Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành giáo dục đại học, việc nâng cao chất lượng dịch vụ giáo dục trở thành yếu tố then chốt để thu hút và giữ chân sinh viên. Tại Việt Nam, Trường Quốc tế Kinh doanh (International School of Business - ISB), trực thuộc Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (UEH), được thành lập từ năm 2010 với mục tiêu tạo dựng môi trường học tập hiện đại, năng động và sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ chính. Tuy nhiên, qua khảo sát với 59 sinh viên chương trình MBA của ISB, kết quả cho thấy mức độ hài lòng về các khía cạnh phi học thuật, đặc biệt là thái độ và hiệu quả làm việc của nhân viên hành chính, chỉ đạt mức trung bình (điểm trung bình 4.7 trên thang điểm 7), thấp hơn so với các khía cạnh khác như học thuật, uy tín, tiếp cận và chương trình học (điểm trung bình trên 5).

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xác định các vấn đề nội bộ ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ giáo dục tại ISB, tập trung vào vấn đề giao tiếp nội bộ giữa các bộ phận và nhân viên phi học thuật, từ đó đề xuất các giải pháp cải thiện. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào sinh viên MBA khóa 6 và 7, thuộc hai hệ đào tạo ISB-MBA và WSU-MBA, nhằm phản ánh chính xác trải nghiệm và nhận thức của người học trong giai đoạn hiện tại. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao sự hài lòng của sinh viên, cải thiện hình ảnh và uy tín của ISB trên thị trường giáo dục sau đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết về chất lượng dịch vụ giáo dục và giao tiếp nội bộ trong tổ chức. Đầu tiên, mô hình HEdPERF được sử dụng để đo lường chất lượng dịch vụ giáo dục, bao gồm 5 khía cạnh chính: (1) Học thuật (Academic aspects), (2) Phi học thuật (Non-academic aspects), (3) Uy tín (Reputation), (4) Tiếp cận (Access), và (5) Vấn đề chương trình học (Programme issues). Mô hình này được điều chỉnh phù hợp với đặc thù của ISB thông qua phỏng vấn sâu với sinh viên, loại bỏ các yếu tố không phù hợp như dịch vụ giải trí hay chăm sóc sức khỏe.

Thứ hai, lý thuyết về giao tiếp nội bộ trong tổ chức được áp dụng để phân tích nguyên nhân của các vấn đề. Giao tiếp nội bộ được định nghĩa là quá trình trao đổi thông tin chính thức và không chính thức giữa các cá nhân, bộ phận trong tổ chức, bao gồm giao tiếp ngang (giữa các đồng nghiệp cùng cấp) và giao tiếp dọc (giữa cấp trên và cấp dưới). Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả giao tiếp nội bộ gồm văn hóa tổ chức, sự hỗ trợ của ban lãnh đạo cấp cao, phong cách lãnh đạo, đa dạng lực lượng lao động và công nghệ truyền thông nội bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi khảo sát mức độ hài lòng của 59 sinh viên MBA ISB (tỷ lệ phản hồi 59%), sử dụng thang đo Likert 7 điểm dựa trên mô hình HEdPERF đã điều chỉnh. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với 5 sinh viên đại diện cho các nhóm kinh nghiệm làm việc khác nhau và 3 nhân viên phi học thuật của ISB nhằm làm rõ các triệu chứng và nguyên nhân của vấn đề.

Phân tích dữ liệu định lượng được thực hiện bằng phần mềm Excel, tập trung vào thống kê mô tả để đánh giá mức độ hài lòng theo từng khía cạnh. Phân tích định tính sử dụng phương pháp phân tích nội dung để xây dựng sơ đồ nguyên nhân - kết quả (cause-effect map), xác định các nguyên nhân trung tâm như thiếu sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo cấp cao và kênh giao tiếp nội bộ kém hiệu quả. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong năm 2018, tập trung tại ISB, TP. Hồ Chí Minh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ hài lòng về phi học thuật thấp hơn các khía cạnh khác: Điểm trung bình của khía cạnh phi học thuật là 4.7, thấp hơn đáng kể so với các khía cạnh học thuật (5.5), uy tín (5.0), tiếp cận (5.3) và chương trình học (5.0). Các chỉ số cụ thể như “Nhân viên hành chính thực hiện đúng hẹn” (4.1), “Giải quyết khiếu nại nhanh chóng và hiệu quả” (4.3), và “Giờ làm việc thuận tiện” (4.3) cho thấy sự không hài lòng rõ ràng.

  2. Ba triệu chứng chính của vấn đề phi học thuật: Qua phỏng vấn sâu, sinh viên phản ánh về (i) thái độ thiếu chuyên nghiệp của nhân viên hành chính, (ii) phản hồi chậm trễ và (iii) giải pháp không chính xác hoặc không thỏa đáng từ nhân viên. Ví dụ, một sinh viên cho biết việc mở lớp học không phù hợp với lịch trình cá nhân nhưng nhân viên không có phương án giải quyết thỏa đáng.

  3. Nguyên nhân trung tâm là giao tiếp nội bộ kém hiệu quả: Sơ đồ nguyên nhân - kết quả cho thấy thiếu sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo cấp cao và kênh giao tiếp nội bộ không đồng bộ là hai nguyên nhân chính dẫn đến các triệu chứng trên. Việc phân tán nhân viên tại nhiều địa điểm, thiếu phần mềm đồng bộ cho nhóm dự án, và sự phụ thuộc vào UEH trong các quyết định quản lý làm giảm hiệu quả phối hợp.

  4. Hậu quả của giao tiếp nội bộ kém: Giao tiếp nội bộ yếu kém dẫn đến giảm hiệu suất làm việc của nhân viên, giảm sự cam kết và đổi mới sáng tạo, thậm chí có thể gây ra xung đột nội bộ. Mặc dù nhân viên phi học thuật tại ISB vẫn duy trì mức độ hài lòng công việc tương đối do môi trường làm việc linh hoạt, nhưng sự thay đổi nhân sự liên tục và thiếu gắn kết vẫn là thách thức lớn.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây về tầm quan trọng của giao tiếp nội bộ trong việc nâng cao hiệu quả tổ chức và sự hài lòng của khách hàng nội bộ. Việc điểm số phi học thuật thấp hơn các khía cạnh khác phản ánh rõ ràng sự ảnh hưởng tiêu cực của giao tiếp nội bộ kém đến chất lượng dịch vụ hỗ trợ sinh viên. Các biểu đồ so sánh điểm trung bình giữa các khía cạnh có thể minh họa trực quan sự chênh lệch này, giúp lãnh đạo ISB nhận diện ưu tiên cải thiện.

So với các nghiên cứu trong ngành giáo dục đại học, việc ISB phụ thuộc vào UEH trong quản lý và vận hành tạo ra rào cản văn hóa và quy trình, làm giảm tính linh hoạt và tốc độ phản hồi. Điều này cũng được phản ánh trong các phỏng vấn sâu khi nhân viên không thể tự quyết và phải chờ phê duyệt từ cấp trên. Ngoài ra, việc thiếu kênh giao tiếp đồng bộ và công nghệ hỗ trợ hiện đại làm giảm khả năng phối hợp nhóm, ảnh hưởng đến hiệu quả giải quyết vấn đề.

Như vậy, cải thiện giao tiếp nội bộ không chỉ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ phi học thuật mà còn góp phần tăng cường sự gắn kết nhân viên, giảm xung đột và nâng cao uy tín của ISB trên thị trường giáo dục sau đại học.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo cấp cao:

    • Hành động: Ban lãnh đạo cần tổ chức các buổi truyền thông định kỳ hàng năm để phổ biến rõ ràng tầm nhìn, mục tiêu và chiến lược của ISB đến toàn bộ nhân viên.
    • Mục tiêu: Nâng cao nhận thức và sự đồng thuận trong tổ chức, tăng cường động lực làm việc.
    • Thời gian: Triển khai ngay trong năm tài chính tiếp theo.
    • Chủ thể: Ban giám hiệu ISB phối hợp với các trưởng bộ phận.
  2. Xây dựng và đào tạo rõ ràng mô tả công việc cho nhân viên phi học thuật:

    • Hành động: Soạn thảo mô tả công việc chi tiết, tổ chức đào tạo nội bộ 5 ngày/năm cho nhân viên hiện tại và nhân viên mới.
    • Mục tiêu: Nâng cao hiểu biết về vai trò, trách nhiệm, giảm nhầm lẫn và tăng hiệu quả phối hợp.
    • Thời gian: Triển khai đào tạo định kỳ hàng năm.
    • Chủ thể: Phòng nhân sự phối hợp với các trưởng bộ phận.
  3. Cải thiện kênh giao tiếp nội bộ và ứng dụng công nghệ:

    • Hành động: Khuyến khích sử dụng phần mềm EGOV và các ứng dụng nhắn tin nhóm như Zalo, Skype để đồng bộ thông tin dự án và trao đổi nhanh chóng.
    • Mục tiêu: Tăng cường sự phối hợp, giảm thời gian phản hồi và nâng cao hiệu quả giải quyết vấn đề.
    • Thời gian: Triển khai trong 3-6 tháng tới, kèm theo hướng dẫn sử dụng và chính sách bắt buộc.
    • Chủ thể: Ban quản lý công nghệ thông tin và phòng nhân sự.
  4. Tổ chức các hoạt động xây dựng đội nhóm (team building) và họp giao ban định kỳ:

    • Hành động: Tổ chức họp giao ban hàng tuần, các hoạt động team building hàng quý để tăng cường sự gắn kết và trao đổi thông tin giữa các bộ phận.
    • Mục tiêu: Cải thiện môi trường làm việc, tăng sự hiểu biết và hỗ trợ lẫn nhau giữa nhân viên.
    • Thời gian: Bắt đầu ngay trong quý tiếp theo.
    • Chủ thể: Ban lãnh đạo ISB và trưởng các phòng ban.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý ISB:

    • Lợi ích: Hiểu rõ nguyên nhân và tác động của giao tiếp nội bộ đến chất lượng dịch vụ, từ đó xây dựng chiến lược cải tiến hiệu quả.
    • Use case: Thiết kế chương trình đào tạo nhân viên, cải tiến quy trình làm việc.
  2. Nhân viên phi học thuật và phòng dịch vụ sinh viên:

    • Lợi ích: Nắm bắt các vấn đề nội bộ ảnh hưởng đến công việc, nâng cao kỹ năng giao tiếp và phối hợp.
    • Use case: Áp dụng các giải pháp giao tiếp mới, cải thiện thái độ phục vụ sinh viên.
  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản trị kinh doanh, quản lý giáo dục:

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và phân tích thực tiễn trong lĩnh vực giáo dục đại học.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến chất lượng dịch vụ và giao tiếp nội bộ.
  4. Các tổ chức giáo dục đại học khác tại Việt Nam:

    • Lợi ích: Học hỏi kinh nghiệm và bài học từ ISB trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và quản lý nội bộ.
    • Use case: Áp dụng mô hình HEdPERF và các giải pháp giao tiếp nội bộ phù hợp với đặc thù tổ chức.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao giao tiếp nội bộ lại quan trọng đối với chất lượng dịch vụ giáo dục?
    Giao tiếp nội bộ hiệu quả giúp các bộ phận phối hợp nhịp nhàng, giảm thiểu sai sót và phản hồi nhanh chóng các yêu cầu của sinh viên, từ đó nâng cao sự hài lòng và uy tín của tổ chức.

  2. Làm thế nào để đo lường mức độ hài lòng của sinh viên về dịch vụ giáo dục?
    Sử dụng thang đo HEdPERF với các khía cạnh học thuật, phi học thuật, uy tín, tiếp cận và chương trình học, kết hợp khảo sát định lượng và phỏng vấn sâu để thu thập dữ liệu chính xác.

  3. Nguyên nhân chính dẫn đến giao tiếp nội bộ kém hiệu quả tại ISB là gì?
    Thiếu sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo cấp cao và kênh giao tiếp nội bộ chưa đồng bộ, cùng với sự phân tán nhân viên tại nhiều địa điểm và phụ thuộc vào UEH trong quản lý.

  4. Các giải pháp công nghệ nào có thể hỗ trợ cải thiện giao tiếp nội bộ?
    Phần mềm EGOV, các ứng dụng nhắn tin nhóm như Zalo, Skype giúp đồng bộ thông tin, trao đổi nhanh và quản lý dự án hiệu quả hơn.

  5. Làm thế nào để tăng cường sự cam kết và động lực làm việc của nhân viên phi học thuật?
    Thông qua việc truyền thông rõ ràng về tầm nhìn, mục tiêu, tổ chức đào tạo định kỳ, xây dựng môi trường làm việc thân thiện và các hoạt động team building để tăng sự gắn kết.

Kết luận

  • Nghiên cứu xác định giao tiếp nội bộ kém hiệu quả là nguyên nhân trung tâm dẫn đến sự không hài lòng của sinh viên về dịch vụ phi học thuật tại ISB.
  • Hai nguyên nhân chính gồm thiếu sự hỗ trợ từ ban lãnh đạo cấp cao và kênh giao tiếp nội bộ chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả phối hợp và tốc độ phản hồi.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào tăng cường truyền thông nội bộ, đào tạo nhân viên, ứng dụng công nghệ và tổ chức hoạt động xây dựng đội nhóm.
  • Việc triển khai các giải pháp này dự kiến sẽ nâng cao chất lượng dịch vụ, sự hài lòng của sinh viên và uy tín của ISB trong vòng 1-2 năm tới.
  • Khuyến khích các bên liên quan tại ISB và các tổ chức giáo dục khác tham khảo và áp dụng để cải thiện hiệu quả quản lý và dịch vụ giáo dục.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo ISB cần xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các giải pháp, đồng thời theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ để điều chỉnh phù hợp.