại, trong thời kỳ lạm phát cao, chi phí vốn tăng, làm giảm NIM. Các nghiên cứu thực nghiệm cũng chỉ ra rằng quản lý rủi ro hiệu quả và cạnh tranh ngân hàng là những yếu tố then chốt giúp duy trì và nâng cao NIM.

Dữ liệu nghiên cứu được thu thập từ 27 ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam trong giai đoạn 2008-2017. Các biến được lựa chọn dựa trên các nghiên cứu trước đây và phù hợp với bối cảnh kinh tế Việt Nam. Các biến vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, lạm phát, và lãi suất được lấy từ các nguồn dữ liệu công bố của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Tổng cục Thống kê. Các biến vi mô như rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản, và hiệu quả quản lý được tính toán từ báo cáo tài chính của các ngân hàng. Khung nghiên cứu được thiết kế để đảm bảo tính toàn diện và chính xác trong việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến NIM.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản, và chi phí vốn có tác động tiêu cực đến thu nhập lãi cận biên. Ngược lại, hiệu quả quản lý, quy mô ngân hàng, và tăng trưởng kinh tế có tác động tích cực. Đặc biệt, chỉ số Lerner và mức độ tập trung ngành cho thấy mối quan hệ nghịch đảo với NIM, phản ánh sự cạnh tranh gay gắt trong ngành ngân hàng. Các kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đây và cung cấp cơ sở khoa học để các nhà quản trị ngân hàng đưa ra các quyết định chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động.

Để nâng cao thu nhập lãi cận biên, các ngân hàng cần tập trung vào việc quản lý hiệu quả rủi ro tín dụng và rủi ro thanh khoản. Điều này bao gồm việc áp dụng các công cụ quản lý rủi ro tiên tiến, đánh giá chặt chẽ khả năng trả nợ của khách hàng, và duy trì tỷ lệ dự trữ hợp lý. Ngoài ra, các ngân hàng cần tối ưu hóa chi phí vốn bằng cách đa dạng hóa nguồn vốn và tận dụng các công cụ tài chính hiện đại để giảm thiểu chi phí huy động vốn.

Việc mở rộng quy mô hoạt động và đa dạng hóa dịch vụ ngân hàng là những chiến lược quan trọng giúp các ngân hàng tăng thu nhập từ lãi. Các ngân hàng có thể mở rộng mạng lưới chi nhánh, đầu tư vào công nghệ hiện đại để cải thiện trải nghiệm khách hàng, và phát triển các sản phẩm tài chính mới. Đồng thời, việc tăng cường hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế cũng giúp các ngân hàng tiếp cận nguồn vốn với chi phí thấp hơn, từ đó nâng cao NIM.