Xúc Tiến Xuất Khẩu Nông Sản Việt Nam Trong Khuôn Khổ Chương Trình Xúc Tiến Thương Mại Quốc Gia

Trong luận văn này, xúc tiến xuất khẩu được định nghĩa là các hoạt động xúc tiến thương mại của Chính phủ và doanh nghiệp nhằm tăng cường xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của Việt Nam ra thị trường nước ngoài. Hoạt động này bao gồm việc nghiên cứu thị trường, quảng bá sản phẩm, tham gia hội chợ triển lãm, và xây dựng mối quan hệ với đối tác quốc tế. Mục tiêu chính là nâng cao khả năng cạnh tranh và mở rộng thị phần cho nông sản Việt Nam trên thị trường toàn cầu.

Xúc tiến xuất khẩu đóng vai trò then chốt trong chiến lược xuất khẩu và phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia. Nó giúp doanh nghiệp thâm nhập thị trường nước ngoài, kết nối giao thương, tìm kiếm đối tác, và tìm hiểu về cơ chế, chính sách, pháp luật. Xúc tiến xuất khẩu còn góp phần tăng thu nhập, tạo việc làm, và tăng nguồn thu ngoại tệ. Theo nghiên cứu, các quốc gia đầu tư mạnh vào xúc tiến thương mại thường có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao hơn.

Trong giai đoạn 2013-2018, kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã có sự tăng trưởng đáng kể, từ 13,3 tỷ USD năm 2013 lên 18,15 tỷ USD năm 2018. Điều này cho thấy sự nỗ lực của các doanh nghiệp và chính sách hỗ trợ từ nhà nước. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng không đồng đều giữa các mặt hàng, và một số mặt hàng chủ lực như gạo và cà phê có dấu hiệu chững lại.

Cơ cấu các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam trong giai đoạn 2013-2018 có sự thay đổi đáng kể. Rau quả và hạt điều có sự tăng trưởng mạnh cả về kim ngạch và tỷ trọng. Cà phê có sự tăng mạnh về kim ngạch xuất khẩu nhưng có sự giảm nhẹ về tỷ trọng. Gạo có mặt hàng có sự tăng nhẹ về kim ngạch xuất khẩu nhưng lại giảm mạnh về tỷ trọng. Hạt tiêu, sắn và sản phẩm từ sắn có sự sụt giảm về cả kim ngạch xuất khẩu và tỷ trọng.

Trong giai đoạn 2013-2018, kinh phí hỗ trợ cho hoạt động xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản thường dao động ở mức từ khoảng 30% cho đến 33% tổng kinh phí của Chương trình hàng năm. Đây là mức hỗ trợ tương đối lớn, bởi xét về tổng thể, Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia được thực hiện với nguồn kinh phí còn hạn chế (trung bình mỗi năm khoảng 100 tỷ đồng) nhưng lại phải dàn trải, hỗ trợ cả về xúc tiến xuất khẩu (gồm ngành nông sản, thủy sản, lâm sản, hàng tiêu dùng, hàng công nghệ cao), cũng như hỗ trợ phát triển thị trường trong nước, khu vực miền núi, biên giới. hải đảo, vùng sâu, vùng xa.

Đối với mặt hàng nông sản, trong giai đoạn 2013 – 2018, Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia đã triển khai 5 nhóm hoạt động gồm: tổ chức các hội chợ, triển lãm định hướng xuất khẩu ở trong nước và tổ chức tham gia các hội chợ, triển lãm lớn và uy tín tại nước ngoài; tổ chức các đoàn giao thương, khảo sát thị trường; tổ chức tiếp xúc với các nhà nhập khẩu nước ngoài tại Việt Nam; tổ chức hội nghị quốc tế về ngành hàng nông sản tại Việt Nam và mua thông tin thương mại; đào tạo, tập huấn.

Các hoạt động xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam trong khuôn khổ Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia đã đạt được một số thành công như: hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt Nam thực hiện tốt công tác xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản; góp phần giúp cho các doanh nghiệp Việt Nam duy trì, mở rộng và phát triển thị trường xuất khẩu; cơ bản xây dựng được định hướng phát triển xuất khẩu đối với mặt hàng nông sản; giúp nâng cao năng lực tổ chức các hoạt động xúc tiến xuất khẩu cho các đơn vị chủ trì.

Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia với ngành hàng nông sản có một số hạn chế như: chưa xây dựng được định hướng xúc tiến xuất khẩu trung hạn và dài hạn; chưa đa dạng về nội dung; một số hoạt động có hiệu quả còn thấp; quy mô hoạt động còn nhỏ. Những hạn chế trên gặp phải là do nguồn kinh phí hỗ trợ dành cho hoạt động xúc tiến xuất khẩu còn hạn chế; năng lực của một số đơn vị chủ trì còn hạn chế dẫn đến hiệu quả của một số hoạt động xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản chưa cao; chưa có một chiến lược tổng thể về xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam; công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các hoạt động xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản trong khuôn khổ Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia chưa sát sao.

Công tác xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam được thực hiện theo hướng tăng cường mở rộng và phát triển các thị trường xuất khẩu hàng nông sản của Việt Nam, tiếp tục thâm nhập và chinh phục các thị trường lớn và khó tính, đa dạng hóa các mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam cũng như tiếp tục nâng cao kim ngạch xuất khẩu hàng nông sản dựa trên việc nâng cao giá trị gia tăng cho các sản phẩm nông sản xuất khẩu bền vững, tăng cường xuất khẩu các sản phẩm nông sản đã qua chế biến nhằm phát triển xuất khẩu hàng nông sản một cách bền vững.

Để thực hiện các nội dung trên, hoạt động xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam cần được triển khai theo hướng: Thứ nhất, đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông tin, các thành tựu của khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. Thứ hai, đẩy mạnh phát triển thương hiệu nông sản Việt Nam thông qua các hoạt động, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, đặc biệt là với các sản phẩm có giá trị gia tăng cao (như sâm Ngọc Linh…), tăng cường phát triển các sản phẩm đặc sản, đặc trưng của một số mặt hàng nông sản (như gạo, cà phê…).

Về phía Nhà nước, cần tăng cường kinh phí hỗ trợ cho hoạt động xúc tiến xuất khẩu, xây dựng chiến lược tổng thể về xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam, hoàn thiện chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu, tăng cường kiểm tra giám sát việc thực hiện các hoạt động xúc tiến xuất khẩu hàng nông sản trong khuôn khổ Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia.

Về phía các đơn vị chủ trì, cần nâng cao năng lực tổ chức các hoạt động xúc tiến xuất khẩu, đa dạng hóa nội dung và hình thức xúc tiến xuất khẩu, tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp nước ngoài, chú trọng công tác truyền thông và quảng bá sản phẩm nông sản Việt Nam.