I. Giới thiệu về vai trò của hội đồng giám sát
Hội đồng giám sát (HĐGS) trong các công ty cổ phần nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của cổ đông. Theo quy định của pháp luật Việt Nam, HĐGS có nhiệm vụ giám sát hoạt động của Ban Giám đốc và Giám đốc điều hành, đảm bảo tính hợp lý, hợp pháp và trung thực trong quản lý. Tuy nhiên, thực tế cho thấy HĐGS thường không hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình, đặc biệt là trong các doanh nghiệp nhà nước. Nghiên cứu này sẽ phân tích vai trò của HĐGS tại Tổng công ty Xây dựng và Xuất nhập khẩu Việt Nam (Vinaconex), một công ty tiêu biểu cho vấn đề này.
1.1. Khái niệm và chức năng của hội đồng giám sát
HĐGS được thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2005, có nhiệm vụ giám sát và kiểm tra hoạt động của Ban Giám đốc. HĐGS phải đảm bảo rằng các quyết định của Ban Giám đốc không vi phạm quyền lợi của cổ đông. HĐGS cũng có quyền yêu cầu báo cáo tài chính và các tài liệu liên quan để thực hiện chức năng giám sát. Tuy nhiên, nhiều HĐGS chỉ tồn tại trên giấy tờ, không có thực quyền trong việc bảo vệ quyền lợi cổ đông, dẫn đến tình trạng xung đột lợi ích và thông tin không minh bạch.
II. Thực trạng hoạt động của hội đồng giám sát tại Vinaconex
Vinaconex là một trong những doanh nghiệp nhà nước có tỷ lệ sở hữu của Nhà nước cao, khoảng 79%. HĐGS tại Vinaconex có trách nhiệm không chỉ bảo vệ quyền lợi của cổ đông thiểu số mà còn phải bảo vệ tài sản của Nhà nước. Tuy nhiên, HĐGS tại Vinaconex gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện chức năng của mình do sự phụ thuộc vào Ban Giám đốc và Giám đốc điều hành. Nghiên cứu cho thấy HĐGS không có đủ quyền lực thực sự để bảo vệ quyền lợi của cổ đông, dẫn đến việc các quyết định của Ban Giám đốc có thể không phản ánh lợi ích của cổ đông.
2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của hội đồng giám sát
Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của HĐGS tại Vinaconex. Đầu tiên, sự phụ thuộc về nhân sự và tài chính giữa HĐGS và Ban Giám đốc làm giảm tính độc lập của HĐGS. Thứ hai, xung đột lợi ích giữa các thành viên trong HĐGS và Ban Giám đốc cũng là một vấn đề lớn. Cuối cùng, năng lực chuyên môn của các thành viên HĐGS còn hạn chế, dẫn đến việc không thể thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát và kiểm tra.
III. Đề xuất chính sách nhằm nâng cao vai trò của hội đồng giám sát
Để nâng cao vai trò của HĐGS trong các công ty cổ phần nhà nước, cần có những cải cách mạnh mẽ. Đầu tiên, cần tăng cường tính độc lập của HĐGS bằng cách giảm sự can thiệp của Đảng và Chính phủ vào hoạt động của công ty. Thứ hai, cần chuẩn hóa khung thông tin cung cấp cho HĐGS và tăng tần suất họp cũng như báo cáo của HĐGS. Cuối cùng, cần nâng cao năng lực chuyên môn của các thành viên HĐGS để họ có thể thực hiện tốt hơn vai trò giám sát.
3.1. Cải cách về cơ cấu tổ chức và hoạt động của hội đồng giám sát
Cần thiết phải cải cách cơ cấu tổ chức của HĐGS để đảm bảo tính độc lập và hiệu quả trong hoạt động. Việc giảm thiểu sự can thiệp từ các cơ quan bên ngoài sẽ giúp HĐGS có thể thực hiện tốt hơn vai trò giám sát. Đồng thời, việc tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho các thành viên HĐGS cũng là một yếu tố quan trọng để đảm bảo họ có đủ kiến thức và kỹ năng cần thiết trong việc giám sát hoạt động của Ban Giám đốc.
